.

.

Στὰ χρόνια τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου

,

..Αναστασίου Φιλιππίδη, Ιστορική αναδρομή στα χρόνια του Ακαθίστου, περιοδικό Παρέμβασις, Μάρτιος 2006

……….Λίγες εκκλησιαστικές ακολουθίες παραμένουν τόσο βαθιά εντυπωμένες στους Ορθόδοξους Έλληνες όσο η ακολουθία των Χαιρετισμών. Συνυφασμένη με τον ερχομό τής άνοιξης, το ευωδιαστό αεράκι από κάποιον γειτονικό κήπο, την αξεπέραστη μελωδία των ύμνων η οποία επηρέασε και την κοσμική ελληνική μουσική, η ακολουθία των Χαιρετισμών έρχεται να συνδέσει την προσωπική χαρά γιά την δυνατότητα τής σωτηρίας με το συλλογικό ευχαριστήριο προς την Θεοτόκο.

……….Με αφορμή τον Ακάθιστο Ύμνο, θα θυμηθούμε στο σημερινό άρθρο εκείνες τις δύσκολες αλλά και ένδοξες ημέρες τού έβδομου αιώνα, κατά τις οποίες το μέλλον τού ανθρώπινου πολιτισμού παίχτηκε στα τείχη τής Βασιλεύουσας.

……….Στις αρχές τού έβδομου αιώνα, ο ελληνορωμαϊκός κόσμος βρέθηκε γιά άλλη μια φορά αντιμέτωπος με τον προαιώνιο εχθρό, τους Πέρσες, κι αυτή έμελλε να είναι η τελική αναμέτρηση. Μετά τον Μαραθώνα και την Σαλαμίνα, μετά την Ισσό και τα Γαυγάμηλα, μετά τους πολέμους τού Ιουλιανού και τού Ιουστινιανού, η υπερχιλιετής σύγκρουση πήρε πλέον την μορφή ολοκληρωτικού πολέμου.

……….Τον Απρίλιο τού 626 ο Ηράκλειος με όλο τον στρατό βρισκόταν στη Σεβάστεια. Τότε, ξαφνικά, πραγματοποιήθηκε ο χειρότερος εφιάλτης τής βυζαντινής εξωτερικής πολιτικής, αυτό που πάντα προσπαθούσε να αποφύγει με απειλές, με συμμαχίες, με κατευνασμούς, με δωροδοκίες. Γιά πρώτη και τελευταία, φορά τής επιτέθηκαν συγχρόνως ο εχθρός από τον Βορρά και ο εχθρός από την Ανατολή.

……….Στις 29 Ιουλίου 626, και ενώ ο ρωμαϊκός στρατός βρισκόταν περίπου 800 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα, εμφανίστηκε μπροστά στα τείχη τής Κωνσταντινούπολης ένα τεράστιο πλήθος Αβάρων (100.000 με 150.000). Τα μονόξυλα πλοία τους, «πλήθος άπειρον» κατά τον Θεοφάνη, κάλυψαν όλο τον Κεράτιο Κόλπο, «τον κόλπον τού Κέρατος επλήρωσαν». Ταυτόχρονα, στην απέναντι ακτή τού Βοσπόρου, στην Χαλκηδόνα, έφτασε ο περσικός στρατός, έτοιμος να επιτεθεί από την θάλασσα.

……….Η κατάσταση ήταν απελπιστική γιά τους πολιορκούμενους και αυτό το γνώριζε και ο χαγάνος, βασιλέας των Αβάρων. Απέρριψε όλες τις προτάσεις εκεχειρίας, που περιλάμβαναν την πληρωμή τεράστιων ετήσιων ποσών σε χρυσό καθώς και μεγάλη εφ άπαξ πληρωμή, λέγοντας χαρακτηριστικά πως δεν είχαν ελπίδα σωτηρίας εκτός κι αν γίνονταν ψάρια γιά να διαφύγουν κολυμπώντας ή πουλιά γιά να πετάξουν στον ουρανό («άλλως γαρ υμάς ουκ ένι σωθήναι, μη ιχθύες έχετε γενέσθαι και διά θαλάσσης απελθείν ή πτερωτοί και εις τον ουρανόν ανελθείν» σημειώνει το «Πασχάλιο Χρονικό», πηγή σύγχρονη με τα γεγονότα).

