ΚΡΗΤΗ 1878 – 1897, Η ΑΠΟΒΑΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΟΛΕΟΝΤΟΣ ΒΑΣΣΟΥ

 

Κρῆτες ἐπαναστᾶτες 1897
Κρῆτες ἐπαναστάτες 1897

.

ΚΡΗΤΗ 1878 – 1897
Η ΑΠΟΒΑΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΟΛΕΟΝΤΟΣ ΒΑΣΣΟΥ

,

.,Στρατιωτικὴ Ἐπιθεώρηση, Μάρτιος-Ἀπρίλιος 2006.

,

……….[…]Ἡ σχετικὰ ἐπιτυχὴς ἐπανάσταση τοῦ 1878, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα οἱ Δυνάμεις νὰ μὴν ἐπιτρέψουν μὲν τὴν ἕνωση τῆς Κρήτης μὲ τὴν Ἑλλάδα, ἀλλά νὰ παραχωρήσουν τὴν αὐτοδιοίκηση (Συνέδριο Βερολίνου 1/13 Ἰουλίου 1878), ὁπότε ὑπεγράφη στὶς 15 Ὀκτωβρίου τοῦ 1878 μεταξὺ ἐπαναστατῶν καὶ Ὑψηλῆς Πύλης ἡ «Σύμβαση τῆς Χαλέπας», ἡ ὁποία προέβλεπε γλῶσσα τὴν ελληνική, Κρητικὴ Βουλή, χριστιανὸ διοικητὴ κ.λ.π., ἀλλὰ κάτω ἀπό τὴν κυριαρχία τοῦ Σουλτάνου.

……….Ἐπακολούθησε ἡ ἐπανάσταση τοῦ 1889, ὅπου ὀμάδα Ἑλλήνων Βουλευτῶν στὴν κρητικὴ βουλὴ ἀποκήρυξε τὴν κυριαρχία τοῦ σουλτάνου καὶ κήρυξε τὴν ἕνωση μὲ τὴν Ἑλλάδα. Ὁ σουλτάνος ἔστειλε στρατὸ ὁ ὁποῖος ἐπικράτησε εὔκολα. Οἱ Ἕλληνες δὲν ἔλαβαν μέρος στὶς ἐκλογές τοῦ 1890 καὶ ὁ Σουλτάνος, γιὰ νὰ πάψῃ ἡ ἀναταραχή, διόρισε χριστιανὸ γενικὸ διοικητὴ τὸν Ἀλέξανδρο Καραθεοδωρή, πρώην διοικητὴ τῆς αὐτόνομης Σάμου, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄνδρας φιλελεύθερων ἰδεῶν καὶ εἶχε καὶ χριστιανοὺς συμβούλους, μεταξὺ αὐτῶν καὶ τὸν Ἐλευθέριο Βενιζέλο.

……….Μετὰ ἀπό αὐτά, οἱ Ἕλληνες λάβανε μέρος στὶς ἐκλογὲς τοῦ 1895. Τὸ 1895 εἴχαμε νέα ἐπανάσταση μὲ αἴτημα τὴν ἐπαναφορὰ τῶν προνομίων τῆς σύμβασης τῆς Χαλέπας, Χωροφυλακὴ μὲ Εὐρωπαίους ἀξιωματικοὺς καὶ ἄλλα σχετικά.

……….Κατόπιν τῶν στρατιωτικῶν ἐπιτυχιῶν τῶν ἐπαναστατῶν, ὁ Σουλτάνος ὑπέκυψε καὶ δέχθηκε ὅλα σχεδὸν τὰ αἰτήματά τους καὶ ἔπαυσε ἡ ἐπανάσταση. Ἐπακολούθησε καὶ ἡ παραίτηση τοῦ Καραθεοδωρῆ, ἐξ αἰτίας τῆς ἀντίδρασης τῶν Τουρκοκρητῶν στὶς μεταρρυθμίσεις ποὺ ὁδηγοῦσαν στὴν ἰσότητα μωαμεθανῶν καὶ χριστιανῶν.

