.
.
ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ ΤΡΙΓΓΕΤΑΣ (ΡΑΟΥΛ)ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΛΕΙΒΑΔΙΩΝ – ΚΡΗΤΗ (07/02/1897)
……….(…) Ένα εικοσάχρονο παλικάρι, νεαρός Ανθυπολοχαγός, στο πρώτο πολεμικό προσκλητήριο τής Πατρίδος αναφωνεί παρών. Είναι η στιγμή κατά την οποία η Μητέρα Ελλάδα αποφασίζει να σταματήσει τις σφαγές, τους διωγμούς και τις καταπιέσεις που υφίστανται τα παιδιά της στην Μεγαλόνησο Κρήτη.
……….Όταν μαθαίνει ότι το Τάγμα του δεν ανήκει στο Εκστρατευτικό Σώμα, ζητά μετάθεση. Μάταια οι γονείς του προσπαθούν να τον μεταπείσουν. Είναι ανένδοτος, υπάκουος στην αρχαία ρήση [ ] «Μητρός τε και Πατρός τε και απάντων προγόνων, τιμιώτερον και αγιώτερον εστί η Πατρίς», χρησιμοποιεί κάθε τρόπο να επιτύχει την μετάθεσή του και την επιτυγχάνει γεγονός που το θεωρεί υψίστη τιμή.
……….Κατά την νικηφόρο μάχη των Λειβαδιών, πέφτει στο πεδίο τής μάχης οδηγώντας την Διμοιρία του, πολεμώντας ηρωικά. [ ] Το Πανελλήνιο θρηνεί τον θάνατό του και η θυσία του γίνεται λαμπερός φάρος, παράδειγμα προς μίμηση γενναίου Αξιωματικού που κατέστησε την καρδιά του ναό τού καθήκοντος και βωμό τής Πατρίδος καθώς και φάρος προσεκλύσεως πλήθους Ελλήνων και ξένων εθελοντών, που προσέτρεξαν να συνδράμουν τον Κρητικό Αγώνα.
……….Οι συνάδελφοί του Αξιωματικοί, συνεπαρμένοι από το μεγαλείο τής θυσίας, τον μακαρίζουν γιατί πέρασε στο Πάνθεον των ηρώων τής Πατρίδος. Δεν περιμένουν παρά την ώρα που θα τον μιμηθούν. Τις ημέρες εκείνες, το σύνολο σχεδόν τού Ελληνικού Στρατού είχε προωθηθεί στην Θεσσαλία στα Ελληνοτουρκικά σύνορα. Εκεί μαζί με τα χαρμόσυνα νέα των επιτυχιών τού Εκστρατευτικού Σώματος, έφτασε και η είδηση τού ηρωικού του θανάτου.
……….Ο Ανθυπολοχαγός (ΠΒ) Παύλος Μελάς, από τον Βόλο όπου είχε προωθηθεί η Μονάδα του, σε επιστολή του προς την σύζυγό του Ναταλία, περιγράφει τον απόηχο τού θανάτου του :
……….«Τὰ ἄθλα τοῦ μικροῦ μας στὴν Κρήτη Στρατοῦ, μᾶς ἐνθουσίασαν. Ζήτω ἡ μνήμη τῶν πεσόντων! Ὁ Θεὸς νὰ παρηγορήσῃ τοὺς συγγενεῖς των. Ὅλοι ποθοῦμεν καὶ ζηλεύουμεν ἔνα τέτοιο τέλος. Ὁ Τριγγέτας ἦτο τὸ μόνο παιδί τοῦ Ταγματάρχη Τάκη Τριγγέτα, ἀλλὰ δὲν πειράζει· παρὰ νὰ ζήσῃ μὲ τὰς ἀπογοητεύσεις τοῦ βίου καὶ ἴσως, ἴσως ν’ ἀποθάνῃ ἀπὸ κάποια παλιοασθένεια, ἄς ἀποθάνῃ γιὰ τὴν Πατρίδα του. Ἡμεῖς ἐδῶ βράζομεν σιωπῶντες. Νὰ εἶστε βέβαιοι ὅτι τοιαύτη εἶναι ἡ μανία μας».
