.
..
Πανσλαβισμὸς – ἡ ἄνοδος τοῦ βουλγαρικοῦ μεγαλοϊδεατισμοῦ καὶ ὁ ρόλος τῆς Ρωσίας
.
……….Τὸ πλέον πρόωρο δεῖγμα ἀφύπνισης τῆς βουλγαρικῆς ἐθνικῆς συνείδησης, μᾶλλον ἁπλοϊκὸ κατὰ τὴ σύλληψη, ἦταν ἕνα σύγγραμμα τὸ ὁποῖο δημοσίευσε τὸ 1762 ὁ βούλγαρος μοναχὸς Παΐσιος, ὑπὸ τὸν τίτλο «Ἱστορία σλαβοβουλγαρικὴ περὶ τῶν βουλγαρικῶν λαῶν, βασιλέων καὶ ἁγίων».
……….Ὁ Παΐσιος μόνασε ἐπὶ μακρὸν στὸ Ἅγιον Ὄρος, συγκεκριμένα στὴ μονὴ Χιλανδαρίου. Στὴν εἰσαγωγὴ τῆς σλαβοβουλγαρικῆς ἱστορίας του, διευκρίνιζε ὅτι σκοπὸς του ἦταν, «… βλέποντας πολλούς ἀπὸ τοὺς βουλγάρους νὰ πράττουν καὶ νὰ πορεύονται κατὰ τὰ ξένα ἔθνη… νὰ σπεύσουν νὰ γνωρίσουν γιὰ τὸ ἔθνος καὶ τὴν γλῶσσα τους».
……….Ὁ ὑπαινιγμὸς τοῦ Παϊσίου κατὰ τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος καὶ τῆς ἑλληνικῆς ἐπιρροῆς, ποὺ κρατοῦσαν τοὺς βούλγαρους σὲ «ἐθνικὸ λήθαργο», εἶναι σαφὴς καὶ ἡ ὁμολογία του καθιστᾶ τὸ ἔργο του ἐξ ἀρχῆς ἀντιεπιστημονικὸ, ἀφοῦ τίθεται στὴν ὑπηρεσία τῆς δημιουργίας ἐθνικοῦ ὁράματος καὶ ἰδέας.
……….Ἡ ὁπτικὴ τοῦ Παϊσίου δημιούργησε “σχολὴ” στὴ βουλγαρικὴ ἱστοριογραφία τοῦ 19ου αἰῶνα, καλλιεργώντας τὴν ἑλληνοφοβία καὶ τὸν ἀνθελληνισμὸ στὴν πλειοψηφία τῶν βουλγάρων.
……….Ὁ βουλγαρικὸς λαὸς ἐμφανιζόταν ὡς θῦμα ὄχι πρωτίστως τοῦ ὀθωμανοῦ κατακτητή, ἀλλὰ τῆς ἑλληνικῆς ἄρχουσας τάξης, ποὺ συναπαρτιζόταν ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ κατεστημένο, τοὺς προύχοντες καὶ τοὺς μεγαλεμπόρους. Ἡ οἰκονομικὴ εὐμάρεια τῶν Ἑλλήνων ἀστῶν, ποὺ κρατοῦσαν τὰ σκῆπτρα στὸ ἐμπόριο καὶ τὸν πολιτισμὸ ἀπὸ τὰ Ἰωάννινα ἔως τὶς παραδουνάβιες χῶρες καὶ τὴν Κωνσταντινούπολη, ἐπαύξανε κατὰ ἄρνητικὸ τρόπο τὰ αἰσθήματα μειονεξίας τῶν βουλγαρικῶν μαζῶν.
……….Τὴ σκυτάλη παρέλαβε ἀπὸ τὸν Παΐσιο, ὡς συνειδητὸς συνεχιστὴς τοῦ ἔργου του, ὁ μοναχὸς Νεόφυτος Μπόζβελ. Ἡ ἄρνηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νὰ τὸν τοποθετήσει, το 1838, μητροπολίτη στὸ Τίρνοβο ὁδήγησε τὸν Μπόζβελ σὲ σκληρὴ ἀνθελληνικὴ δραστηριότητα, ποὺ ἀποτυπώθηκε στὸ ἔργο του «Μητέρα Βουλγαρία». Ἐκεῖ ἀποκηρύσσεται κάθε ἰδέα συνύπαρξης μὲ τοὺς Ἕλληνες καὶ οἱ σλαβόφωνοι γραικομάνοι χαρακτηρίζονται παραπλανηθέντες ἀπὸ τὴν προπαγάνδα τοῦ Πατριαρχείου, οἱ ὁποῖοι ὄφειλαν νὰ ἐπανέλθουν στοὺς κόλπους τοῦ βουλγαρισμοῦ.
……….Ἡ ἀνυπαρξία σλαβικῆς παρουσίας στὸν μακεδονικὸ χῶρο πρὶν ἀπὸ τὸν 6ο αἰῶνα μ.Χ. ἀποσιωπήθηκε ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ ὁπτικὴ τοῦ ἀναδυομένου βουλγαρικοῦ ἐθνικισμοῦ, μὲ ἰσοπεδωτικοὺς ἀφορισμοὺς ποὺ ἀμφισβητοῦσαν, ὅπως ἀκριβῶς καὶ σήμερα, τὴν ἑλληνικότητα τοῦ βορειοελληνικοῦ χώρου καὶ τῶν κατοίκων του.
