.
.
……….Τὰ μὲν οὖν παλαιὰ τοιαῦτα ηὗρον, χαλεπὰ ὄντα παντὶ ἑξῆς τεκμηρίῳ πιστεῦσαι, οἱ γὰρ ἄνθρωποι τὰς ἀκοὰς τῶν προγεγενημένων, καὶ ἤν ἐπιχώρια σφισὶν ἧ, ὁμοίως ἀβασανίστως παρ’ἀλλήλων δέχονται. Ἀθηναίων γοῦν τὸ πλῆθος, Ἱππαρχον οἴονται ὑφ’ Ἁρμοδίου καὶ Ἁριστογείτονος τύραννον ὄντα ἀποθανεῖν.
……….Ἔτσι λοιπὸν βρῆκα τὶς ὑπάρχουσες παραδόσεις στὶς ὁποῖες δὲν μπορεῖ κάποιος νὰ δώσῃ βαρύτητα τεκμηρίων. Διότι οἱ ἄνθρωποι ἀποδέχονται ἀβασάνιστα ὅσα ἔχουν εἰπωθεῖ ἀπὸ τοὺς προηγούμενους. Ὅπως γιὰ παράδειγμα οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς Ἀθηναίους νομίζουν ὅτι ὅταν δολοφονήθηκε ὁ Ἵππαρχος ἀπὸ τὸν Ἁρμόδιο καὶ τὸν Ἀριστογείτονα, ἦταν τύραννος.
……….Πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα ἔτι καὶ νῦν ὄντα καὶ οὐ χρόνῳ ἀμνηστούμενα καὶ οἱ ἄλλοι Ἕλληνες οὐκ ὀρθῶς οἴονται []. Ὑπάρχουν ἄλλως τε καὶ ἄλλα πολλὰ σύγχρονα γεγονότα [] γιὰ τὰ ὁποῖα καὶ οἱ ἄλλοι Ἕλληνες ἔχουν λανθασμένη ἀντίληψη (διατελοῦν σὲ πλάνη).[ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ – ΒΙΒΛΙΟΝ Α’, στ. 20]
……….Τὸ γὰρ Ἀριστογείτονος καὶ Ἁρμοδίου τόλμημα δι’ ἐρωτικήν ξυντυχίαν ἐπεχειρήθη, ἥν ἐγώ ἐπί πλέον διηγησάμενος ἀποφανῶ οὔτε τοὺς ἄλλους οὔτε αὐτούς Ἀθηναίους περὶ τῶν σφετέρων τυράννων οὐδέ περὶ τοῦ γενομένου ἀκριβές οὐδέν λέγοντας… [] Τὸ δὲ τόλμημα τοῦ φόνου τοῦ Ἱππία ἀπὸ τὸν Ἀριστογείτονα καὶ τὸν Ἁρμόδιο, ἔγινε γιὰ ἐρωτικὲς διαφορές, τὸ ὁποῖο ἐγὼ διηγούμενος, θὰ ἀποδείξῳ ὅτι οὔτε κἄν οἱ ἴδιοι οἱ Ἀθηναῖοι ἀναφέρονται στὰ γεγονότα μὲ ἀκρίβεια… [ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ – ΒΙΒΛΙΟΝ ΣΤ’, στ. 54]
Ο ΦΟΝΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΑΡΧΟΥ-ΝΕΑ ΜΑΡΤΥΡΙΑ (ΜΕΣΩ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ)
.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΕΙΣ ΤΑ ΤΟΥ ΦΟΝΟΥ ΤΟΥ ΙΠΠΑΡΧΟΥ
ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ Π. ΚΑΡΔΑΡΑ, Ἐπικουρικῆς καθηγήτριας τῆς Ἀρχαίας Ἱστορίας
.
……….Οἱ δύο τυραννοκτόνοι, ὁ Ἁρμόδιος καὶ ὁ Ἀριστογείτων, ὁ πρῶτος κατὰ πολὺ νεώτερος τοῦ δευτέρου, προέβησαν τὸ 514/13 π.Χ. εἰς τὴν δολοφονίαν τοῦ Ἱππάρχου, ἤτοι τοῦ ἑνὸς τῶν δύο ἐκ νομίμου γάμου υἱῶν τοῦ Πεισιστράτου καὶ διαδόχων του εἰς τὴν τυραννίδα τῶν Ἀθηνῶν.
……….Καὶ δὲν κατελύθη μὲν τότε ἡ τυραννίς, ἀλλὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Ἁρμόδιος καὶ ὁ Ἀριστογείτων ἐπλήρωσαν τὴν πρᾶξιν των διὰ τῆς ζωῆς των, ἔ δ ω κ ε ν ε ἰ ς α ὐ τ ο ὺ ς α ἴ γ λ η ν, ὥ σ τ ε ν ὰ θ ε ω ρ η θ ο ῦ ν ἀργότερα ὡς ἐλευθερωταὶ τῶν Ἀθηνῶν.
