,

,,

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ 1821 ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΝ 

— Δραματικός διασκορπισμός Δυτικομακεδόνων –

,

 Αθαν. Ε. Καραθανάση

……….Πλησιάζουμε έτσι στις παραμονές του Αγώνα. Ήδη γνωρίζουμε ότι πολλοί Θεσσαλονικείς και άλλοι Μακεδόνες μυούνται στην Φιλική Εταιρεία, και ανάμεσα σ’αυτούς ανήσυχοι ιεράρχες, όπως ο μητροπολίτης Σερρών Χρύσανθος, ο Βενιαμίν, μητροπολίτης Κοζάνης, ο επίσκοπος Ιερισσού και Αγίου Όρους Ιερόθεος, ο επίσκοπος Αρδαμερίου Ιγνάτιος, ο Θεοφάνης Σιατιστεύς, φίλος και γραμματικός του Εμμανουήλ Παπά.

……….Πράγματι, πολλοί γνωστοί και άγνωστοι Μακεδόνες, ήσαν μέλη της Φιλικής Εταιρείας και θα συνεχίσουν την δράση τους μέσα και έξω από την Μακεδονία. Ήταν πλέον πραγματικότητα η πορεία του Γένους προς την ανεξαρτησία του και ο προεπαναστατικός αναβρασμός που σημειώνονταν σε όλη την Ελλάδα, ανησυχούσε τον Γιουσούφ μπέη, που φυλάκισε πολλούς χριστιανούς στον Λευκό Πύργο· οι ανησυχίες του μεγάλωσαν με την επανάσταση του Αλή και την έκρηξη του κινήματος στην Βλαχία και την Πελοπόννησο.

……….Νέες μαρτυρίες πιστοποιούν ότι το κίνημα στην Μακεδονία είχε προετοιμασθεί και έφθανε ακόμη ως ψηλά στο Μοναστήρι της άνω Μακεδονίας, όπου έγιναν συλλήψεις στο χωριό Τίκβες της Γευγελής. Την προετοιμασία μαρτυρεί και η κάθοδος πολλών Μοναστηριωτών προς την Ν.Ελλάδα μετά την έκρηξη της Επαναστάσεως.

……….Την ίδια εποχή, περίπου, επαναστάτησε και η περιοχή των Γρεβενών υπό τον αρματολό Γιαννούλη Ζιάκα και τον επίσκοπο Γρεβενών, Άνθιμο, που δεν κατόρθωσαν όμως να συντονισθούν με τους άλλους καπεταναίους και πολλοί Ζακαίοι χάθηκαν στην περιοχή Γρεβενών-Ανασελίτσης.

……….Στην Σιάτιστα, οι πρόκριτοι αναζητούσαν τρόπους επικοινωνίας με τους καπεταναίους του Ολύμπου-Βερμίου και έστειλαν απεσταλμένο τους, τον Νικόλαο Κασομούλη, που μετά από συνεννοήσεις με τον Υψηλάντη, συνέστησε στον Εμμανουήλ Παπά να καλέσει τον Νιόπλιο από την Σιάτιστα για να ετοιμασθεί. Παράλληλα έγραφε στον Παπά για την σημασία της Νάουσας ως στρατηγικού κέντρου.

……….Τα πράγματα έλαβαν γοργά τον δρόμο τους : στις αρχές του 1822, στην Μονή Δοβράς, οι Δυτικομακεδόνες πρόκριτοι, Ζαφειράκης Θεοδοσίου** της Νάουσας, Ναούμ της Έδεσσας, Νιόπλιος της Σιάτιστας, Ιω.Παπαρέσκος της Καστοριάς κ.ά. με τους αρματολούς Καρατάσο και Γάτσο, απεφάσισαν να αρχίσουν την εξέγερση με κέντρα την Νάουσα, την Καστανιά των Πιερίων και την Σιάτιστα.