……….Τὸν Μάρτιο τοῦ 1896 ἀνέλαβε γενικὸς Διοικητὴς ὁ Τουρκαλβανὸς Τουρχὰν ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΤΟ 1897Πασᾶς. Τὴν ἄνοιξη τοῦ 1896 εἴχαμε νέα ἐξέγερση τῶν χριστιανῶν ἐξ αἰτίας τῆς ἀναβολῆς σύγκλησης τῆς γενικῆς συνέλευσης τῶν Κρητῶν, ποὺ ὅπως φαίνεται, διέταξε ὁ Τουρχὰν Πασᾶς. Ἀκολούθησαν ἔνοπλες συγκρούσεις καὶ σφαγὲς τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου στὰ Χανιά. Τελικὰ οἱ Ἕλληνες ὑποχώρησαν. Τὸν Τουρχάν, ἀντικατέστησε ὁ Ἀβδουλᾶχ πασᾶς, ἀλλά μετὰ τὴν σφαγὴ χιλιάδων Ἀρμενίων στὴν Κωνσταντινούπολη, ὁ σουλτάνος βρέθηκε ὑπόλογος ἐνώπιον τῶν Δυνάμεων. Γιὰ τὶς ἐκεῖ κακουργίες, ἀναγκάστηκε νὰ ὑποχωρήσῃ καὶ στὸ ζήτημα τῆς Κρήτης, νὰ δεχθῇ τὴν ἐφαρμογή τῆς Συνθήκης τῆς Χαλέπας καὶ νὰ διορίσῃ καὶ πάλι χριστιανὸ διοικητή, τὸν Γεώργιο Βέροβιτς, ποὺ εἶχε χρηματίσει καὶ αὐτὸς διοικητὴς Σάμου.

……….Ἀλλά τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1897, μὲ ἀφορμή τὸν φόνο ἑνός καὶ μόνον Τούρκου σὲ κοινὸ ἐπεισόδιο, στὴν πραγματικότητα ὅμως ὑποκινούμενος ἀπό τὴν Κωνσταντινούπολη, ἡ ὁποία καθοδηγεῖτο ἀπό τὸ Βερολῖνο, ὁ τουρκικὸς ὄχλος στὰ Χανιὰ ἄρχισε τὶς ταραχὲς μὲ ἐμπρησμὸ τῆς ἑλληνικῆς συνοικίας τῆς πόλης καὶ μὲ ὀργανωμένες σφαγές.Ταυτόχρονα ἐξεγέρθηκαν οἱ Μωαμεθανοὶ σὲ Ρέθυμνο καὶ Ἡράκλειο. Σκοπὸς τῶν Τούρκων ἦταν, μὲ πρόσχημα τὶς ταραχές, νὰ ὑπαναχωρήσουν ἀπό τὰ συμφωνηθέντα καὶ νὰ μὴν ὑλοποιήσουν τὶς μεταρρυθμίσεις ποὺ ἀπέσπασαν οἱ Ἕλληνες μὲ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1895.

……….Ἡ Κρήτη ἐπαναστάτησε ἀπ’ ἄκρου εἰς ἄκρον. Στὴν Ἑλλάδα βασίλευε ὁ Γεώργιος Α’ καὶ πρωθυπουργὸς ἦταν ὁ Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Ἡ Τουρκία τῆς ἐποχῆς, εἶχε ἔκταση 1.489.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδὴ ἦταν 23 φορὲς μεγαλύτερη ἀπό τὴν Ἑλλάδα καὶ πληθυσμὸ 21.000.000, δηλ. ἀναλογοῦσαν 8,6 Ὀθωμανοί ὑπήκοοι σὲ ἕναν Ἕλληνα. Ὁ τουρκικὸς στρατὸς τοῦ ὁποίου τὴν ὀργάνωση εἶχαν ἀναλάβει οἱ Γερμανοὶ ἀπό τὸ 1880, σὲ καιρὸ εἰρήνης ἀνερχόταν σὲ 375.000 ἄνδρες, ἐνῷ σὲ καιρὸ πολέμου σὲ 1.500.000 ἄνδρες. Ἐπίσης ὁ Σουλτάνος ἦταν νόμιμος Χαλίφης, δηλαδὴ θρησκευτικὸς Ἀρχηγός, τοποτηρητὴς τοῦ Μωάμεθ ἐπί τῆς γῆς καὶ ἐπηρέαζε 300.000.000 μουσουλμάνους. Ἡ ὑπεροχὴ τῆς Τουρκίας ἔναντι τῆς Ἑλλάδας ἦταν καταθλιπτική.