Η μάχη στα Λειβάδια και ο Ηρωικός θάνατος
……….Το εκστρατευτικό σώμα, δυνάμεως χιλίων πεντακοσίων περίπου ανδρών, συγκροτούμενο από δύο Τάγματα Πεζικού, ένα Τάγμα Μηχανικού, έναν Λόχο Ευζώνων και μία ορειβατική Πυροβολαρχία, με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο, την 23:00 τής 2ας Φεβρουαρίου 1897, αποβιβάστηκε στον όρμο Κολυμπάρι, στον δυτικό βραχίονα τού κόλπου των Χανίων. Την επομένη ημέρα, παρουσία χιλιάδων Κρητών, στην Μονή «Γωνιάς», ανεγνώσθη από τον Τιμολέοντα Βάσσο η «Προκήρυξη προς τον λαό τής Κρήτης».
Προκήρυξις προς τον λαόν τής Κρήτης
……….«Τα δεινά τα οποία υπέστητε από μακρών ήδη χρόνων και τα οποία υφίστασθε έτι εκ τής επικρατούσης πλήρους αναρχίας, αι καταστροφαί των οικογενειών και περιουσιών σας, ευρισκομένων εις την διάθεσιν αχαλινώτου φανατισμού και την διαρπαγήν βαρβάρου όχλου, εξήγειραν το εθνικόν αίσθημα και συνεκίνησαν ολόκληρον το Ελληνικόν. Η αξιοθρήνητος αύτη κατάστασις λαού ομοφύλου, ομοθρήσκου και κοινάς έχοντος μεθ’ ημών τας τύχας και την ιστορίαν, δεν ηδύνατο να είναι επί πλέον ανεκτή. Η Α.Μ. ο Βασιλεύς των Ελλήνων και Υψηλός Μου Κύριος, απεφάσισε να θέση τέρμα εις την κατάστασιν ταύτην διά τής στρατιωτικής καταλήψεως τής νήσου.
……….Εν ονόματι τής Α.Μ. τού Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου τού Α’, καταλαμβάνω την νήσον Κρήτην, και κηρύσσων τούτο προς τους κατοίκους της, άνευ διακρίσεως θρησκεύματος ή εθνικότητος, υπόσχομαι εν ονόματι τής Μεγαλειότητός Του, ότι θα προστατεύσω την τιμήν, την ζωήν, την περιουσίαν και θα σεβαστώ τας θρησκευτικάς πεποιθήσεις των κατοίκων της, φέρων προς αυτούς ειρήνην και ισοπολιτείαν .
Εξεδόθη εκ τής Μονής Γωνιάς τής Κρήτης.
Την 2αν Φεβρουαρίου 1897
Ο Αρχηγός τού στρατού τής κατοχής τής Κρήτης.
Συνταγματάρχης Τ. Βάσσος.»
……….Μετά την προκήρυξη συγκροτήθηκε πολεμικό συμβούλιο στην Μονή Γωνιάς και αποφασίστηκε η μετάθεση τού αρχηγείου στον Πλατανιά ως και πορεία τού εκστρατευτικού σώματος προς αυτόν. Κατά τον χρόνο κινήσεως τού εκστρατευτικού σώματος, ο λόχος Ευζώνων που προπορευόταν συνάντησε Ιταλό Αξιωματικό ο οποίος παρέδωσε επιστολή τού διοικητού τής Διεθνούς Κατοχής τής πόλεως των Χανίων, με την οποία η πόλη ετίθετο υπό την προστασία των Μ. Δυνάμεων και απαγορευόταν κάθε κίνηση προς αυτήν.
……….Στις 4 Φεβρουαρίου έφτασαν από την Αθήνα στον «Πλατανιά» εξακόσιοι εθελοντές με αρχηγό τον Χατζή-Μιχάλη. Από αυτούς οι εκατόν είκοσι ήταν εθελοντές φοιτητές, τους οποίους ο Συνταγματάρχης Βάσσος οργάνωσε σε ξεχωριστό λόχο. Επίσης και άλλα σώματα εθελοντών τέθηκαν υπό την διοίκηση διαφόρων Αξιωματικών τού εκστρατευτικού σώματος. Μετά την παραπάνω συγκρότηση άρχισε η οργάνωση μάχης και κυρίως αναγνωρίσεις. Το ηθικό όλων ήταν πολύ υψηλό, παρά τις μεγάλες δυσχέρειες στην Διοικητική Μέριμνα. Από τον Αθηναϊκό Τύπο αντλούμε τις παρακάτω πληροφορίες.
……….«Πλατανιά 7 Φεβρουαρίου. Ειμπορώ να πω ότι ο ενθουσιασμός μας αναπληροί τα πάντα. Ψωμί, φαγητόν, κρασί, καπνό, αλάτι, δηλαδή ό,τι δεν έχομεν. Σήμερα είχε Λαμπρήν με ένα κομμάτι κρέας….αλλά πού τέντζερες!».
