.,
.
.Κωνσταντῖνος ὁ μέγας καὶ ἡ ἱστορικὴ ἀλήθεια
.
……….Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἡ στάση τῶν ἱστορικῶν ἀπέναντι στὸν Μέγα Κωνσταντῖνο εἶναι ἀντιφατική. Γιὰ ἄλλους ὑπῆρξε μέγα αἴνιγμα ἤ στυγνὸς δολοφόνος καὶ καιροσκόπος, γιὰ ἄλλους δέ, τὸ μέγα θαῦμα τῆς ἱστορίας.
……….Αὐτὸ συμβαίνει διότι ἐπικρατοῦν συνήθως ἰδεολογικὰ κριτήρια καὶ παραταξιακὲς ἐκτιμήσεις ἐρήμην τῶν πηγῶν. Ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα ἐγκλήματα στὸ χῶρο τῆς ἱστορίας, ποὺ ὁδηγεῖ αὐτόχρημα στὴν αὐτοκατάργηση τοῦ ἱστορικοῦ καὶ τῶν ἐρευνῶν του, εἶναι ἡ χρησιμοποίηση τῆς ἱστορίας μὲ ὁποιεσδήποτε διασκευὲς της κατὰ τὸ δοκοῦν, ὥστε νὰ χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ ἀποδειχθοῦν πράγματα ποὺ ἱστορικὰ δὲν θεμελιώνονται.
……….Ἕνα ἄλλο ἐπίσης πρόβλημα εἶναι ὄχι μόνον ἡ ἰδεολογικὴ χρήση τῆς ἱστορίας καὶ τῶν πηγῶν ἀκόμη, ἀλλὰ εἶναι καὶ ὁ ἱστορικὸς ἀναχρονισμός. Νὰ ἐπιχειροῦνται δηλαδὴ ἐρμηνευτικὲς προσβάσεις στὰ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ στὰ ἱστορικὰ πρόσωπα μέσα ἀπὸ κρίσεις καὶ προϋποθέσεις τοῦ παρόντος, τοῦ ὁποιουδήποτε παρόντος.,Ὁ ἱστορικὸς ἀναχρονισμὸς καὶ ἡ ἰδεολογικὴ χρήση τῆς ἱστορίας, ἐπαναλαμβάνω, εἶναι ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες ἀρρώστιες τῶν ἀσχολουμένων μὲ τὴν ἱστορία, στὴν ἐποχὴ μας περισσότερο.
……….Ἐπίσης, εἶναι δυνατὸν, νὰ στοχάζεται κανεὶς εἰς τὰ ἱστορικὰ γεγονότα ἑρήμην τῶν πηγῶν. [ ]ὁ Ἀπόστολος Βακαλόπουλος, εἶχε πεῖ τὸ ἐξῆς: «μὲ κατηγορεῖτε διότι δὲν στοχάζομαι ἐπὶ τῶν γεγονότων, ἀλλὰ νομίζω ὅτι ἐπιστήμη εἶναι πρῶτον ἡ ἔρευνα καὶ ἡ παρουσίαση τῶν πηγῶν ἀναλυτικά, κριτικά, καὶ ἐν συνεχεία ὁ στοχασμός. Ἀφῆστε με λοιπὸν ἐγῶ νὰ ἀσχοληθῶ μὲ τὶς πηγές καὶ ἐν συνεχεία σεῖς, κάμνετε τοὺς στοχασμοὺς σας»…
Πηγή εἰκόνων:
ὁ ἐξαίρετος πατὴρ Μεταλληνὸς ἀστοχεῖ στὶς περὶ τοῦ Κωνσταντίνου ἀναφορὲς του διότι παραλείπει νὰ τονίσῃ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Κωνσταντῖνος ἐβαπτίσθη ὑπὸ ἀρειανοῦ ἰερέως καὶ ὅτι ἦτο ἀρειανὸς καὶ ὁ ἴδιος. Δὲν διεκδικῶ δάφνες ἐκκλησιαστικοῦ ἱστορικοῦ οὔτε θεολόγου ἀλλὰ νομίζω ὅτι στὴν Α’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ἐπεκράτησαν οἱ ἀρειανοί. Ἀπὸ πλευρᾶς Ὀρθοδόξων εἴχαμε μόνο τὴν διατύπωσιν τῶν ἄρθρων τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου. Ἔχει δίκαιον ὁ πατὴρ Μεταλληνὸς ὅτι ὁ Κωνσταντῖνος ἦτο τέκνον τῆς εποχῆς καὶ τοῦ περιβάλλοντός του. Ἐπολιτεύετο λαμβάνων ὑπ’ ὄψιν του τὶς ὑφιστάμενες συνθῆκες. Ξεχνάει ὅμως ὅτι οἱ αὐτοκράτορες τοῦ κόσμου τούτου μόνο ἁγνοὶ ἰδεολόγοι δὲν ὑπῆρξαν. Ἡ χριστολογικὴ ἔρις ἦτο πολιτικὴ ἔρις. Οἱ ὀρθόδοξοι ὡς συνεχιστὲς τῆς ἑλληνικῆς σκέψεως ἰσχυρίζοντο ὅτι ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς ἦσαν ὁμοούσιοι, οἱ δὲ ἀνατολικῆς προελεύσεως κυρίως ἀρειανοὶ μὴ δυνάμενοι νὰ κατανοήσουν τὶςλεπτὲς ἀποχρώσεις τῶν ἐννοιῶν ἰσχυρίζοντο ὅτι ἦσαν ὁμοιουσιοι. Προερχόμενοι ἀπὸ ἄλλες παραδόσεις καὶ ὅπως θὰ λέγαμε σήμερα κουλτοῦρες δὲν ἠδύναντο νὰ κάνουν τόσο λεπτὲς διακρίσεις. Ὅμως αὐτὸ εἶχε πολιτικὲς προεκτάσεις. Διότι δεχόμενοι ὅτι ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς εἶναι ὁμοούσιοι τότε δεχόμεθα ὅτι καὶ ὁ αὐτοκράτωρ καὶ ὁ υἱός του ἦσαν ὁμοούσιοι, ἄρα ὁ δολοφόνος τοῦ υἱοῦ τοῦ αὐτοκράτορος ἦτο δολοφόνος αὐτοκράτορος. Διέπρατε λοιπὸν ὁ δολοφόνος τοῦ Κρίσπου τὸ ὑπὸ τοῦ Τραϊανοῦ τυποποιηθέντος ἔγκλημα καθοσιώσεως. Κατὰ τὴν αἴρεσιν τοῦ Ἀρείου ὅμως ἀφοῦ ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς ἦσαν ἁπλῶς ὁμοιούσιοι, τότε ὁ δολοφόνος τοῦ Κρίσπου διέπραττε κοινὴ δολοφονία συγχωρητέα ἅμα τῇ μεταμελείᾳ. Αὐτὴ εἶναι ἡ πολιτικὴ οὐσία τῆς ἀρειανῆς αἰρέσεως. Καὶ μετὰ τὸν ἀρειανὸ Κωνσταντῖνο ὰν παρατηρήσουμε τὴν σειρὰ τῶν αὐτοκρατόρων καθ’ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς ἀρειανῆς διαμάχης θὰ δοῦμε ὅτι ὅσοι αὐτοκράτορες ἦσαν υἱοὶ αὐτοκρατόρων ἦσαν ὀρθόδοξοι ἐνῶ ὅσοι δὲν ἦσαν υἱοὶ αὐτοκρατόρων ἦσαν ἀρειανοὶ καὶ κατεδίωκον τὴν Ὀρθοδοξία. Ἂς μὴν λοιπὸν ὡραιοποιοῦμε τὶς πολιτικὲς δογματικὲς ἐπιλογὲς τῶν ἀρχόντων τοῦ κόσμου τούτου…Ἂν ἀποδώσουμε στὸν Θεὸ τὴν εὐσέβεια τότε στὸν φίλο τοῦ λαοῦ καίσαρα πρέπει νὰ ἀποδώσουμε ὑπακοὴ καὶ δολοφόνο καίσαρα πρέπει νὰ ἀποδώσουμε τὴν τιμωρία. (Ἡ προτροπὴ αὐτὴ τοῦ Ἰησοῦ, σήμερα μεταφράζεται μὲ τὸ σύνθημα “οἱ προδότες στοῦ Γουδῆ”)
Ἀπὸ φιλοσοφικῆς δὲ ἀπόψεως (δηλαδὴ παλιν ἀπὸ πολιτικῆς ἀπόψεως) ἡ σύγκρουσις Ὀρθοδοξίας – ἀρειανισμοῦ ὑπῆρξε μία ἀκόμη διαπάλη μεταξὺ ἰουδαϊκῆς καὶ γενικώτερον ἀνατολικῆς καταγωγῆς χριστιανῶν ἀφ’ ἑνὸς καὶ ἀφ’ ἑτέρου τῶν ἑλληνικῆς καταγωγῆς χριστιανῶν. Εἶναι ἡ συνέχεια τῆς ἐξ ἀρχῆς ἐμφανισθείσης διαφοροποιήσεως (μὴν ξεχνᾶμε τὴν διαμάχη ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Παύλου περὶ τὴν περιτομήν ἡ ὁποία προῆλθε λόγω τῆς ἀρνήσεως τῶν ἑλληνικῆς καταγωγῆς χριστιανῶν οἱ ὁποῖοι θεωροῦσν ὕβριν τὸν ἀκρωτηριασμὸ τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος). Ἡ ἑνωτικὴ προσπάθεια τοῦ Παύλου δὲν ηὐδοκίμησε διότι οἱ ἡττηθέντες ἀρειανοὶ οὐδέποτε ἔπαψαν τὸν ἀγῶνα κατὰ τῆς ἑλληνοπρεποῦς Ὀρθοδοξίας μέχρι τῆς ὁριστικῆς ἐντὸς τῆς αὐτοκρατορίας συντριβῆς τους ὑπὸ τῆς προοδευτικῆς Εἰκονολατρείας.