……….Κατὰ τὰς μαρτυρίας ἀρχαίων συγγραφέων π ρ ο σ ω π ι κ ο ὶ λόγοι ὡδήγησαν τοὺς δύο τυραννοκτόνους εἰς τὸ ἐγχείρημά των, ἤτοι ἀ ν τ ι ζ η λ ί α μεταξὺ Ἀριστογείτονος καὶ Ἱππάρχου (ἤ Θεσσαλοῦ, τρίτου Πεισιστρατίδη, ἐκ τοῦ μὴ νομίμου γάμου τοῦ Πεισιστράτου) ἤ θυμὸς τοῦ Ἁρμοδίου διὰ προσβολὴν τῆς ἀδελφῆς του ὑπὸ τοῦ Ἱππάρχου.
……….Ἀλλ’ οἱ δύο φίλοι παραδίδεται ὅτι ἀπεφάσισαν νὰ στραφοῦν κατ’ ἀμφοτέρων τῶν τυράννων, καὶ τοῦτο διότι ὁ φόνος τοῦ Ἱππάρχου θὰ τοὺς ἄφηνεν ἐκτεθειμένους εἰς τὴν ἐκδικητικὴν μανίαν τοῦ ἀδελφοῦ του Ἱππία.
……….Καθωρίσθη δὲ τὸ ἐγχείρημα νὰ γίνῃ τὴν ἡμέραν τῆς πομπῆς τῶν Μεγάλων Παναθηναίων, διότι τότε οἱ τύραννοι θὰ ἐνεφανίζοντο καὶ οἱ δύο δημοσίως καὶ οἱ συνωμόται θὰ ἠδύναντο νὰ κινηθοῦν ἐλευθέρως κατὰ τὴν πομπήν.
……….Ἐνῶ ὅμως κατὰ τὴν (πρώτην) ἡμέραν τῆς ἑορτῆς τοῦ 514/13 π.Χ. ὁ μὲν Ἱππίας εὑρίσκετο εἰς τὸ τέρμα τῆς Παναθηναϊκῆς ὁδοῦ, δεχόμενος τὴν πομπήν, ὁ δὲ Ἵππαρχος εὑρίσκετο πλησίον τῆς ἀφετηρίας της, ἀποστέλλων αὐτήν, ὁ Ἁρμόδιος καὶ ὁ Ἀριστογείτων εἶδαν τὸν πρῶτον νὰ συνομιλῇ φιλικῶς μὲ ἕνα τῶν ἄλλων συνωμοτῶν. Νομίσαντες δὲ τότε ὅτι τὸ ἐπικείμενον ἐγχείρημά τους εἶχε προδοθῆ εἰς τὸν τύραννον, ὥρμησαν πρὸς τὸν προσωπικὸν των ἐχθρόν, τὸν Ἵππαρχον, διὰ νὰ προλάβουν νὰ τὸν φονεύσουν, ἐνῷ εὑρίσκετο καθ’ ὁδόν. Συναντήσαντες δὲ αὐτὸν παρὰ τὸ Λεωκόρειον, Ἱερὸν χθονίας φύσεως, κείμενον παρὰ τὴν Β. κλιτὺν τῆς Ἀκροπόλεως, καὶ ὁρμήσαντες κατ’ αὐτοῦ μὲ τὰ ξίφη των, τὸν ἐφόνευσαν.
……….Καὶ ὁ μὲν Ἁρμόδιος ἐφονεύθη ἐν συνεχείᾳ ἐπὶ τόπου, ὑπὸ προστρεξάντων συνοδῶν τοῦ Ἱππάρχου, ὁ δὲ Ἀριστογείτων κατώρθωσε νὰ διαφύγῃ πρὸς στιγμήν, χάρις εἰς τὴν ἐπακολουθήσασαν σύγχυσιν. Ἀλλὰ συνελήφθη καὶ αὐτὸς ἀργότερα· καὶ ἐφονεύθη κατὰ διαταγὴν τοῦ τυράννου καὶ μάλιστα κατόπιν βασανισμοῦ.
……….Ἐξαγριωθεὶς δὲ ἀκολούθως ὁ Ἱππίας, κατέστη στυγνὸς καὶ ἡ ἀνησυχία του ηὐξήθη ἐν συνεχείᾳ, λόγῳ καὶ ἄλλων αἰτίων, ὥστε κατέστη ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη διὰ τὴν Σπάρτην ἡ ἔξωσίς του ἐξ Ἀθηνῶν τὸ 511/10 π.Χ.
……….Οὔτω, παρ’ ὅλον ὅτι ὁ Ἁρμόδιος καὶ ὁ Ἀριστογείτων δὲν κατέλυσαν τὴν ἀθηναϊκὴν τυραννίδα, ἐν τούτοις ἐθεωρήθησαν ἐλευθερωταὶ τῆς πόλεώς των· καὶ ἐν καιρῷ ἐταυτίσθησαν εἰς τὴν λαϊκὴν συνείδησιν πρὸς τὸν μυθικὸν ἱδρυτὴν τῆς ἀθηναϊκῆς δημοκρατίας, τὸν Θησέα, οἱ δὲν συμπολίται των τοὺς ἐτίμησαν πολλαπλῶς.