ΕΜΠΡΟΣ 12 Φεβρουαρίου 1897.
Εκ τού Ελληνικού Στρατοπέδου Κρήτης. Διάφορα Επεισόδια.
……….Ο Τριγγέτας την αυτήν ημέραν τής μάχης μού είχε το τραπέζι εις τον λόχο του. Είχαμε χόρτα βραστά. Αφού εφάγαμε μού λέγει :
- Ἀμα φθάσω εις Αθήνας θα έχω μία πήχυ μουστάκι, διότι άμα αποτρώγω δεν εβρίσκω καιρόν να πλυθώ και ξέβρεις ότι το λάδι και το λίπος μου χρησιμεύουν γιά μαντέκα.
……….Άμα ήρθεν η διαταγή τής εκκινήσεως τού τάγματος, ευρισκόμεθα όλοι ακόμη μαζύ και εκαπνίζαμεν, ήτο μαζύ ο Σαράτζογλους, ο Χαρμπούρης, ο Δανάλης, ο Μαστραπάς και άλλοι Ανθυπολοχαγοί. Μη γνωρίζον ακόμη περί τίνος πρόκειται λέγω τού Τριγγέτα :
- Εμπρός Ραούλ, εις την δόξαν.
……….Αντί άλλης απαντήσεως, επήρε το ξίφος του και μού το έδειξε.
- Θα την κόψω πέρα και πέρα μού είπε. Πραγματικώς, έκοβε σαν Ξυράφι.
ΕΜΠΡΟΣ 13/2/1897.
……….Μετά τις αναγνωρίσεις των εχθρικών θέσεων και δυνάμεων γιά την ασφάλεια τού στρατοπέδου «Πλατανιά», αλλά και την απρόσκοπτη επικοινωνία στο εσωτερικό τού νησιού, αποφασίστηκε η εξουδετέρωση των τουρκικών δυνάμεων που κατείχαν το αριστερό, νοτιοδυτικό άκρο τής εχθρικής γραμμής καταλαμβάνοντας το φρούριο των βουκολίων. Η αποστολή αυτή ανατέθηκε στον Ταγματάρχη Κωνσταντινίδη.
……….Το πρωί τής 7ης Φεβρουαρίου, το απόσπασμα τού τελευταίου, μετά διήμερο αγώνα κατέλαβε τον πύργο των Βουκολιών και κυρίευσε άφθονο στρατιωτικό υλικό και οπλισμό που εγκατέλειψαν οι τούρκοι. Την ίδια ημέρα άρχισε η περίφημη μάχη των Λειβαδιών. Η τουρκική στρατιωτική διοίκηση, παραβιάζοντας τους όρους που έθεσαν οι Μεγάλες Δυνάμεις μετά την Διεθνή κατοχή των Χανίων, προώθησε στρατιωτικά τμήματα δυτικά τής πόλεως μέχρι την περιοχή των Λειβαδιών .
……….Η συνολική τουρκική δύναμις στην περιοχή ήταν περίπου έξι χιλιάδες άνδρες, με δεκατέσσερα πυροβόλα έχουσα την παρακάτω διάταξη. Στο βόρειο πλευρό από το δεξιό τής παρατάξεως τού τουρκικού στρατού, μέχρι και τα οχυρώματα των κόκκινων Τούρλιων, είχαν ταχθεί σώματα ατάκτων τουρκοκρητικών. Σε διάφορες αποστάσεις μπροστά από αυτά, άλλα σώματα ατάκτων κατείχαν μεμονωμένες οικίες, ερείσματα από ξηροληθιές, ενώ άλλα ήταν ανεπτυγμένα σε ακροβολική τάξη στην παρυφή παρακειμένου μικρού ελαιώνα. Στο κέντρο μπροστά από τον ελαιώνα των Χανίων, ήταν τέσσερα Τάγματα Πεζικού, δυνάμεως περίπου δύο χιλιάδων ανδρών. Ένα άλλο Τάγμα, με τέσσερα πυροβόλα, κατείχε το οχυρό «Στρατώνα» και το παρακείμενο χάνι.
……….Στο νότιο πλευρό, τακτικός τουρκικός στρατός, κατείχε την γραμμή που εστοιχίζετο : Υψ. Μετόχι –Σαράσι, φρούριο Ανίμπαλι και νότια στον πύργο τής Αγυιάς.
