,
.
……….Στὶς 31 Αὐγούστου 784, ὁ Πατριάρχης Παῦλος Δ΄, παραιτήθηκε τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου. Σύμφωνα μὲ τὸν Θεοφάνη, ἀρρώστησε, ἐγκατέλειψε τὸν θρόνο καὶ εἰσῆλθε μοναχὸς στὴν μονὴ τῶν Φλώρου. Ὁ πατριάρχης Παῦλος Δ΄ εἶχε καταγωγὴ ἀπὸ τὴν Κύπρο. Στὰ τέσσερα χρόνια τῆς πατριαρχίας του, ἡ εἰκονομαχία ἀποτελοῦσε μία θλιβερὴ πραγματικότητα καὶ ὁ ἴδιος, βαθιὰ στενοχωρημένος καὶ βαριὰ ἄρρωστος, ἀπομακρύνθηκε κρυφὰ ἀπὸ τὸν θρόνο του καὶ ἔλαβε τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Οἱ λόγοι ποὺ τὸν ὁδήγησαν σ’ αὐτὴν τὴν ἀπόφαση ἦταν τόσο ἡ ἀπρόσμενη ἀρρώστια του καὶ ὁ ἐπικείμενος θάνατός του, ὅσο καὶ ἡ ἀνεξέλεγκτη κατάσταση τῆς εἰκονομαχίας, ποὺ δημιούργησε βαθὺ τραῦμα στὴν ἑνότητα τῆς ἐκκλησίας. Σύμφωνα μὲ τὸ κείμενο τῆς Χρονογραφίας, ἀποσύρθηκε στὸ μοναστήρι χωρὶς νὰ ἐνημερώσῃ τοὺς αὐτοκράτορες.
……….Ὅταν ἡ Εἰρήνη πληροφορήθηκε τὸ γεγονός, ἔσπευσε στὸ μοναστήρι μὲ τὸν ἀνήλικο γιὸ της Κωνσταντῖνο Στ΄ γιὰ νὰ συνομιλήσουν μὲ τὸν πατριάρχη καὶ νὰ μάθουν τοὺς λόγους τῆς παραιτήσεώς του. Ὁ Ἰγνάτιος στὸν Βίο, παρουσιάζει τὰ γεγονότα μὲ λεπτομέρειες, ἐνῷ ὁ Θεοφάνης στὴν Χρονογραφία ἀναφέρει περιληπτικῶς ὡς ἀπάντηση ὅτι «[]δὲν θὰ ἔπρεπε ποτὲ νὰ δεχθῇ τὸ πατριαρχικὸ ἀξίωμα καὶ πὼς ἡ εἰρήνη θὰ ἐπανερχόταν στὴν ἐκκλησία μόνο μετὰ ἀπὸ τὴν ἀποκατάσταση τῆς εἰκονολατρίας». Ἀπὸ τὴν αὐτοκράτειρα Εἰρήνη προτάθηκε νὰ τὸν διαδεχθῇ ὁ Ταράσιος, τὸ ὅνομα τοῦ ὁποίου συνδέθηκε μὲ τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ τὴν ἀποκατάσταση τῆς ἀπόδοσης τιμῆς καὶ προσκύνησης τῶν εἰκόνων.
Μονοφυσιτισμὸς καὶ Εἰκονομαχία
……….Τὰ θεολογικὰ ἐπακόλουθα ποὺ διακυβεύονταν ἀπ’ τὴν ἔριδα τοῦ μονοφυσιτισμοῦ ἦταν σχετικὰ μικρά· ἡ διαφορὰ ἀνάμεσα σὲ μία φύση καὶ σὲ δύο φύσεις ἀδιαίρετες· τὰ πολιτικὰ ὅμως ἐπακόλουθα ἦταν τεράστια. Γιὰ δύο σχεδὸν αἰῶνες, ὁ μονοφυσιτισμὸς κυριάρχησε σὰν πρόβλημα στὴν ἱστορία τῆς Αὐτοκρατορίας. Στὴν Πέμπτη Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸ 553, ὁ Ἰουστινιανὸς παραδέχτηκε ὅτι εἶχε ἀποτύχει στὴν προσπάθειά του νὰ βρῇ συμβιβασμό. Ἡ Ἕκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸ 680, κατήγγειλε τὸν συμβιβασμὸ ποὺ ἦταν γνωστὸς μὲ τὸ ὅνομα μονοθελητισμὸς καὶ εἶχε εὐνοηθεῖ ἀπ’ τοὺς Αὐτοκράτορες τῆς δυναστείας τοῦ Ἡρακλείου. Τότε πιὰ ὅμως ἦταν πολὺ ἀργά. Οἱ μονοφυσιτικὲς ἐκκλησίες εἶχαν ἀποσχισθεῖ καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ ποιμνίου τους εἶχε προσχωρήσει στὸν ἰσλαμισμό.