ΚΟΡΑΚΑΣ ΚΡΗΤΗ (καπετάν κόρακας οπλαρχηγός των επαναστατικών δυνάμεων στο Ηράκλειο)……….Γι’ αὐτὸ βασιλιὰς καὶ πρωθυπουργός, ναὶ μὲν ἀνεπίσημα εἶχαν μεριμνήσει γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῶν Κρητῶν, π.χ. διατάχτηκαν δεκαεπτά Κρῆτες ἀξιωματικοί νὰ παραιτηθοῦν ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ στρατὸ καὶ νὰ συγκροτήσουν ἐπαναστατικὰ σώματα, ὅπως οἱ Κόρακας, Κριάρης καὶ Μανουσογιαννάκης, ποὺ συγκέντρωσαν ἐθελοντές καὶ πῆραν μαζὶ τους καὶ Πυροβολικό. Ἐπίσης ὁ ἐφοδιασμός τῶν Κρητῶν ἀπό τὴν Ἑλλάδα ἦταν συνεχής. Ἀλλά δὲν ἤθελαν φανερὴ ἐμπλοκὴ τῆς Ἑλλάδας, διότι οὔτε συμμάχους εἴχαμε, ἀλλά καὶ οἱ Δυνάμεις  ἦταν ἀντίθετες. Μάλιστα ἡ Γερμανία καὶ ἡ Αὐστρία εἶχαν ἐχθρικὴ στάση πρὸς τὴν Ἑλλάδα καὶ φιλικὴ πρὸς τὴν Τουρκία.

……….Ἀπό τὸ 1894 εἶχε ἱδρυθεῖ μία μυστικὴ ἑταιρεία, κατὰ μίμηση τῆς Ἐθνικῆς Ἀμύνης ποὺ προϋπῆρξε, ὀνομαζόμενη Ἐθνική Ἑταιρεία, ἡ ὁποία ταχύτατα κατέστῃ πολυπλόκαμη καὶ πολυάνθρωπη. Σὲ αὐτὴν ἔγινα μέλη ἀξιωματικοί, δικαστικοί, διπλωμάτες, αὐλικοί καὶ ἄτομα ἀπό ὅλες τὶς τάξεις. Ἡ «Ἑταιρεία» αὐτὴ ἐνίσχυε τὸν ἀγῶνα τῶν Κρητῶν καὶ παράλληλα ἐπιθυμοῦσε  τὴν λύτρωση τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων κατόπιν πολέμου μὲ τὴν Τουρκία. Οἱ λόγοι της ἦταν πατριωτικοὶ καὶ οἱ τελικοὶ της σκοποὶ ἄδηλοι. Ἀπευθυνόταν στὸ θυμικὸ τῶν Ἑλλήνων, γι’ αὺτό καὶ ἀπέκτησε τεράστια δύναμη διαμορφώνουσα τὴν κοινὴ γνώμη, ποὺ ὑπὸ ψυχολογία ὄχλου δὲν ἔβλεπε ὅτι οἱ πόλεμοι δὲν κερδίζονται μόνο μὲ τὶς προθέσεις καὶ τὰ συναισθήματα, ἀλλὰ χρειάζονται καὶ ἄλλα, τὰ ὁποῖα ὅμως ἔλειπαν παντελῶς.

……….Ὁ ἀρχηγός τῆς τότε ἀντιπολίτευσης, Δημήτριος Ράλλης, ἐφ’ ὅσον ἡ κοινὴ γνώμη διαμορφώθηκε ἀπό τὴν «Ἑταιρεία», ἄρχισε νὰ ὑπερθεματίζει σὲ πατριωτισμὸ γιὰ νὰ προσπορισθῇ πολιτικὰ ὀφέλη, κατηγορῶντας καὶ τὸ Θρόνο καὶ τὴν Κυβέρνηση ὅτι δροῦν ἀντεθνικά, καὶ ἀπειλοῦσε καὶ μὲ ἐπανάσταση. Ἀρχική πρόθεση, Θρόνου καὶ κυβέρνησης ἦταν τὰ πράγματα νὰ ἐξομαλυνθοῦν ἀπό τὶς Δυνάμεις, στὶς ὁποῖες προσέφυγαν. Ὅμως, ὑπὸ τὴν προαναφερθεῖσα πίεση τῆς κοινῆς γνώμης, τὴν ἔκκληση τοῦ Ἕλληνα προξένου στὰ Χανιὰ Γεννάδη καὶ τὶς πιέσεις πρὸς τὸν βασιλιὰ ἀπό τὸν γενικὸ ἀρχηγό τῆς ἐπαρχίας Κυδωνίας, Ἀναγνώστη Μάντακα, ἀποφασίστηκε ἡ ἀποστολή πολεμικῶν πλοίων στὴν Κρήτη.