……….Τις μεσημβρινές ώρες, ο Συνταγματάρχης Τιμολέων Βάσσος, τέθηκε επικεφαλής συγκροτήματος με ένα Τάγμα [1/1] ένα λόχο Ευζώνων και Κρητών επαναστατών και επιτέθηκε κατά των τουρκικών θέσεων. Το δεξιό τής Ελληνικής διατάξεως μαζύ με το σώμα Κρητών επαναστατών, προσέβαλε στα νότια τον πύργο τής Αγυιάς. Η φρουρά καθώς και το σώμα των τουρκοκρητών έξω από τον πύργο, μετά από μικρή αντίσταση υποχώρησε και ο πύργος κυριεύθηκε και πυρπολήθηκε. Στο διάστημα αυτό το κέντρο κατευθύνθηκε προς τον απέναντι στρατώνα των Λειβαδιών.
……….Στο βόρειο τμήμα όμως ο αγώνας υπήρξε πείσμων και πολύ σκληρός. Οι τουρκοκρήτες αμύνονται σθεναρά και διεξάγεται φονικοτάτη μάχη. Η διμοιρία τού Ανθυπολοχαγού Τριγγέτα Δημητρίου, διαδοχικά εξουδετερώνει τα ισχυρά σημεία που κατέχει ο εχθρός στις υπώρειες των ορέων και απωθεί αργά τους τουρκοκρήτες από τον μικρό ελαιώνα. Στο πιό κρίσιμο σημείο τής μάχης, μία σφαίρα διαπερνά το στήθος τού Τριγγέτα· κλονίστηκε και λίγο πριν παραδώσει το πνεύμα του, ζήτησε από την διμοιρία να συνεχίσει την επίθεση, αναφωνώντας «Ζήτω η Πατρίς». Το αίμα τού ανδρείου Αξιωματικού ζητά άμεσα την εκδίκηση. Οι στρατιώτες βλέποντας τον Ανθυπολοχαγό τους να πέφτει, επιτίθενται σαν θεριά κατά τού εχθρού. Η τουρκική ζώνη διασπάται. Το Ελληνικό εκστρατευτικό σώμα πέτυχε περηφανή νίκη. Από την έκθεση τού Συνταγματάρχη Βάσσου προς το Γενικό Επιτελείο Στρατού διαβάζουμε :
……….«Οφείλω να παραδεχθώ ότι η αντίσταση των τακτικών δεν ήταν επίμονος, ουδ’ ενίσχυσαν την άλυσον των ακροβολιστών αυτών, ούτε τα στηρίγματα, ούτε αι εφεδρείαι των, αλλ’ έστρεψαν τα νώτα διευθυνόμενοι εις τα Χανιά όπου και κατέφυγον. Η αντίσταση όμως των τουρκοκρητών στο βόρειο τμήμα δεν ήτο τοιαύτη· επολέμησαν ανδρείως και εξ αυτών υπέστημεν όλας τας απωλείας.
……….Εις την μάχην αυτή έπεσαν οι τρείς Ανθυπολοχαγοί Δημήτριος Τριγγέτας, Γεράσιμος Δανάλης και Α. Σαράτζογλου. Επληγώθηκε βαρέως ο Ανθυπασπιστής Λοιδωρικώτης. Οι μεν δύο πρώτοι έπεσαν εις τον Βόρειο τομέα ο δε τρίτος και ο πληγωθείς Ανθυπασπιστής κατά την εκπόρθηση του αμυντικού στρατώνα. Μετ’ ευχαριστήσεως δε και υπερηφανείας συνάμα σημειώ, ότι οι Αξιωματικοί ούτοι έπεσαν εις τας τάξεις των, οδηγούντες τας Διμοιρίας των. Εν γένει καθ’όλη την διεξαγωγή τής μάχης, το στράτευμα είχε όψιν στρατού εκτελούντος γυμνάσια αραιάς τάξεως εκ τού πεδίου τού Άρεως. Ουδ’ επί στιγμήν εξέλιπεν η συνοχή, ουδ’ επί στιγμήν επήλθε η παραμικρά ανωμαλία, ή αταξία. Τα πάντα εξετελέσθησαν μετά τάξεως και ακριβείας.»
……….Η σπουδαία αυτή νίκη είχε μεγάλο αντίκτυπο τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Δυστυχώς η Ένωση τής Κρήτης με την μητέρα Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκε γιατί δεν το ήθελαν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Όμως η θυσία τού Ανθλγού [ΠΖ] Τριγγέτα Δημητρίου δεν πήγε χαμένη. Πολύ σύντομα δόθηκε πλήρης αυτονομία στην νήσο και αργότερα ακολούθησε η πολυπόθητη Ένωση.