,
,
Ιστορικό τής κατασκευής των οχυρών Μεταξά
Οι λόγοι κατασκευής των οχυρωματικών έργων στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και οι συνεχείς επεκτατικές βλέψεις τής βουλγαρίας
……….Στὶς 18 Ὀκτωβρίου τοῦ 1925, σημειώθηκε ἐπεισόδιο στὴν ἑλληνοβουλγαρική μεθόριο, γνωστὸ ὡς “τοῦ Πετριτσίου”, ὅπου βουλγάρικο τμῆμα ἄνοιξε πῦρ ἐναντίον ἑλληνικοῦ φυλακίου στὰ Πορρόια Σερρῶν, σκοτώνοντας δύο Ἕλληνες στρατιῶτες καὶ ἕνα Ἀξιωματικό.
……….Μετὰ τὸ ἐπεισόδιο καὶ κατόπιν διαταγῆς τοῦ δικτάτορα Πάγκαλου, εἰσέβαλλε στὴν βουλγαρία τὸ Γ’ Σώμα Στρατοῦ, φτάνοντας ἔως τὸ Πετρίτσι. Στὴν ἄμεση παρέμβαση τῆς Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν [σημερινοῦ ΟΗΕ], ὁ Πάγκαλος ἀπάντησε γαλλιστὶ ὅτι «τὴν οὐρεῖ..»· τελικὰ ἡ Ἑλλάς ὑποχρεώθηκε νὰ καταβάλῃ ἀποζημίωση στὴν βουργαρία, 50.000 χρυσὲς λίρες.
……….Καθ’ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ Μεσοπολέμου, ἡ Ἑλλάδα εἶχε προσπαθήσει νὰ ἐπιλύσῃ μὲ διπλωματικὰ μέσα τὶς διαφορὲς της μὲ τὶς γειτονικὲς χῶρες ποὺ εἶχαν προκύψει ἀπό τὴν διάλυση τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας καὶ τὰ ἀποτελέσματα τῶν βαλκανικῶν πολέμων καὶ τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς. Τὸ 1929, ἡ Ἑλλάς ὑπέγραψε Σύμφωνο φιλίας μὲ τὴν Γιουγκοσλαβία, καὶ τὸ 1933, Σύμφωνο ἀμοιβαίας ἐγγύησης μὲ τὴν τουρκία.
……….Ἠ μόνη βαλκανικὴ χώρα ποὺ εἶχε σαφεῖς ἐδαφικές ἀξιώσεις ἀπό τὴν Ἑλλάδα ἦταν ἡ βουλγαρία. Γιὰ τὴν εὐόδωση τῶν σκοπῶν της, ἡ συγκεκριμένη χώρα δὲν δίσταζε νὰ ἐξυπηρετήσῃ ὅποια «μεγάλη» δύναμη θεωροῦσε ὅτι θὰ τὴν βοηθοῦσε στὴν ἐπίτευξη τῶν στόχων της, δηλαδὴ τὴν κατοχὴ τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας καὶ τῆς Δυτικῆς Θρᾲκης.
……….Ἡ συμμαχία τῆς βουλγαρίας μὲ τὴν Γερμανία στὴν διάρκεια τοῦ Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, δὲν τὴν βοήθησε νὰ πετύχῃ τοὺς στόχους της. Μάλιστα, εἶχε τὸ ἀντίθετο ἀποτέλεσμα, ἀφοῦ μετὰ τὴν ἥττα της, μὲ βάση τὴν Συνθήκη τοῦ Νεϊγύ τὸ 1919, ὑποχρεώθηκε νὰ ἀποχωρήσῃ ἀπό τὴν Δυτικὴ Θρᾲκη καὶ νὰ μειώσῃ τὶς στρατιωτικὲς της δυνάμεις. [Καὶ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό τῆς Θρᾲκης ὅμως, ἡ Συνθήκη ἦταν τὸ τελικὸ κτύπημα γιὰ τὸν ξεριζωμὸ του μετὰ ἀπό παρουσία χιλιάδων ἐτῶν στὴν βόρεια Θρᾲκη].