……….Ὅλο τὸν 8ο αἰῶνα, τὴν Αὐτοκρατορία τὴν ἀπασχολεῖ ἡ εἰκονομαχικὴ ἕρις. Ἡ βόρειος Συρία ἦταν ἡ κοιτίδα τοῦ πουριτανισμοῦ. Ὁ νεστοριανισμός, σὰν κίνημα πουριτανικό, ἦταν πολὺ δημοφιλὴς ἐκεῖ, καὶ ὁ μονοφυσιτισμός, μὲ τὸν πουριτανὸ ἀρχηγὸ του, τὸν Ἰάκωβο Βαραδαῖο, εἶχε ἐπίσης εὐνοηθεῖ. Καὶ τώρα ἕνας αὐτοκράτορας ἀπ’ τὴν Βόρειο Συρία, ὁ Λέων, ποὺ ἐπονομάζεται Ἴσαυρος, προσπάθησε νὰ ἐπιβάλλῃ τὸν πουριτανισμὸ σὲ ὅλη τὴν Αὐτοκρατορία.
……….Ἡ εἰκονομαχία στὴν βάση της ἦταν ἕρις χριστολογική. Ἦταν δυνατὸν νὰ ζωγραφιστῇ ἡ θεότητα τοῦ Χριστοῦ; Ἄν ὄχι, δὲν ἦταν εἰδωλολατρεία νὰ λατρεύουν τὶς εἰκόνες του; Ἦταν εὔκολο νὰ ἀποδείξῃ κανεὶς ὅτι ἡ εἰκονομαχικὴ θεολογία ἦταν μονοφυσιτικὴ ἤ νεστοριανική, καὶ συζητήθηκαν λεπτὲς διακρίσεις σχετικὰ μὲ τὴν φύση τῆς λατρείας. Στὴν πραγματικότητα ὅμως ἡ εἰκονομαχία ἀπέτυχε, γιατὶ ἀπειλοῦσε νὰ στερήσῃ τὸν λαὸ ἀπὸ τὶς εἰκόνες ποὺ ἀγαποῦσε. Ὅπως εἶχε φανεῖ ὅτι ὁ Νεστόριος ἔκανε ἐπίθεση κατὰ τῆς Παρθένου Μαρίας, ἔτσι τώρα ὁ Λέων καὶ οἱ διάδοχοί του, προσβάλλανε τὸν Χριστὸ κι ὅλους τοὺς ἁγίους.
……….Ἡ εἰκονομαχία εἶχε ἐπιτυχία τόσο καιρὸ γιατὶ ἦταν ἱκανοὶ οἱ ἀρχηγοὶ της καὶ γιατὶ τὴν ὑποστήριζε ὁ στρατός, ποὺ προερχόταν κυρίως ἀπ’ τὴν Μικρᾶ Ἀσία, καθὼς ὅλοι ἔβλεπαν μὲ δυσαρέσκεια νὰ μεγαλώνῃ συνεχῶς ἡ δύναμη τῆς ἐκκλησίας καὶ τῶν μοναστηριῶν. Ἡ Ἕβδομη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος τῆς Νίκαιας τὸ 787, καταδίκασε τὴν εἰκονονομαχία. Καὶ παρ’ ὅλο ποὺ ἀναζωογονήθηκε τὸν ἐπόμενο αἰῶνα, τὸ κίνημα τότε ἦταν κυρίως πολιτικὸ καὶ δὲν κράτησε πολύ.
-
Περισσότερα μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό: www.e-istoria.com