.
,
Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΔΕΣ ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 1943
,
……….1 Ἰουλίου 1943. Τὸ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, στὴν περιοχὴν Φιλιατῶν ἐπιτίθεται ἐναντίον τῶν Ἐθνικῶν Ὁμάδων Ἑλλήνων Ἀνταρτῶν (Ὑπαρχηγεῖον Φιλιατῶν), γιὰ νὰ διακόψῃ τὴν ἐπαφή τοῦ Στρατηγοῦ Ζέρβα καὶ τῆς Μ.Α.Β.Η. ( Μέτωπο Ἀπελευθερώσεως Βορείου Ηπείρου) καὶ νὰ ἐξαναγκάσῃ τοὺς Βορειοηπειρῶτες νὰ προσχωρήσουν στὴν Ἀλβανική Τσέτα μὲ τὴν ὁποία συνεργαζόταν στενά.(…) Ἀπό τότε, ἡ ἐπαφή τῶν Ἐθνικῶν Ὁμάδων μὲ τὴν Βόρεια Ἤπειρο γιὰ τὴν ὀργάνωση ἀπελευθερωτικῆς κινήσεως μεταξὺ τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου(…) ἔγινε δυσκολότατη, λόγῳ τῆς συνεχοῦς διώξεως τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου ἀπό τὶς Ἀλβανικές ὀργανώσεις τῶν Μπαλλιστῶν καὶ τῆς Ἀλβανικῆς Τσέτας, καθὼς καὶ ἀπό τοὺς κατακτητές, διότι πάνω σ’ αὐτό τὸ σημεῖο συμφωνοῦσαν ὅλοι οἱ παραπάνω.
……….4-12 Ἰουλίου 1943. Οἱ Σύμμαχοι, προκειμένου νὰ ἐνεργήσουν ἀπόβαση στὴν Σικελία, ἔδωσαν ἐντολή στὸν Ζέρβα νὰ ἐπιτεθῇ καὶ νὰ ἀποκόψῃ τὶς συγκοινωνίες τοῦ ἐχθροῦ ἀπό τὸ Ἀγρίνιο ἔως τὰ Ἰωάννινα, Ἰωαννίνων-Μετσόβου καὶ Ἰωαννίνων-Ἡγουμενίτσας, καὶ νὰ ἀνατινάξῃ τὶς γέφυρες Ἀχελώου, Στρεβίνας, Καλογήρου καὶ Παντάνασσας, Ἀννίνου καὶ τὴν βρισκόμενη στὸ 35ο χιλιόμετρο ἁμαξιτὴ ὁδό Ἰωαννίνων – Μετσόβου. Κατὰ τὶς ἐπιχειρήσεις αὐτές ἔλαβαν μέρος περὶ τοὺς 5.000 ἀντάρτες καὶ γιὰ ὅλο τὸ ὁρισθέν ἀπό τὸ Στρατηγεῖο Μέσης Ἀνατολῆς διάστημα, ὁ ἐχθρός ἀκινητοποιήθηκε σὲ ὅλη τὴν περιοχὴ ἀπό τὶς Ἐθνικές ὁμάδες. Οἱ ἀπώλειες τὶς ὁποῖες ὑπέστη ἦταν τεράστιες. Οἱ ἐπιχειρήσεις αὐτές δὲν σταμάτησαν στὶς 12 τοῦ μῆνα, ἀλλά συνεχίστηκαν γιὰ ὅλο τὸν μῆνα καὶ σὲ ὅλη τὴν ἔκταση τῆς Ἠπείρου μὲ ὅλη τὴν δυνατὴ ἔνταση. Ὅλες οἱ γέφυρες, ἐκτός τοῦ Ἀχελώου, ἀνατινάχθηκαν στὶς 4-5 Ἰουλίου.
