.

.

Ἀπόστολου Β. Δασκαλάκη

Καθηγητοῦ τῆς Ἱστορίας ἐν τῷ Πανεπιστημίῳ Ἀθηνῶν

Διευθυντοῦ τοῦ Ἱστορικοῦ Σπουδαστηρίου

,

……….Ἕν ἐκ τῶν πλέον ἐνδιαφερόντων, ἀλλὰ καὶ λίαν ἀμφισβητουμένων ζητημάτων τῶν σχετιζομένων πρὸς τὴν μάχην τῶν Θερμοπυλῶν, εἶναι καὶ ὁ χρονολογικὸς αὐτῆς καθορισμός. Ἄλλωστε ὁ καθορισμὸς οὗτος λύει καὶ τὸ παρεμφερὲς ζήτημα τῆς χρονολογίας τῆς ναυμαχίας τοῦ Ἀρτεμισίου, ἡ ὁποία συνέπεσε χρονικῶς.

……….Ἐκ τῆς ἀλληλουχίας τῶν γεγονότων τῶν Περσικῶν πολέμων, κυρίως ἀπό τῆς μάχης τῶν Πλαταιῶν, προκύπτει κατὰ τρόπον ἀνεπίδεκτον ἀμφισβητήσεως ὅτι αἱ μάχαι ἐν Θερμοπύλαις, ὡς καὶ ἐν Ἀρτεμισίῳ, συνήφθησαν ἐν πλήρει θέρει τοῦ ἔτους 480 π.Χ. Ἀλλ’ ὡς πρὸς τὴν ἀκριβῆ χρονολόγησιν, αἱ ἀρχαῖαι πηγαὶ παρέχουν μόνον ἐνδείξεις, αἱ ὁποῖαι, αὐταὶ καθ’ἑαυτάς, σχετιζόμεναι ἤ ἐξαρτώμεναι ἐκ τῶν λίαν δυσχερῶν καθορισμῶν τῶν ἡμερολογίων τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, τῶν βάσει τούτων τελουμένων θρησκευτικῶν ἑορτῶν, ἔτι δὲ ἐκ μετεωρολογικῶν τινων συμβάντων καὶ ἀστρονομικῶν δεδομένων, παρέχουν λίαν γόνιμον ἔδαφος συζητήσεων.

……….Ὡς ἐκ τούτου ἡ ἐξέτασις τοῦ θέματος τῆς χρονολογικῆς τοποθετήσεως καὶ τῆς ἐν χρονικῇ ἀλληλουχίᾳ διαπιστώσεως τῶν γεγονότων Ἀρτεμισίου καὶ Θερμοπυλῶν, πέρα θεωρητικῆς καὶ ἐντοπισμένης ἱστορικῆς ἐρεύνης, παρουσιάζει εὐρύτερον ἐνδιαφέρον διὰ τὴν καθόλου ἑλληνικὴν ἀρχαιότητα. Τὸ δὲ ἐνδιαφέρον τοῦτο ἀπετέλεσε τὸν ἄξονα ἐν τῇ ἐρευνητικῇ προσπαθείᾳ καὶ τῇ ἐν γένει πραγματεύσει τοῦ θέματος τῆς μελέτης ταύτης.

……….[ ] Ὡς λόγος ἀποστολῆς τοσοῦτον άνεπαρκῶν διὰ τὴν ἀντιμετώπισιν τῆς μεγάλης Περσικῆς στρατιᾶς δυνάμεων, προβάλλεται ὑπό τοῦ Ἡροδότου ὁ ἑορτασμός τῶν Καρνείων, ὁ ὁποῖος ἀπετέλει κατὰ τοὺς θρησκευτικοὺς νόμους καὶ τὰς παραδόσεις τῆς Σπάρτης, ἀνυπέρβλητον κώλυμα διὰ τὴν ἔναρξιν ἐκστρατείας. Ἔτι πλέον, μετὰ τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Καρνείων συνέπιπτον κατὰ τὸ ἔτος τοῦτο, 480 π.Χ., καὶ οἱ Ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες, οἱ ὁποῖοι παρημπόδιζον τοὺς Πελοποννησίους συμμάχους νὰ μετάσχουν εἰς ἔξω τῆς Πελοποννήσου ἐκστρατείαν.

……….[ ] Ἐκ τῶν πληροφοριῶν τούτων τοῦ Ἡροδότου, προκύπτουν δεδομένα τινά, δυνάμενα νὰ χαρακτηρισθοῦν ὡς θεμελιώδη διὰ τὴν χρονολογίαν τῆς μάχης τῶν Θερμοπυλῶν :

……….1^ον ) Κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς ἐκκινήσεως τῶν ὑπό τὸν Λεωνίδαν Πελοποννησιακῶν δυνάμεων, ἤ εἶχεν ἤδη ἀρχίσει ὁ ἑορτασμός τῶν Καρνείων, ἄν μὴ καὶ τῆς ὀλυμπιάδος, ἤ ἐπρόκειτο νὰ ἀρχίσῃ ὁ ἑορτασμός οὗτος ἐντός ὀλιγίστων ἡμερῶν, ἡ δὲ ἔναρξις τῶν ἑορτῶν, δῆλα δὴ τῆς περιόδου κατὰ τὴν ὁποῖαν ὑπῆρχε θρησκευτικὸν κώλυμα ἐκστρατείας, θὰ εὕρισκε τὴν Πελοποννησιακὴν στρατιὰν ἐν ἐκστρατευτικῇ πορείᾳ.