……….Μεταξὺ 25 καὶ 29 Ἰανουαρίου τοῦ 1897, κατέπλευσαν στὴν Κρήτη πολεμικὰ μας ὑπό τὸν Ναύαρχο Ράϊνεκ καὶ μοῖρα τορπιλοβόλων ὑπό τὸν πρίγκιπα Γεώργιο. Στὶς διαμαρτυρίες τῶν Τούρκων δόθηκαν διαβεβαιώσεις ὅτι ἡ ἀποστολὴ εἶχε σκοπὸ εἰρηνικό. Πράγματι ἡ δράση τοῦ στόλου μας, ἐξ αἰτίας καὶ τῆς παρουσίας τῶν ἰσχυρῶν στόλων τῶν Δυνάμεων, περιορίστηκε στὴν προστασία τοῦ ἄμαχου πληθυσμοῦ. Ἡ κατάσταση στὸ νησὶ ἐκτραχυνόταν συνεχῶς καὶ οἱ ἐξελίξεις ἦταν ἀπρόβλεπτες, ὁπότε  βασιλιάς καὶ Κυβέρνηση ἀποφάσισαν μὲ τὴν ἀποστολή τακτικοῦ στρατοῦ νὰ καταλάβουν τὸ νησί. Διατάχτηκε τότε ὁ Συνταγματάρχης Τιμολέων Βάσσος, ὑπασπιστὴς τοῦ βασιλιᾶ Γεωργίου Α΄, νὰ συγκροτήσῃ στρατιωτικὴ δύναμη καὶ νὰ προβῇ στὴν κατοχὴ τῆς Κρήτης «ἐν ὀνόματι τοῦ βασιλέως τῶν Ἑλλήνων» καὶ νὰ ἀποκαταστήσῃ τὴν τάξη στὸ νησί.

……….Ἐπιλήφθηκε ἀμέσως ὁ Βάσσος μὲ βασικοὺς πυρῆνες τὸ πρῶτο τάγμα τοῦ πρώτου συντάγματος πεζικοῦ, τὸ πρῶτο τάγμα τοῦ ἑβδόμου συντάγματος πεζικοῦ, ἕνα τάγμα τοῦ πρώτου συντάγματος μηχανικοῦ, μία ὀρειβατικὴ πυροβολαρχία τοῦ τρίτου συντάγματος ὀρειβατικοῦ πυροβολικοῦ καὶ τὸν τρίτο λόχο τοῦ δευτέρου τάγματος εὐζώνων. Οἱ εὔζωνοι ἦταν ἐπίλεκτο σῶμα – οἱ καταδρομεῖς τῆς ἐποχῆς. Κάλεσε ἐθελοντὲς ἀξιωματικοὺς νὰ συμμετάσχουν, τὸ μὲν γιὰ τὴν πλήρη στελέχωση τῶν πιὸ πάνω μονάδων καὶ ὑπομονάδων, τὸ δὲ γιὰ νὰ τοποθετηθοῦν στὴν συνέχεια σὰν σύνδεσμοι στὰ ἐπαναστατικά σώματα τῶν Κρητῶν, ποὺ μετὰ ἀπό συνεχεῖς νίκες, κατείχαν σχεδὸν ὅλη τὴν ὕπαιθρο χώρα.

……….(…) Τὴν 1η Φεβρουαρίου τοῦ 1897 στὶς 6 τὸ ἀπόγευμα, τὸ ὑπὸ τὸν Συνταγματάρχη Βάσσο «σῶμα κατοχῆς τῆς Κρήτης» τῶν 1.500 ἀνδρῶν ἐπιβιβάστηκε στὸν Πειραιᾶ στὰ ἐμπορικά πλοῖα «Θέτις», «Πέλοψ» καὶ «Θησεύς» καὶ ξεκίνησε γιὰ τὴν Κρήτη. Μαζὶ καὶ ὁ γενικὸς ἀρχηγὸς Ἐπαρχίας Κυδωνίας, Ἀναγνώστης Μάντακας καὶ ἄλλοι Κρῆτες ὁπλαρχηγοὶ καὶ ἀγωνιστές.


Ὁλόκληρο τὸ κείμενο μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό: www.e-istoria.com

Αφήστε μια απάντηση