……….Η νησιωτική φύση της Κρήτης και ιδίως η τέλεια απομόνωσή της μέσα στο πέλαγος αποτελούσαν μεγάλο πλεονέκτημα γιά την άμυνά της. Την φυσική αυτή οχύρωση την ενίσχυαν 8 κάστρα, από τα οποία τα κυριότερα ήταν ο Χάνδακας, το Ρέθυμνο και τα Χανιά. Τα υπόλοιπα 5 ήταν μικρά επάνω σε επίκαιρα νησάκια: τρία, η Γραμβούσα, οι Αγ. Θεόδωροι και ή Σούδα, γύρω από τα Χανιά, ανίκανα να εμποδίσουν την απόβαση στην περιοχή, και τα υπόλοιπα δύο η Σπιναλόγγα και το Παλαιόκαστρο, που δεσπόζει στο λιμάνι των Φρασκιών.
……….Ήδη ο δούκας τής Κρήτης Ντολφίν Βενιέρ (Dolfin Venier) στα 1610 και ο στρατηγός Μοροζίνι (Moresini) στα 1629, ύστερ’ από επιθεώρηση που είχαν κάνει, είχαν επισημάνει τα αδύνατα σημεία των οχυρώσεων, την ανάγκη επιδιορθώσεων τειχών, υδραγωγείων, δεξαμενών κ. λ., την κατασκευή συμπληρωματικών έργων, την οργάνωση, τον εφοδιασμό των ναυπηγείων Χάνδακα και Χανιών, την κατασκευή και την επάνδρωση αρκετών γαλερών με την έγκαιρη στρατολογία των αναγκαίων «κατεργάρηδων»κ. λ.
……….Ο στρατός (militia) τής Κρήτης αποτελούνταν από ξένους πεζούς και ιππείς, μισθοφόρους και μη. Οι μισθοφόροι πεζοί υπηρετούσαν μόνιμα στα κάστρα υπό την διοίκηση των καπετάνιων και των αξιωματικών, πού δεν ήταν καθόλου καλοί. Ο μισθοφορικός στρατός ανέβαινε στις 4.000, από τις οποίες 2.000 περίπου υπηρετούσαν στην πρωτεύουσα, στον Χάνδακα, και από εκεί στέλλονταν προς κάθε κατεύθυνση, όταν παρουσιαζόταν ανάγκη, ενώ οι υπόλοιποι ήταν μοιρασμένοι στα γύρω κάστρα. Οι καπιτάνοι, καθώς και οι στρατιώτες, δεν καλοπληρώνονταν, με αποτέλεσμα να δοθή σε μερικούς από τούς τελευταίους η σιωπηρή άδεια ν’ ασκούν το επάγγελμα τού ράφτη, τού κουρέα, τού παπουτσή και τού φούρναρη. Ο Μοροζίνι (Moresini) ισχυριζόταν ότι η εισδοχή Ελλήνων των πόλεων και μερικών χωρικών κατέστρεφε βαθμιαία την οργάνωση τού στρατού.
Ο μη μισθοφορικός στρατός ήταν οι ντόπιοι πολιτοφύλακες (cernide), που ανέβαιναν στις 14.000 (4.000 στον Χάνδακα, 5.000 στα Χανιά και Σφακιά, 3.500 στο Ρέθυμνο και 1.000 περίπου στην Σητεία). Οι πολιτοφύλακες των πόλεων, πού στρατολογούνταν κυρίως από χαμάληδες, εργάτες, βιοτέχνες, διοικούνταν από δικούς των αξιωματικούς (coloneli), από μέλη των ευγενών τής Κρήτης από κατοίκους των πόλεων, ενώ αντίστοιχα των επαρχιών από καπετάνιους «Έλληνες από ξένους που μιλούσαν τα ελληνικά.
……….Από το ιππικό πάλι το μισθοφορικό, πού ονομαζόταν stratia και αποτελούνταν από τούς γνωστούς μας Ηπειρώτες, Αλβανούς και Κροάτες στραντιότι (stradioti), διαιρούνταν σε 6 λόχους, από τούς οποίους 2 υπηρετούσαν στον Χάνδακα, 2 στα Χανιά, 1 στο Ρέθυμνο και 1 στην Σητεία. Τα γυμνάσιά τους τα έκαναν το καλοκαίρι είχαν ως αντικειμενικό στόχο την απόκρουση — μαζί με τούς πολιτοφύλακες (cernide) — αποβάσεων υποθετικού εχθρού. Συχνά όμως καταπίεζαν τούς χωρικούς ή και βαθμιαία αφομοιώνονταν από το περιβάλλον, ώστε ο Μοροζίνι (Moresini) προτείνει ν’ αντικατασταθούν έγκαιρα.