,
,
Θεολόγος – Φιλόλογος
Ερασινώδυνα Ανάλεκτα
Διατριβή Η΄
Εισαγωγή
Γιά τον περιηγητή και γεωγράφο Ηρακλείδη τον Κριτικό (ή Κρητικό) σχεδόν τίποτε δεν μας είναι γνωστό. Ήταν μάλλον Θεσσαλός και η εποχή τής ακμής του τοποθετείται γύρω στα 270 π.Χ. Από το έργο του «Περὶ τῶν ἐν Ἑλλάδι πόλεων» σώζονται μόνον μερικά αποσπάσματα. Μέχρι πρότινος, αυτό το σύγγραμμα αποδιδόταν κατά λάθος στον περίφημο φιλόσοφο, μαθηματικό και γεωγράφο Δικαίαρχο.
Η παρούσα Διατριβή φιλοξενεί, μεταφρασμένο στην νέα ελληνική γλώσσα, το αναφερόμενο στο όρος Πήλιο απόσπασμα τού Ηρακλείδη, το οποίο φαίνεται να σώζεται ακέραιο. Τα πρωτότυπα κείμενα, που χρησιμοποιήθηκαν εδώ, είναι δύο: (α) τής έντυπης έκδοσης «Herakleides Kritikos, Über die Städte in Hellas, ed. Alexander Arenz, München: Herbert Utz Verlag, 2006» και (β) τής ψηφιακής έκδοσης τής Bibliotheca Augustana, υπό τον τίτλο «Περὶ τῶν ἐν τῆι Ἑλλάδι πόλεων». Οι διευκρινιστικές σημειώσεις εντός παρενθέσεως, είναι τού υποφαινόμενου.
Ηρακλείδης ο κριτικός
Π ή λ ι ο
Το όρος, το καλούμενο Πήλιο, είναι μεγάλο και δασωμένο, και έχει τόσα καρποφόρα δέντρα, όσα συμβαίνει να έχουν και οι γεωργικές περιοχές. Η μέγιστη και κατάφυτη ρίζα τού όρους(πρόποδες) απέχει από την πόλη( υπονοείται η πόλη Δημητριάδα) επτά στάδια, με πλοίο, και είκοσι στάδια, με πεζοπορία.
Όλο το όρος είναι μαλακό, χωματώδες και γονιμότατο, και σ’ αυτό φυτρώνει κάθε είδος δέντρου. Έχει πολλές οξιές και έλατα και σφεντάμια και φτελιές, ακόμη και κυπαρίσσια και κέδρους. Εκεί υπάρχουν και άνθη, τα καλούμενα άγρια λείρια και οι λυχνίδες.
Σ’ αυτό γεννιούνται και βότανα, κυρίως στις χερσώδεις περιοχές, και η ρίζα τού άρου (πρόκειται γιά το φυτό φιδόχορτο ή δρακοντιά), η οποία γιατρεύει τα δήγματα των φιδιών, γιά τα οποία φαίνεται να είναι επικίνδυνη: άλλα, με την οσμή της, τα εκδιώκει μακριά από τον χώρο όπου έχει φυτρώσει, άλλα, που την πλησιάζουν, τα αχρηστεύει, βυθίζοντάς τα σε νάρκη, ενώ άλλα, που την αγγίζουν, τα θανατώνει με την οσμή της. Τέτοιου είδους ιδιότητες έχει. Στους ανθρώπους η οσμή της φαίνεται ευχάριστη, επειδή είναι παραπλήσια με εκείνη τού ανθισμένου θυμαριού ενώ, όσοι έχουν υποστεί δήγμα οποιουδήποτε φιδιού, ανακτούν την υγεία τους εάν την πιούν μέσα σε οίνο.
Στο όρος, λοιπόν, φυτρώνει ένας καρπός αγκαθιού (το αναφερόμενο φυτό δεν δύναται να ταυτιστεί με μεγάλη βεβαιότητα), παραπλήσιος με τα λευκά μύρτα, τον οποίο, όταν κάποιος τρίψει με λάδι και τον επαλείψει στο σώμα του, δεν αισθάνεται ούτε τον πλέον βαρύ χειμώνα, παρά μόνο λίγο, αλλά ούτε και τον καύσωνα τού θέρους, επειδή αυτό το φάρμακο, μέσω τής πύκνωσής του, εμποδίζει τον εξωτερικό αέρα να διεισδύσει βαθιά μέσα στο σώμα. Ο καρπός αυτός είναι σπάνιος και φυτρώνει σε φαράγγια και σε απόκρημνους τόπους ώστε, μόλις κάποιος τον βρει, εάν τον βρει, να μην δύναται να τον μαζέψει εύκολα επειδή, εάν επιχειρήσει να τον μαζέψει, κινδυνεύει να κατρακυλήσει από τις πέτρες και να καταστραφεί. Η ιδιότητά του, εξάλλου, διαρκεί μέχρι έναν χρόνο και, με το πέρας τού έτους, χάνει την ενέργειά της.
Μέσα από το όρος ρέουν δύο ποταμοί, οι καλούμενοι Κραυσίνδωνας και Βρύχωνας. Ο ένας αρδεύει τους αγρούς που εκτείνονται κάτω από τους γεωλοφίες τού Πηλίου, ενώ ο άλλος παραρρέει το δάσος τής Πηλαίας και εκβάλλει στην θάλασσα.
Στην άκρη τής κορυφής τού όρους υπάρχει σπήλαιο, το καλούμενο Χειρώνιο(πρόκειται γιά την μυθολογική κατοικία τού Κενταύρου Χείρωνα) , και ιερό τού Ακραίου Διός, στο οποίο, κατά την ανατολή τού Σείριου, κατά τον μεγάλο καύσωνα (τα λεγόμενα «κυνικά καύματα»), ανεβαίνουν οι επιφανέστεροι από τους πολίτες και όσοι βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους, επιλεγμένοι ενώπιον τού ιερέα, φορώντας καινούργιες πυκνόμαλλες προβιές, επειδή είναι μεγάλο το ψύχος επάνω στο όρος(σύντομη αναφορά τού Ηρακλείδη σε αρχαία θρησκευτική τελετή προς τιμήν τού Σείριου).
Η μία πλευρά τού όρους εκτείνεται προς την Μαγνησία και την Θεσσαλία, όντας στραμμένη προς τον ζέφυρο και την δύση τού ηλίου, ενώ η άλλη κλίνει προς τον Άθω και τον Μακεδονικό κόλπο(τον σημερινό Θερμαϊκό), είναι εξολοκλήρου πελαγίσια και τα μέρη της είναι τραχύτερα από τα στραμμένα προς την Θεσσαλία.
Το όρος είναι γεμάτο από φαρμακευτικά βότανα, που έχουν πολλές και διάφορες ιδιότητες, γιά όσους γνωρίζουν τις όψεις τους και δύνανται να τα χρησιμοποιήσουν.
Την συνέχεια τού γοητευτικού ταξιδιού στο Πήλιο μπορείτε να διαβάσετε στο: https://www.academia.edu/