……….14-21 Ἰουλίου 1943. Καθ’ ὅλο τὸ διάστημα αὐτό, οἱ Ἐθνικές ὀμάδες συνήψαν μάχες μὲ τὴν Ἰταλική Μεραρχία Μπρένερο, ἡ ὁποία ἐνισχυμένη μὲ ἕνα σύνταγμα πεδινοῦ πυροβολικοῦ, ἕνα σύνταγμα ἀντιαρματικοῦ, καὶ δύο μοῖρες ἀντιαεροπορικοῦ πυροβολικοῦ, μὲ μία τεθωρακισμένη ὀμάδα, δύο λόχους ὅλμων καὶ τέσσερα ἀντ)κά, κατευθύνθηκε ἀπό τὴν δυτικὴ ἀμαξιτή ἀρτηρία τῆς Ἑλλάδος πρὸς βορρᾶ, μὲ πρόθεση νὰ φθάσῃ στὴν Ἀλβανία καὶ ἀπό ἐκεῖ στὸ μέτωπο τῆς Σικελίας γιὰ τὸ ὁποῖο προοριζόταν. Μὲ αὐτή τὴν Μεραρχία, συνήφθησαν σκληρὲς μάχες ἀπό τὸ Ξηρόμερο ἔως τὴν Ἄρτα καὶ ἐν συνεχείᾳ μέχρι Μπιζανίου Ἰωαννίνων. Λόγῳ τῆς φύσεως τοῦ ἐδάφους, τὸ ὁποῖον δέον νὰ σημειωθῇ ἦταν εὐνοϊκό γιὰ τοὺς ἀντάρτες, προξενήθηκαν τεράστιες ἀπώλειες στὴν Μεραρχία αυτή, καὶ παρόλο ποὺ ἦταν ἡ ἰσχυρότερη ποὺ εἶχε ἔλθη στὴν Ἑλλάδα, ἀχρηστεύθηκε σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ κρίθηκε ἀκατάλληλη γιὰ τὶς ἐπιχειρήσεις γιὰ τὶς ὁποῖες προοριζόταν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴν λάβῃ μέρος.
……….10-13 Ἰουλίου 1943. Οἱ Γερμανοί, βλέποντας τὶς τεράστιες ἀπώλειες τὶς ὁποῖες προξένησαν τὰ τμήματα τοῦ Ζέρβα στὶς Ἱταλικές δυνάμεις τὸ τελευταῖο διάστημα, κατάλαβαν ὅτι εἶχαν νὰ ἀντιμετωπίσουν πλέον τακτικὸ Ἑλληνικό στρατό, ὁ ὁποῖος τοὺς ἐπιφύλασσαι πολλὲς συμφορές. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἀποφάσισαν νὰ ἀφαιρέσουν ἀπό τοὺς Ἰταλούς τὸν ἀντιανταρτικό ἀγῶνα, καὶ νὰ τὸν ἀναλάβουν οἱ ἴδιοι στὴν περιοχὴ τουλάχιστον τῆς Ἠπείρου. Κατόπιν τούτου, μία ἰσχυρή Γερμανικὴ Μεραρχία ὀρεινῆς συνθέσεως, ποὺ ὁνομαζόταν Ἴντερβαϊς***, καὶ μόλις εἶχε φτάσει ἀπό τὸ μέτωπο τοῦ Στάλιγκραντ γιὰ νὰ ξεκουραστῇ, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν καθηλωμένη Ἰταλική Μεραρχία Μπρένερο, καὶ μὲ τὴν συμμετοχὴ τῆς Λούφτ-Βάφε, ἐνήργησε ἐκκαθαριστικές ἐπιχειρήσεις σὲ ὅλη τὴν Δυτικὴ Ἤπειρο, στὶς περιοχὲς Λάκκας-Σουλίου, Ξηροβουνίου, Κατσανοχωρίων καὶ στὸν Νομὸ Θεσπρωτίας, ὅπου ἔλαβε μέρος ἐναντίων τῶν Ἐθνικῶν Ὁμάδων καὶ ἡ Ἀλβανική μειονότητα τῆς περιοχῆς, οἱ καλούμενοι Τσάμηδες.