……….2^ον ) Ὁ ἀγὼν τῶν Θερμοπυλῶν ἤ εἶχε λάβει τέλος πρὸ τῆς λήξεως τῆς χρονικῆς περιόδου τῶν Καρνείων καὶ τῶν Ὀλυμπίων, ἤ ἔληξεν ὀλίγιστον χρόνον κατόπιν, μίαν ἔως πέντε ἡμέρας.

……….Διότι ἄλλως, ἤτοι ἄν ἡ τελευταία μάχη εἰς Θερμοπύλας συνήπτετο πολλὰς ἡμέρας μετὰ τὰς ἑορτὰς τῆς Πελοποννήσου, οἱ Πελοποννήσιοι θὰ εἶχον καιρὸν νὰ στείλουν ἐνισχύσεις, ἡ δὲ ὑπό τοῦ Ἡροδότου προτασσομένη δικαιολογία διὰ τὴν μὴ ἔγκαιρον ἀποστολήν στρατευμάτων οὐδέν θὰ εἶχε νόημα. Καὶ ἀλλαχοῦ ὁ Ἡρόδοτος παρέχει διαπίστωσιν συμπτώσεως τῆς μάχης τῶν Θερμοπυλῶν μετὰ τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων. Αὐτόμολοί τινες Ἀρκάδες, φθάσαντες εἰς τὸ στρατόπεδον τοῦ Ξέρξου κατὰ τὴν ἐπομένην τῆς τελευταίας μάχης τῶν Θερμοπυλῶν καὶ προσαχθέντες ἐνώπιον αὐτοῦ, ἠρωτήθησαν, τί κάμνουν οἱ Ἕλληνες. Οἱ αὐτόμολοι ἀπήντησαν ὅτι κατὰ τὴν ἐποχήν αὐτήν οἱ Ἕλληνες ἀσχολοῦνται περὶ τὰ Ὀλύμπια καὶ τελοῦν ἀγῶνα γυμνικὸν καὶ ἱππικόν.

……….[ ] Ἐξ ἄλλου ἡ ὑπό τοῦ Ἡροδότου χρησιμοποίησις ἐνεστῶτος (Ὀλύμπια ἄγουσι), ἀποδίδει ἀπαραιτήτως τὴν ἔννοιαν ὅτι οἱ ἀγῶνες διεξήγοντο εἰσέτι, ὅτε οἱ αὐτόμολοι παρεῖχον τὰς πληροφορίας ταύτας ἤ τοὐλάχιστον, ὅτε ἐγκατέλειψαν τὸ ἔδαφος τῆς Πελοποννήσου, διότι ἄλλως θὰ ἐγίνετο χρῆσις παρατατικοῦ ἤ ἀορίστου ( ἦγον ἤ ἤγαγον ).

……….[ ] Ἐκ πάντων τῶν ἀνωτέρω προκύπτει ὡς ἀναμφισβήτητος ἡ κατὰ προσέγγισιν χρονικὴ ταυτότης τῆς μάχης ἐν Θερμοπύλαις καὶ τῆς ναυμαχίας ἐν Ἀρτεμισίῳ πρὸς τὰς ἑορτάς τῶν Καρνείων ἐν Σπάρτῃ καὶ τοὺς ἀγῶνας ἐν Ὀλυμπία.

……….[ ] Τὰ Κάρνεια ἐτελοῦντο πρὸς τιμὴν τοῦ Καρνείου Ἀπόλλωνος, κατὰ τὸν μῆνα Κάρνειον ἤ Καρνεῖον, ἤρχιζον δὲ τὴν 7^ην ἡμέραν τοῦ μηνὸς τούτου καὶ διήρκουν ἐπί ἐννέα ἡμέρας.

……….[ ] Ἐν τῇ περιπτώσει τῆς μάχης τῶν Θερμοπυλῶν, ἡ εἴδησις τῆς καταστροφῆς ἔφθασεν εἰς τὴν Σπάρτην εἰς πολὺ κατάλληλον στιγμήν, ὅτε εἶχον ἤδη περατωθῇ αἱ ἑορταί τῶν Καρνείων, καὶ δὲν ὑπῆρχε πλέον κώλυμα πρὸς ἐν τάχει ἀποστολὴν στρατευμάτων, εἰς τὸν Ἰσθμόν.

……….[ ] Τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ φῦλα, ἄν καὶ πάντα ἠκολούθουν τὸ ἡμερολόγιον σεληνιακῶν μηνῶν, ἔδιδον κατὰ περιοχὰς ἤ ἐνίοτε καὶ κατὰ πόλεις, διάφορα ὀνόματα εὶς τοὺς μῆνας.

……….Ἄλλ’οἱ μῆνες πασῶν  τῶν πόλεων, ὡς σεληνικοί, ἤρχιζον ἅμα τῇ νέᾳ σελήνῃ, ἡ δὲ δεκάτη πέμπτη ἡμέρα τούτων, καθ’ ἥν ἔληγον τὰ Κάρνεια, καὶ ὡς θὰ ἴδωμεν ἐν συνεχείᾳ, τὰ Ὀλύμπια, ἦτο ἡ ἡμέρα τῆς πανσελήνου. Ἐκ τῶν γενομένων μαθηματικῶν ὑπολογισμῶν, γνωρίζομεν ἐπακριβῶς ὅτι αἱ πανσέληνοι τοῦ θέρους τοῦ ἔτους 480 π.Χ., κατὰ τὸ ὁποῖον ἐγένετο ἡ μάχη τῶν Θερμοπυλῶν, εἶναι κατὰ τὸ Γρηγοριανὸν ἡμερολόγιον ἡ 22^α Ἰουνίου, ἡ 21^η Ἰουλίου, ἡ 20^η Αὐγούστου καὶ ἡ 19^η Σεπτεμβρίου….

Ὁλόκληρο τὸ κείμενο μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό : www.e-istoria.com