……….Στην Βέροια υπήρχε σοβαρός κίνδυνος αποτυχίας, αφού εκεί είχαν εγκατασταθεί πολυάριθμοι τουρκαλβανοί πρόσφυγες του Λάλα της Πελοπονήσσου. Στις αρχές Φεβρουαρίου 1822, επέστρεψε στην Μακεδονία από την Ν.Ελλάδα, όπου είχε μεταβεί ο Ν. Κοσομούλης, φέρνοντας πολεμοφόδια και συνοδευόμενος από τον Σάλα, ο οποίος είχε ορισθεί από τον Υψηλάντη αρχηγός της εκστρατείας, τον φιλόσοφο Θεόφιλο Καΐρη και Γερμανούς φιλέλληνες χειριστές κανονιών. Ο αναβρασμός στην περιοχή Ολύμπου-Βερμίου, κίνησε τις υποψίες των τούρκων που ενίσχυσαν τις φρουρές στα κρίσιμα σημεία, αλλά ταυτόχρονα προέβησαν σε γενικό αφοπλισμό των Ελλήνων και σε σύλληψη προκρίτων από όλα τα μέρη της Δυτ. Μακεδονίας ως ψηλά την Άνω Μακεδονία [Μοναστήρι, Μεγάροβο, Κρούσοβο, Ρέσνα, Αχρίδα, Κορυτσά].

……….Με τον ερχομό του απεσταλμένου του Υψηλάντη στην Μακεδονία, του αμφιλεγομένου Γρηγ.Σάλα, ο πρόκριτος Ζαφειράκης και ο ίδιος ο Σάλας, ξεσήκωσαν τους Ναουσαίους που, αφού άκουσαν τους γεμάτους πατριωτισμό λόγους τους στον μητροπολιτικό ναό του αγίου Δημητρίου, ξεχύθηκαν στην πόλη ζητώντας εκδίκηση για τα όσα υπέστησαν επί αιώνες από τους τούρκους. Στην συνέχεια στράφηκαν προς την Βέροια αλλά γρήγορα απεκρούσθησαν.

……….Εκείνες οι ημέρες, τέλη Φεβρουαρίου – αρχές Μαρτίου 1822, ήσαν τραγικές για την Βέροια και την Νάουσα : o τρόμος και η ανασφάλεια, ανάμικτα με την ελπίδα για την εθνική αναγέννηση, η δειλία ορισμένων και η φυγή πολλών προς την Έδεσσα, αλλά και μακρύτερα προς τις Σέρρες, την Δράμα, το Μελένικο, η ακατάπαυστη δραστηριότητα του Καρατάσου και του Γάτσου, η πρώτη ελληνική νίκη στην μονή της Δοβράς, οι λυσσαλέες επιθέσεις του Μεχμέ Εμίν, αποτελούν τα κύρια γεγονότα των ημερών αυτών· ο Μεχμέτ μάλιστα, είχε προτείνει στον Ζαφειράκη, τον αυτοαποκαλούμενο Αχιλλέα ή Επαμεινώνδα, κατά την ειρωνική έκφραση του άγγλου προξένου της Θεσσαλονίκης, μέσω τριών ιερέων ομήρων του, γενική αμνηστεία.

……….Την εξαιρετικά δυσχερή θέση των επαναστατών επεδείνωνε και η προδοτική στάση των αντιπάλων του Ζαφειράκη, του προκρίτου Μάμαντη και του γιατρού τού Μεχμέτ, Αντωνάκη, που όχι μόνον ενεργούσαν ως πέμπτη φάλαγγα μες στην πόλη, αλλά και που στο τέλος, πρόδωσαν μυστικό πέρασμα στα οχυρά με αποτέλεσμα….

 Ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να διαβάσετε στο : www.e-istoria.com

 

** ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ (1772-1822)

……….Ο Έλληνας πρόκριτος από την Νάουσα, είχε φυλακισθεί στα Γιάννενα, από τον Αλή πασά, αλλά  δραπέτευσε και πήγε στην Νάουσα. Μόλις κηρύχτηκε η Επανάσταση του 1821, οι τούρκοι σκότωσαν το εικοσάχρονο παιδί του. Το 1822, μαζί με τον Καρατάσο και τον Γάτσο ξεσήκωσε τη Νάουσα σε επανάσταση και διέθεσε όλη την περιουσία του για να φτιάξει στρατιωτικό σώμα.

……….Μετά την καταστροφή της γενέτειράς του από τον τουρκικό στρατό, έφυγε στα βουνά, όπου και σκοτώθηκε μαζί με πολλούς στρατιώτες του, ενώ η γυναίκα του και πολλοί συγγενείς του υποβλήθηκαν σε φριχτά βασανιστήρια από τους τούρκους.