,
,
Κέντρα ὀργάνωσης, δράσης καὶ ἀντίστασης τῶν Ἑλλήνων στὸν Νομὸ Κιλκὶς, κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα
Χρῆστος Π. Ἴντος
Στὸν σημερινὸ Νομὸ Κιλκὶς, τὴν ἐποχὴ τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα ἀνῆκαν διοικητικὰ κατὰ κύριο λόγο οἱ ἐπαρχίες (καζᾶδες) Ἀβρὲτ Χισὰρ (Γυναικοκάστρου) μὲ πρωτεύουσα τὸ Κιλκὶς καὶ Γιαννιτσῶν μὲ πρωτεύουσα τὴν ὁμώνυμη πόλη. Στὴν ἐπαρχία (καζᾶ) τῶν Γιαννιτσῶν, ἐκτὸς τῆς ὁμώνυμης ἐπαρχίας ἀνῆκε κι ἡ σημερινὴ ἐπαρχία Παιονίας, μὲ πρωτεύουσα τὴν Γουμένισσα. Τὴν ἴδια χρονικὴ περίοδο, ἡ περιοχὴ τῆς Γουμένισσας ἀνῆκε ἐκκλησιαστικὰ στὴν Μητρόπολη Βοδενῶν (Ἐδέσσης). Ἡ ὑπενθύμιση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑπαγωγῆς, ἔχει σχέση μὲ τὸν ρόλο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὴν στήριξη τοῦ ἑλληνισμοῦ τῶν ἀλυτρώτων περιοχῶν καθ’ ὅλη τὴν περίοδο τῆς σκλαβιᾶς, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα.
Ἡ κινητικότητα τῶν κομιτατζήδων ὁπλαρχηγῶν τὶς παραμονὲς τοῦ Ἤλι ντεν, τῆς ἐξέγεσης ποὺ προετοίμαζαν γιὰ τὴν ἡμέρα τοῦ Προφήτη Ἡλία, 20 Ἰουλίου 1903, καὶ ποὺ συνίστατο στὴν δολοφονία Πατριαρχικῶν πρὸς ἐκφοβισμὸ καὶ στὴν πίεση προσήλυτων νὰ προσχωρήσουν στὴν Ἐξαρχία, ἐφαρμόσθηκε στὰ χωριὰ τῆς Γουμένισσας, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ ἐκείνα τοῦ ὄρους Πάϊκου, Ὄσιν (Ἀρχάγγελος), Κούπα καὶ Λιούμνιτσα (Σκρᾶ), ὅπως ἀναφέρει ὁ Βρετανὸς Γενικὸς Πρόξενος, Σὲρ Ἀλφρέδος Μπιλιότι (Sir Alfred Biliotti) πρὸς τὸν Βρετανὸ ἐπιτετραμμένο Γουάϊτχεντ (J. B. Whitehead) ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη στὶς 26 Ἰανουαρίου 1903.
Ἕνας ἄλλος διπλωμάτης, ὁ Αὐστριακὸς γενικὸς Πρόξενος Richard Hickel, στὶς 21 Φεβρουαρίου 1903 ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη γράφει πρὸς τὸν A. Goluchowki: «…Ἀφοῦ προετοιμασθεῖ ἀρκετὰ τὸ φρόνημα (τῶν χωρικῶν) – ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, ὅμως, μὲ φοβερὲς ἀπειλὲς (δολοφονίες πυρπολήσεις) – γιὰ τὸ πολιτικὸ ἰδανικὸ τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Μακεδονίας, τότε προτρέπουν τοὺς χωρικοὺς νὰ βάλουν τὸ χέρι τους μὲ τρόπο ἐντελῶς θεατρικὸ σ’ ἕνα μαῦρο σταυρὸ, καὶ σ’ ἕνα περίστροφο καὶ νὰ ὁρκισθοῦν ὅτι θὰ λάβουν μέρος στὴν ἐπόμενη ἐξέγερση. Πότε-πότε τοὺς λένε ὅτι εἶναι ἀδιάφορο γιὰ τὸ κομιτᾶτο, ἄν αὐτοὶ παραμένουν πατριαρχικοὶ ἤ ὄχι, ὅμως πολὺ συχνότερα, παράλληλα μὲ τὴν μύηση, συμβαδίζει καὶ ὁ ἀναγκαστικὸς προσηλυτισμὸς (τους) στὴν Ἐξαρχία…