……….Σκληρὲς μάχες συνήφθησαν ἐπί τῶν ἀμαξιτῶν ὁδεύσεων τῆς Ἠπείρου ἀπό τὴν Ἄρτα ἔως τὰ Ἰωάννινα, ἀπό τὰ Ἰωάννινα ἔως τὸ Μέτσοβο πρὸς Καλπάκι, πρὸς Ἠγουμενίτσα καθὼς καὶ στὶς περιοχὲς τῶν χωριῶν Τέροβο, Πέντε Πηγάδια, Σκλήβανη, Πεστῶν Κερασόβου, Σκάλας Παραμυθιᾶς, Ἁγίας Κυριακῆς, Σπαθαράτων, Ἐλευθεροχωρίου κλπ. Οἱ ἐπιδρομεῖς, μὴ μπορῶντας νὰ διαλύσουν τοὺς ἀντάρτες, λεηλάτησαν καὶ κατέκαψαν τὰ περισσότερα χωριὰ τῶν περιοχῶν, καὶ κατέστρεψαν τὶς καλλιέργειες τῶν χωρικῶν καὶ ἰδίως τοῦ Φαναρίου Θεσπρωτίας, ὅπου τὴν καταστροφὴ συμπλήρωσαν οἱ Τσάμηδες, μὲ σκοπὸ νὰ μείνουν μόνοι κυρίαρχοι αὐτοῦ καὶ γι’ αὐτό ἐξεδίωξαν τελείως τοὺς Χριστιανοὺς κατοίκους.
……….Οἱ ἀπώλειες τῶν ἐχθρῶν ὑπῆρξαν τεράστιες σὲ νεκροὺς, τραυματίες καὶ αἰχμαλώτους, γι’ αὐτό τὴν μανίας τους, ἔστρεψαν ἐναντίον τοῦ ἀμάχου πληθυσμοῦ. Ἀλλά καὶ οἱ ἀπώλειες τῶν Ἐθνικῶν Ὁμάδων σὲ νεκροὺς καὶ τραυματίες δὲν ὑπῆρξαν λίγες. Κατὰ τὶς μᾶχες αὐτές στὴν περιοχὴ Ἐμίν Ἀγᾶ Τερόβου, σκοτώθηκε ἕνας Γερμανὸς συνταγματάρχης, πρῶτος ἐξάδελφος τοῦ Γκαῖριγκ.
……….27 Ἰουλίου 1943. Γερμανικὰ ἀεροπλάνα βομβάρδισαν τὸ πεδίο ῥίψεων Μελγόστ Βάλτου μὲ θύματα δύο νεκροὺς καὶ τρεῖς τραυματίες.
……….28-30 Ἰουλίου 1943. Τὸ Στρατηγεῖο Μέσης Ἀνατολῆς, ζήτησε τὴν ἀποδοχή τοῦ παρ’ αὐτοῦ προταθέντος συμφώνου τὴν 14η Μαρτίου 1943, καὶ ἀπό τὶς δύο ὀργανώσεις· τὸ ΕΑΜ γιὰ νὰ λάβῃ χρήματα καὶ ὅπλα ἀπό τοὺς Ἄγγλους, καί, διότι εἶχε ἀποφασίσει νὰ ἐπικρατήσῃ πάσῃ θυσίᾳ σὲ ὅλη τὴν χώρα, δέχτηκε ἐικονικῶς τὸ προταθὲν σύμφωνο καὶ μάλιστα μὲ ἀρκετά βαρεῖς καὶ περιοριστικοὺς ὅρους. Στὶς 21 Ἰουλίου πραγματοποιήθηκε ἡ διάσκεψη τοῦ Περτουλίου Τρικκάλων καὶ ἐν συνεχείᾳ στὶς 28 Ἰουλίου ὑπογράφηκε τὸ Σύμφωνο καὶ ἀπό τὸ ΕΑΜ, μὲ τὴν πρόσθετη συμφωνία νὰ δροῦν καὶ οἱ δύο ὀργανώσεις καθὼς καὶ ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἐλεύθερα σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα. Τότε συστήθηκε κοινή Διοίκηση ἀποτελούμενη άπό ἕναν ἀντιπρόσωπο τοῦ Ζέρβα, ἕναν τοῦ ΕΑΜ, καὶ ἑνός τοῦ Στρατηγείου Μέσης Ἀνατολῆς, ὁ ὁποῖος διαβίβαζε τὶς διάφορες διαταγὲς σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολές τοῦ Στρατηγείου Μέσης Ἀνατολῆς, καὶ ἔλυνε τὰ διάφορα ἀναφερόμενα ζητήματα μεταξὺ τῶν δύο Ὀργανώσεων.
***
*** Ἀναφερόμενος ὁ συγγραφέας στὴν Γερμανικὴ Μεραρχία «Ἴντερβαϊς», προφανῶς ἐννοεῖ τὴν «Ἔντελβαϊς».