Ἐπέλεξα νὰ ἀναρτήσῳ τὴν ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ πατρός Μεταλληνοῦ μὲ στόχο νὰ ἑστιάσῳ στὴν προσωπικότητα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Δὲν θὰ ἤθελα νὰ προχωρήσῳ σὲ θεολογικὲς ἀναλύσεις, διότι α) τὸ blog δὲν εἶναι θεολογικοῦ/θρησκευτικοῦ περιεχομένου ἀλλά ἱστορικοῦ καὶ β) ὑπάρχουν οἱ εἰδήμονες τέτοιων ζητημάτων, κάτι ποὺ δηλώνῳ ὅτι δὲν εἶμαι.
Βάσει τῆς θεωρίας σας, – ὅτι ὁ Μ.Κωνσταντῖνος βαπτίσθηκε ἀπό ἀνήκοντα στὴν ἀρειανή αἴρεση – [κάτι τὸ ὁποῖο δὲν ἱσχύει ] προσπαθεῖτε – ἄν κατανόησα ὀρθῶς τὸ σχόλιό σας – νὰ παρουσιάσετε τὶς ἐπιλογές τοῦ αὐτοκράτορος ὡς ὑποκεινούμενες ἀπό καὶ μόνο τὴν ἰδιοτέλεια.
Ὅπως σχολιάζω καὶ στὸ Ἡμερολόγιο τῆς 20ης Μαῒου, ἄν καὶ ὑπέρμαχος τῆς χριστιανικῆς θρησκείας, δὲν τὴν διεκήρυξε ποτὲ ὡς ἐπίσημη καὶ μοναδικὴ. Καὶ ἄν συνυπολογίσουμε καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ Χριστιανοὶ ἐκείνη τὴν περίοδο ἀντιπροσώπευαν τὸ 8 μὲ 10 τοῖς ἐκατό τῆς αὐτοκρατορίας, δὲν ὑπῆρχε οὔτε καιροσκοπισμὸς στὴν ἀπόφασί του, μὲ τὴν ἕννοια ἐκμεταλλεύσεως μιᾶς πλειοψηφίας. Ἐπιζητῶντας τὴν ἡρεμία στὴν αὐτοκρατορία, δὲν κατεδίωξε οὔτε τοὺς ἐθνικούς, οὐτε τοὺς χριστιανοὺς. Στὰ θέματα δὲ τῶν αἰρέσεων ἄφησε τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας νὰ ἀποφασίσουν χωρὶς νὰ παρέμβῃ. Ἁπλῶς ἐξασφάλισε θρησκευτικὴ ἐλευθερία. Καὶ μόνο αὐτό ὡς πολιτικὴ πράξι, δηλώνει πολλὰ.
Στὴν Σύνοδο τῆς Νικαίας, ὅλοι οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου [ ὀρθόδοξοι καὶ ἀρειανίζοντες ] ἀποδέχθηκαν ὁμόφωνα τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ποὺ συνέταξε ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος. Παράλληλα ἀποκήρυξαν τὶς δοξασίες τοῦ Ἀρείου, ὅλοι, ἐκτός τῶν Σεκούνδου καὶ Θεωνᾶ. Αὐτό ποὺ δὲν ἔκανε ὁ Εὐσέβιος Νικομηδείας, εἶναι ὅτι δὲν ὑπόγραψε τὸν προσωπικὸ ἀφορισμό τοῦ Ἀρείου. Μὲ ἐπιστολή ὅμως μετανοίας ποὺ ἀπέστειλε ἐκ τῶν ὑστέρων, ἐξήγησε μὲ σαφήνεια τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους δὲν ὑπόγραψε, ἀλλά τὸ σημαντικότερο, ἀποδέχθηκε γιὰ ἀκόμη μία φορὰ ὅσα ἀποφάσισε ἡ Σύνοδος.
Ἐφόσον λοιπὸν μεταμελήθηκε καὶ δέχθηκε τὶς ἀποφάσεις τὶς Ἱερᾶς Συνόδου, ὅταν βάπτισε τὸν Μ. Κωνσταντῖνο, τὸ Μυστήριον τελέσθηκε μὲ ὅλες τὶς προὕποθέσεις κανονικοῦ βαπτίσματος. Ὁ Νικομηδείας τὸν βάπτισε ὡς Ἐπίσκοπος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Κατὰ συνέπεια οἱ ἰσχυρισμοί σας εἶναι ἀβάσιμοι.
Θὰ κλείσῳ ἀντιγράφοντας τὴν φράση τοῦ Βακαλόπουλου:
«…νομίζω ὅτι ἐπιστήμη εἶναι πρῶτον ἡ ἔρευνα καὶ ἡ παρουσίαση τῶν πηγῶν ἀναλυτικὰ, κριτικὰ, καὶ ἐν συνεχεία ὁ στοχασμὸς».
Σᾶς εὐχαριστῶ γιὰ τὸ σχόλιο. Δεκτὸς ὁ διάλογος ὅταν τὸ κίνητρο εἶναι καλοπροαίρετο.