Ἡ προπαγᾶνδα αὐτὴ εἶχε προχωρήσει πολὺ σὲ ἀρκετὲς περιοχὲς τῆς Μακεδονίας μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ στὴν περιοχὴ Γουμένισσας. (…) Στὶς 27 Δεκεμβρίου 1903, ὁ Γενικὸς Πρόξενος τῆς Ἑλλᾶδος στὴν Θεσσαλονίκη, Εὐγένιος Εὐγενιάδης, ἔγραφε μεταξὺ ἄλλων πρὸς τὸν Ἕλληνα Ὑπουργὸ τῶν Ἐξωτερικῶν Ἄθως Ρωμᾶνο: «…Ἀναγκαία κυρίως συγκρότησις [ὀμάδος] ἐν τοῖς περιχώροις Γουμένιτζης, ὅπως δυνηθῶμεν νὰ συγκρατήσωμεν τὰ ὀρθόδοξα χωρία, ἀπειλήσωμεν τὰ σχισματικὰ καὶ ἐπιτύχωμεν τὴν ἐξόντωσιν ἔστω καὶ μίας μόνο τῶν τριῶν ἐπικινδύνων συμμοριῶν…». Ἤδη ἀναφέρθηκαν οἱ συμμορίες τῶν Ἀργύρη, Ἀποστόλη καὶ Γιοβάν.
(…) Μὲ τὴν ἀποστολὴ καὶ δράση ἐκεῖ ἑλληνικῶν ἐνόπλων τμημάτων, στὰ ὁποῖα ἡγοῦνταν ἀξιωματικοὶ καὶ ὑπαξιωματικοὶ τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, ἐπανέκαμψε.
Οἱ ληστρικὲς ἐπιδρομὲς τῶν κομιτατζήδων πρὸς τὴν Γουμένισσα καὶ τὰ χωριὰ της, ἦταν συχνὲς ἀπὸ τὴν πρώιμη περίοδο τοῦ Ἀγῶνα, μὲ σκοπὸ πάντα τὸν ἐκφοβισμὸ τῶν κατοίκων. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα εἶναι ἡ δολοφονία μιᾶς γυναίκας καὶ τοῦ παιδιοῦ της ἀπὸ τὴν συμμορία τῶν Ἀθανασίου καὶ Βακάλωφ, διότι οἱ χωρικοὶ δὲν τοὺς δέχθηκαν ὅπως ἔπρεπε.
(…) Τὸ 36ο φύλλο τῆς 25ης Σεπτεμβρίου 1904 τῆς ἐφημερίδας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου «Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια», γράφει: « Ἐμπρησμοί, δολοφονίες, καταστροφές, ἀπειλὲς ἦταν συνήθη φαινόμενα. Ὁ ἀνταποκριτὴς θέλοντας νὰ ὑπογραμμίσῃ τὸ μέγεθος τῶν καταστροφῶν καὶ τῶν ὅσων ὑπέφεραν οἱ κάτοικοι, σημειώνει: «…ἄλλο τί δὲν πρέπει πράξωμεν ἀλλ’ ἡ ὑπομονή ἡμῶν κατήντησε παροιμιώδης. Ἄλλοτε ἔλεγον ἰώβειος, τώρα θὰ εἴπωμεν καὶ θὰ λέγωμεν μακεδονική…».
Τὸ 1906, στὸν ὀρεινὸ ὄγκο τοῦ Πάικου, ἔδρασαν τὰ σώματα τῶν Ἐμμανουὴλ Κατσίγαρη, (Καπετὰν Καραμανώλης) καὶ Χρήστου Κραπάνου (Καπετὰν-Πάνου Μελᾶ) καὶ στὴν θέση τοῦ σώματος Κακουλίδη, τὸ σῶμα τοῦ Χρήστου Παραντοῦνα (Καπετὰν-Καψάλη).
Διαβᾶστε ὁλόκληρο τὸ κείμενο στὸ : www.e-istoria.com