……….Μετὰ τὴν συνθήκη τοῦ Νεϊγὺ, διάφορα συνοριακὰ ἐπεισόδια ἐπιβάρυναν ἀκόμη περισσότερο τὸ ἀρνητικό κλίμα στὶς σχέσεις Ἑλλάδος καὶ βουλγαρίας, ὅπως αὐτό τῆς 18ης Ὀκτωβρίου 1925.
……….Μία δεκαετία ἀργότερα, λόγῳ τοῦ κινήματος τοῦ 1935, οἱ βούλγαροι ἦταν ἕτοιμοι νὰ ἐπιτεθοῦν γιὰ ἄλλη μία φορὰ στὴν Δυτικὴ Θρᾲκη καὶ τὴν Ἀνατολική Μακεδονία. Ἔτσι ἡ βουλγαρία κατέληξε νὰ εἶναι ἡ μόνιμη ἀπειλή γιὰ τὴν Ἑλλάδα.
……….Ἡ ἄνοδος τοῦ Ναζισμοῦ στὴν Γερμανία καὶ ἡ ἀναθεωρητική στάση τοῦ Χίτλερ ἀπέναντι στὴν Συνθήκη τῶν Βερσαλλιῶν, χαιρετίστηκε ἀπό τὴν βουργαρία, ποὺ κατ’αὐτόν τὸν τρόπο θὰ μποροῦσε κι αὐτή νὰ ἀπαλλαγῇ ἀπό τοὺς περιορισμοὺς τῆς Συνθήκης τοῦ Νεϊγύ. Ἡ ἀνάπτυξη σχέσεων μεταξὺ τῶν δύο χωρῶν, προχώρησε γρήγορα, εἰδικά στὸ οἰκονομικό ἐπίπεδο ἀρχικά, ἀφοῦ τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς βουργάρικης γεωργικῆς παραγωγῆς κατέληγε στὴν γερμανικὴ ἀγορά. Στὰ μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 1930, καὶ ἡ Ἰταλία τοῦ Μουσολίνι ἄρχισε νὰ ἐμφανίζεται ὡς ἀπειλή γιὰ τὴν ἀκεραιότητα τῆς Ἑλλάδος,[ ἔχοντας δείξει καὶ στὸ παρελθὸν τὶς βλέψεις της μὲ ἐπεμβάσεις στὸ Μακεδονικὸ ζήτημα, στὸ Βορειηπειρωτικὸ καὶ στὸ Δωδεκανησιακὸ. Ἔτσι καθὼς ἡ ἀνθρωπότητα ὁδηγεῖτο στὸν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τὸ πρόβλημα ἀσφαλείας τῆς Ἑλλάδος ἦταν ἡ Ἰταλία καὶ ἡ βουργαρία, μὲ χειρότερη ἐξέλιξη ἀπ’ ὅλες τὴν προσέγγιση τῶν δύο αὐτών χωρῶν καὶ τὴν ταυτόχρονη ἐπίθεσή τους στὴν Ἑλλάδα. [Στὴν φωτογραφία, μετὰ τὴν προσχώρηση τῆς βουλγαρίας στὸ Τριμερὲς Σύμφωνο, ἀντιπροσωπία βουργάρικης πόλης, καλοσωρίζει γερμανὸ ἀξιωματικό κατὰ τὴν εἴσοδο τῶν στρατευμάτων τοῦ Γ’ Ράϊχ γιὰ περαιτέρω ἐπιθέσεις ἀπό τὸ ἔδαφός της, κατὰ τῆς Ἑλλάδος. Μάρτιος 1941].
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ ΜΕΤΑΞΑ
..