……….Στις 6 Αυγούστου 626, οι Άβαροι κατέλαβαν με έφοδο την εκκλησία των Βλαχερνών στο ευάλωτο βορειοανατολικό άκρο τής Πόλης και ετοιμάστηκαν γιά την τελική επίθεση σε συνεννόηση με τους Πέρσες. Έδωσαν εντολή στα μονόξυλα να επιτεθούν όταν δουν φωτιές στο ακραίο σημείο των θαλάσσιων τειχών, ώστε να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στον ρωμαϊκό στόλο και να μεταφερθούν με ασφάλεια οι Πέρσες με τα υπόλοιπα πλοία. Εκείνη την δραματική νύχτα, καθώς ο πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη με την εικόνα τής Παναγίας γιά να ενθαρρύνει τους υπερασπιστές και οι κάτοικοι τής Βασιλεύουσας ανέπεμπαν δεήσεις στην Υπεραγία Θεοτόκο, η ρωμαϊκή κατασκοπεία κατάφερε να υποκλέψει το σύνθημα των εχθρών.

……….Νωρίς τα ξημερώματα οι αμυνόμενοι άναψαν φωτιές στην άκρη των θαλάσσιων τειχών, προκαλώντας την άκαιρη επίθεση των μονόξυλων. Ο ρωμαϊκός στόλος περίμενε και τα εξολόθρευσε. Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι επιτέθηκαν στα υπόλοιπα πλοία που είχαν αρχίσει να μεταφέρουν Πέρσες από την Χαλκηδόνα και τα βύθισαν όλα. Μέσα στον πανικό που ακολούθησε, απέτυχε και η χερσαία επίθεση των Αβάρων εκείνη την ημέρα, αφήνοντας χιλιάδες νεκρούς. Ο εμβρόντητος χαγάνος διέταξε τα υπολείμματα τού στρατού του να αποχωρήσουν.

……….Την επόμενη μέρα, 8 Αυγούστου, έφτασε στον Βόσπορο, μετά από πορεία 800 χιλιομέτρων, ο αδερφός τού Αυτοκράτορα, Θεόδωρος, επικεφαλής μεγάλης ρωμαϊκής στρατιάς. Η Βασιλεύουσα είχε σωθεί οριστικά από την χειρότερη δοκιμασία τής μέχρι τότε ιστορίας της. Οι κάτοικοι τής Πόλης δεν είχαν καμμιά αμφιβολία γιά το ποιός τους είχε σώσει:

……….«[]μόνην γὰρ οἶμαι τὴν Τεκοῦσαν ἀσπόρως τὰ τόξα τεῖναι καὶ βαλεῖν τὴν ἀσπίδα, καὶ ταῖς ἀδήλοις συμπλοκαῖς μεμιγμένην βάλλειν, τιτρώσκειν, ἀντιπέμπειν τὸ ξίφος, ἀνατρέπειν τε καὶ καλύπτειν τὰ σκάφη δοῦναί τε πᾶσι τὸν βυθὸν κατοικίαν», έγραφε ο Γεώργιος Πισίδης που παραβρέθηκε στα γεγονότα («Εἰς τὴν γενομένην ἔφοδον τῶν βαρβάρων καὶ εἰς τὴν αὐτῶν ἀστοχίαν», στ. 451-456).

……….«[ ]δέκα δὲ ἡμέρας τῇ πόλει παρακαθίσαντες διά τε γῆς καὶ θαλάττης τῇ τοῦ θεοῦ δυνάμει καὶ συνεργίᾳ καὶ ταῖς πρεσβείαις τῆς ἀχράντου καὶ θεομήτορος παρθένου ἡττήθησαν· καὶ πλήθη πολλὰ ἀποβαλόντες ἔν τε γῇ καὶ θαλάττῃ, μετὰ μεγάλης αἰσχύνης εἰς τοὺς ἑαυτῶν τόπους ὑπέστρεψαν», σημείωνε ο μοναχός και ηγούμενος Θεοφάνης στην «Χρονογραφία» του [σελ.152]

……….Άλλωστε ο ίδιος ο χαγάνος ομολογούσε κατάπληκτος στην διάρκεια τής μάχης ότι «εγώ θεωρώ γυναίκα σεμνοφορούσαν περιτρέχουσαν εις το τείχος μόνην ούσαν» (Πασχάλιο Χρονικό, 725). Όλος ο λαός, με επικεφαλής τον πατριάρχη Σέργιο, έτρεξε στην εκκλησία τής Παναγίας των Βλαχερνών γιά να ευχαριστήσει την Παναγία. Εκείνο το βράδυ τής 8ης Αυγούστου 626, όρθιοι έψαλλαν τον ύμνο που από τότε ονομάστηκε «Ακάθιστος», δοξολογώντας και αποδίδοντας την σωτηρία «τη Υπερμάχω Στρατηγώ», γνωρίζοντας ότι αυτή αποδείχθηκε «τής βασιλείας το απόρθητον τείχος».

---

• Πηγή άρθρου τo ιστολόγιο : http://chilonas.wordpress.com/

• Επιμέλεια μονοτονικού κειμένου Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο 

***