……….Πλὴν τῶν ἀρχαίων γραπτῶν πληροφοριῶν, τὴν μεγάλην των δημοτικότητα μαρτυροῦν τὰ διασωθέντα ἀντίγραφα τῶν ἀγαλμάτων των, τὰ ὁποῖα ἱδρύθησαν εἰς τὴν Ἀγορὰν τῆς πόλεως, σωθὲν δὲν ἀπόσπασμα τῆς ἐπιγραφῆς τοῦ βάθρου των, ἄλλη ἐπιγραφὴ μαρτυροῦσα πρὸς αὐτοὺς ἀποτιομένας τιμάς, ὁ τάφος των εἰς τὸν Κεραμεικόν, χοαὶ πρὸς τιμὴν των ὑπὸ τοῦ πολεμάρχου καὶ πλεῖσται παραστάσεις τῶν ἀγαλμάτων των ἐπὶ ἔργων τῆς μικροτεχνίας. [Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ἀνασκαφὲς ποὺ θὰ ἐνεργηθοῦν χιλιετίες μετὰ ἀπὸ τὸν 21ο αἰ. θὰ φέρουν στὴν ἐπιφάνεια πολυάριθμους ἀδριάντες τῶν Ἐλ. Βενιζέλου, Κων. Καραμανλῆ καὶ Ἀνδρέα Παπανδρέου, ἀποκαλύπτοντας στοὺς ἀρχαιολόγους τοῦ μέλλοντος τὸ πόσο «ἐταυτίσθησαν εἰς τὴν λαϊκὴν συνείδησιν» ὡς ἐθνάρχαι].
……….Διὰ τὸν φόνον ὅμως τοῦ Ἱππάρχου, πλὴν τῶν γραπτῶν πηγῶν, ἔχουν διασωθῆ μόνον δύο παραστάσεις, ἤτοι μία ἐπὶ ἐρυθρομόρφου στάμνου τοῦ Μουσείου τοῦ Würzburg προερχομένου ἐξ Ἐτρουρίας καὶ χρονολογουμένου εἰς τοὺς περὶ τὸ 475 π.Χ. χρόνους· καὶ ἑτέρα ἐπὶ ἐρυθρομόρφου θραύσματος σκύφου τοῦ Μουσείου τῆς Villa Giulia εἰς τὴν Ρώμην, προερχομένου ἐκ Γέλας καὶ χρονολογουμένου εἰς τὴν δεκαετίαν 460-450 π.Χ. Εἰς ἀμφοτέρας ὅμως τὰς παραστάσεις τοῦ φόνου τοῦ Ἱππάρχου ἡ σκηνὴ δὲν ἔχει ἀποδοθῇ ἀφηγηματικῶς ἀλλὰ συμβατικῶς· καὶ οὔτως ἐλάχιστα προσφέρει ἀπὸ ἱστορικῆς πλευρᾶς.
……….Ὅμως ἀκόμα μία ἀρχαιολογικὴ ἀνακάλυψη στὴν ὑπὸ βουργαρικὴ κατοχή Φιλιππούπολη ἔφερε στὴν ἐπιφάνεια μεταξὺ ἐννέα χρυσῶν σκευῶν, κι ἕναν ἀμφορέα ὁ ὁποῖος παρουσιάζει μία πολυπρόσωπη σκηνή, ἀποτελούμενη ἀπὸ ὀκτὼ συνολικὰ μορφές, μπροστὰ δὲ ἀπὸ αὐτὲς κι ἕνα οἰκοδόμημα.
……….[] Οἱ ραβδοφοροι σωματοφύλακες τοῦ Ἱππάρχου ἐπὶ τοῦ στάμνου τοῦ Würzburg καὶ οἱ ὁπλῖται σωματοφύλεκες τοῦ αὐτοῦ τυράννου ἐπὶ τοῦ σκύφου τῆς Villa Giulia ἐνισχύουν τὴν ἄποψιν ὅτι ἀδράνησαν κατὰ τὴν συμπλοκήν, συνδιαλεγόμενοι ἀνέτως μεταξὺ των, ὡσὰν νὰ μὴν συμβαίνῃ τίποτε ἀξιόλογον πλησίον των.
……….[] Τὰ νέα αὐτὰ στοιχεῖα καὶ τὰ ἐξ αὐτῶν προκύπτοντα συμπεράσματα ἄγουν οὕτως εἰς τὴν ὑπόθεσιν ὅτι τοῦ κατὰ τὴν παναθηναϊκὴν ἑορτὴν ἐγχειρήματος τῶν δύο τυραννοκτόνων προηγήθη πιθανῶς δωροδοκία ἐλαχίστων μελῶν τῆς σωματοφυλακῆς τῶν τυράννων.
*** **** ***
Ὁλόκληρο τὸ κείμενο μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό: www.e-istoria.com
***