……….Ἀναμφίβολα, οἱ διαδικασίες ἐθνικῆς ἀφύπνισης τῶν βουλγάρων τροφοδοτοῦντο ἀπὸ τὰ πανσλαβιστικᾶ ὁράματα τὰ ὁποῖα διαχέονταν ἀπὸ τὴν Μόσχα σὲ κάθε γωνία τοῦ σλαβικοῦ κόσμου.
……….Οἱ αὐτοκρατορικὲς βλέψεις τῆς Ρωσίας στὰ Βαλκάνια καὶ τὴν Ἐγγὺς Ἀνατολή, οἱ ὁποῖες εἶχαν ἤδη ἀποκρυσταλλωθεῖ ἐπὶ Αἰκατερίνης Β’, ὁδήγησαν στὴν τραγικὴ γιὰ τὸν ἑλληνισμὸ κατάληξη τῶν Ὀρλωφικῶν. Τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ ρωσικοὶ σχεδιασμοὶ ἐπεδίωκαν τὴ σύμπραξη τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων δὲν συνεπαγόταν ἀπαραίτητα τὴν εὔνοια τῆς Μόσχας πρὸς τὴν δημιουργία ἑνὸς ἀνεξάρτητου ἑλληνικοῦ κράτους. Τὰ λόγια τοῦ πρώιμου πανσλαβιστὴ Πορφύριου Οὐσπένσκι, μετὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ 1770, φανέρωναν ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο: “Ἡ ἀπόλυτη ἐπικράτηση τῆς Ρωσίας στὶς χῶρες τῆς Ἀνατολῆς, ἀπαιτεῖ τὴν ἐξουδετέρωση τῶν Ἑλλήνων”.
……….Στὰ μέσα τοῦ 19ου αἰῶνα ἦταν ἐμφανέστατη πλέον ἡ «ὑιοθέτηση» τῶν βουλγάρων ἀπὸ τὴν τσαρικὴ Ρωσία, παρότι αὐτοὶ δὲν ἀνταποκρίνονταν ἀπόλυτα στὰ ἐθνοφυλετικὰ πρότυπα τοῦ πανσλαβισμοῦ, λόγῳ τῆς τουρανικῆς τους καταγωγῆς.
……….Ρῶσοι πανσλαβιστὲς ἱστορικοὶ καὶ ἐθνολόγοι ἐξαπέλυσαν μιᾶ ἐκστρατεῖα «ἐκσλαβισμοῦ» τῶν βουλγάρων. Πρὸς ἐξυπηρέτηση τῶν μεγαλεπηβόλων σχεδίων τῆς Μόσχας, προβλήθηκαν οἱ βούλγαροι ὡς κυρίαρχοι περίπου τῆς Βαλκανικῆς, ἔχοντας ἐπιλεγεῖ ἀπὸ τὴ ρωσικὴ πολιτικὴ ὡς τὸ ὄχημα τῆς καθόδου πρὸς τὴ Μεσόγειο.
……….Ὅπως ἦταν φυσικὸ, ἡ προπαγάνδα αὐτὴ βρῆκε πρόσφορο ἔδαφος μεταξὺ τοῦ βουλγαρικοῦ λαοῦ, ποὺ ἦταν χαμηλοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου, φθονῶντας τὸ γειτονικὸ – ἤ καὶ σύνοικο σὲ πολλὲς περιπτώσεις — ἑλληνικὸ στοιχεῖο. Οἱ βούλγαροι ἐμβολιάσθηκαν μὲ τὴν πεποίθηση τῆς «βουλγαρικῆς Θεσσαλονίκης», ἀφοῦ ἐκεῖ γεννήθηκαν οἱ ἀπόστολοι τῶν Σλάβων Κύριλλος και Μεθόδιος, ἐνῶ οἱ Ρῶσοι κήρυκες τοῦ πανσλαβισμοῦ, ποὺ διέτρεχαν τὴ βουλγαρικὴ ὕπαιθρο, ἐπεξέτειναν τὰ ὄνειρα τοῦ βουλγαρικοῦ λαοῦ μέχρι τὴν Κωνσταντινούπολη.
……….[ ]Περὶ τὸ 1885 ἡ Σόφια εἶχε ἀποφασίσει νὰ προβεῖ πλέον σὲ δυναμικὲς ἐνέργειες, ἀφοῦ διαπίστωνε ὅτι μὲ τὴν ἵδρυση σχολείων καὶ ἐκκλησιῶν δὲν μποροῦσε νὰ ἐπιτευχθεῖ ὁ ἐκβουλγαρισμὸς τῆς Μακεδονίας. «Τὰ μέσα αὐτὰ ἐξαντλήθηκαν» , ἔγραφε ὁ πρόξενος στὰ Σκόπια, Ρίζωφ, πρὸς τὸν Φερδινάνδο, ἐνῶ ὁ ἐκ τῶν δυναμικοτέρων ἐκφραστῶν τοῦ παμβουλγαρισμοῦ, Μπόρις Σαράφωφ, προεξοφλοῦσε: «Ἡ Μακεδονία δὲν ἔχει πιὰ ἀνάγκη ἀπὸ παπᾶδες καὶ δάσκαλους. Τώρα χρειάζονται ὅπλα καὶ ἄνδρες».