……….Σὲ ἁπόρρητη ἔκθεσή του πρὸς τὴν κυβέρνηση στὶς 29 Ἰανουαρίου 1935, ὁ ἀρχηγός ΓΕΣ Ἀντιστράτηγος Καθενιώτης, ἐπισήμανε ὅτι σὲ περίπτωση πολέμου μὲ τὴν βουλγαρία, αὐτή θὰ μποροῦσε ἄμεσα νὰ ἐπιτεθῇ στὴν Ἀνατολική Μακεδονία καὶ τὴν Δυτικὴ Θρᾲκη, μὲ πολλαπλάσιες δυνάμεις ἀπ’ ὅ,τι θὰ μποροῦσε νὰ παρατάξῃ ἐκεῖ ἡ Ἑλλάς. Ἡ ἑλληνική ἅμυνα, μοιραία θὰ κατέρρεε μέσα σὲ πολὺ σύντομο χρονικὸ διάστημα. Ἡ πρόταση τοῦ στρατηγοῦ γιὰ τὴν ἀποτροπή μιᾶς βουργάρικης ἐπίθεσης, ἀλλά καὶ τῆς ἐξασφάλισης ἀρκετοῦ χρόνου ὥστε νὰ ὁλοκληρωθῇ ἡ ἐπιστράτευση γιὰ τὴν ἀποστολή δυνάμεων ἐκεῖ, ἦταν ἡ κατασκευὴ μεγάλων ὀχυρῶν κατὰ μῆκος τῆς ἑλληνοβουλγαρικῆς μεθορίου καὶ ἡ ἐπάνδρωσή τους μὲ ἱσχυρή δύναμη. Τὰ ἔργα αὺτά θὰ λειτουργοῦσαν ὡς κυματοθραῦστες σὲ περίπτωση εἰσβολῆς ἀπό τὰ βόρεια ἑλληνικά σύνορα.
Ἡ πρόταση τοῦ Καθενιώτη, ὑλοποιήθηκε λίγα χρόνια ἀργότερα, ἀπό τὸν Ἰωάννη Μεταξᾶ.
Κανένας δὲν φανταζόταν ὅτι οἱ στατικὲς γραμμὲς ἅμυνας, ὅπως εἶναι τὰ ὁχυρά θὰ καλοῦνταν ν’ ἀντιμετωπίσουν ἕνα σύγχρονο, μηχανοκίνητο στρατὸ, ὅπως ὁ γερμανικὸς, ὁ ὁποῖος διέθετε τὴν ταυτόχρονη ὑποστήριξη τῆς ἀεροπορίας, ἱδιαίτερα τοῦ «ἰπτάμενου πυροβολικοῦ» τῶν ἀεροσκαφῶν Ju-87 πιὸ γνωστῶν ὡς «Στούκα». (…) Στὸ σημεῖο αὐτό ἄλλωστε ἔγκειτε καὶ τὸ μεγαλεῖο τῆς ἑλληνικῆς ἀντίστασης ἔναντι τῆς γερμανικῆς εἰσβολῆς. Στὸ ὅτι οἱ ὑπερασπιστές τῶν ὀχυρῶν πολέμησαν μέχρι τέλους, γνωρίζοντας τὸ «μάταιο» τοῦ ἀγώνα τους ἐναντίον τῆς γερμανικῆς πολεμικῆς μηχανῆς. Τὸ γεγονὸς δὲ ὅτι τὰ περισσότερα ὀχυρά δὲν κατελήφθησαν ἀλλά ὑπερκεράστηκαν ἀπό τὸν δευτερεύοντα γερμανικὸ ἑλιγμό μέσῳ Γιουγκοσλαβίας, ποὺ δὲν προέβαλλε ἀντίσταση, ἀποδεικνύουν τὴν ἀξία τῶν ὑπερασπιστῶν τῶν ὀχυρῶν. [Στὴν φωτογραφία νεκρὸς γερμανὸς καταδρομέας, μὲ ἐξάρτιση κοπῆς συρματοπλέγματος. Ὁ κόφτης δίπλα στὴν σορὸ του, ὑποδηλώνει ὅτι σκοτώθηκε ἀπό κάποιο ἑλληνικό πολυβολεῖο ἐνῶ ἐπιχειροῦσε νὰ κόψῃ τὰ συρματοπλέγματα γιὰ νὰ ἀνοίξῃ δίοδο γιὰ τοὺς καταδρομεῖς πρὸς τὰ πολυβολεῖα. Μάχη στὴν Ὀμορφοπλαγιᾶ. Μουσεῖο Φωτογραφίας Δήμου Καλαμαριᾶς “Χρῆστος Καλμεκερῆς”].