,
Πηγή τὸ βιβλίο τοῦ Σταύρου Π. Ἀλούπη: «Ἡ ἀρχαία Μασσαλία καὶ ὁ πολιτισμὸς της-Ἱστορικὰ καὶ γλωσσικὰ μελετήματα», ἐκδόσεις Ἐλεύθερη Σκέψις, ἐπανατύπωσις τῆς ἐκδόσεως τοῦ 1930.
,
……….Ἀφορμὴ τῆς συγγραφῆς τοῦ βιβλίου, ἦταν μία εἴδηση ποὺ δημοσιεύθηκε στὸν Τύπο τὴν περίοδο τοῦ μεσοπολέμου (Ἐφημ. Ἔθνος 28/6/1928), γιὰ ἕναν ὅμιλο σοφῶν ἀνδρῶν στὴν Ἐλβετία ὁ ὁποῖος προκήρυξε διαγωνισμὸ γιὰ τὴν συγγραφὴ πραγματείας «περὶ τῶν Ἑλληνικῶν ἀποικιῶν εἰς τὰ παράλια τῆς Μεσογείου, ἀπὸ τῆς γαλλικῆς Νικαίας μέχρι τῆς ἱσπανικῆς Βαλεντίας καὶ περὶ τῆς Ἑλληνικῆς διεισδύσεως ἐν Γαλλίᾳ διὰ τῆς κοιλάδος τοῦ Ῥοδανοῦ καὶ τῶν παρακειμένων κοιλάδων».
……….Μέχρι τότε, διδασκαλία διαδεδομένη ἀπὸ τὸν Μεσαίωνα σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη, εἶχε ἀποκλείσει τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες ὅτι ἐπικοινώνησαν ποτέ, ἀπ’ εὐθείας μὲ τοὺς Γάλλους, ἐπειδὴ τοὺς χώριζε ἡ μεγάλη Ἰταλικὴ χερσόνησος. Οἱ δὲ λίγοι Φωκαεῖς ναυτικοί, οἱ ὁποῖοι ἐγκαταστάθηκαν κοντὰ στὸν παλαιὸ λιμένα τῆς Μασσαλίας ἀσχολούμενοι μὲ τὸ ἐμπόριο, δὲν ἦταν μόνο ἀνεπαρκεῖς γιὰ νὰ διεισδύσουν στὸ ἐσωτερικὸ τῆς μεγάλης Γαλλίας, ἀλλὰ καὶ ἀνίκανοι νὰ ἐπιδράσουν στὴν μόρφωση τῶν βαρβάρων ἰθαγενῶν.
……….Μόνον οἱ Ῥωμαῖοι, ἐπέμεναν οἱ Εὐρωπαῖοι διδάσκοντες, ἀφοῦ κατέκτησαν τὴν Γαλλία, τὴν ἐκπολίτησαν, κατορθώνοντας σὲ διάστημα τὸ πολὺ δύο αἰώνων νὰ ἐξαλείψουν τὰ βάρβαρα ἤθη τῶν Γαλατῶν, νὰ μετριάσουν τὴν ἀπαιδευσία τους, καὶ τὴν ἀκατάστατη γλῶσσα τους νὰ ἀφομοιώσουν πρὸς τὴν ἰδία τους, τὴν λατινική, καὶ νὰ τοὺς κάνουν Λατίνους.
……….Γιὰ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες καμμία ἀναφορά. «…Ὅ,τι περὶ τῶν ἀφωρισμένων αὐτῶν ἔμαθον ἀκροθιγῶς οἱ Γάλλοι, τὸ εἶχον διδαχθῆ παρὰ τῶν Ῥωμαίων κατακτητῶν…».
……….Αὐτὰ μάθαιναν μέχρι ἐκείνη τὴν περίοδο καὶ ἐνστερνίζονταν ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία τὰ παιδιὰ τῆς Γαλλίας, καὶ ἔσβυναν ἀπὸ τὶς πόλεις τους ὅ,τι σημειωνόταν γιὰ τοὺς Ἕλληνες, ὡς καὶ αὐτὰ τὰ ἔνδοξα ὀνόματα τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ τὶς ὁδοὺς τῆς Μασσαλίας, σὰν νὰ ἦταν ὀνόματα λαῶν ἀπολίτιστων καὶ ἀγενῶν.
……….Ναὶ μὲν ἡ Μασσαλία, προσθέτουν οἱ λατινιστές, ἱδρύθηκε ἀπὸ κάποιους Φωκαεῖς Ἕλληνες, ἀλλὰ ἡ δράση τους περιοριζόταν σὲ μικρὴ ἀκτῖνα περὶ τὴν Προβηγκία, ἡ δὲ ὀλιγανδρία τῶν κατοίκων της καὶ ἡ ἐνασχόλησή τους μὲ τὸ ἐμπόριο, τοὺς κρατοῦσε μακριὰ ἀπὸ ἀπ’ εὐθείας ἐπιδράσεις μὲ τὴν ὑπόλοιπη χώρα.
……….Δὲν ἦταν ὅμως μόνον οἱ Φωκαεῖς οἱ πρῶτοι ἱδρυτὲς τῆς Μασσαλίας, ἀλλὰ μὲ αὐτοὺς μετανάστευσαν ἔμποροι καὶ λόγιοι τῆς Ἰωνικῆς Δωδεκαπόλεως καὶ οἱ μετέπειτα ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ τῆς Ἰωνίας ἀπειράριθμοι γεωργοὶ καὶ βιοτέχνες, ὅσοι διέφυγαν ἀπὸ τὸν Περσικὸ ἐξανδραποδισμό καὶ ἐγκαταστάθηκαν στὰ ἐνδότερα τῆς Γαλλίας. «…Ναυπηγοί καὶ ναυτικοὶ Ῥόδιοι, Κρῆτες μισθοφόροι, ἰατροί, φιλόσοφοι, Γραμματικοί, θεατρῖνοι, ἐμποροϋπάλληλοι ἐξ ἄλλων τόπων ἑλληνικῶν μετοικοῦντες ἐπὶ αἰῶνας εἰς Γαλλίαν καὶ μονίμως παραμείναντες…».
……….«…Ἡ δὲ παρὰ τοῦ Κύρου κατάκτησις τῷ 550 π.Χ. καὶ ἡ ἐπιβολὴ φόρων βαρυτάτων εἶχε κάμει τὸν βίον, ἰδίως τῶν πλουσίων καὶ ἀνεπτυγμένων Ἰώνων, ἀβίωτον. Αἱ προέχουσαι αὐτῶν πόλεις, Μίλητος, Ἔφεσος, Πριήνη, Μυοῦς, Ἐρυθραί, Κολοφών, Λέβεδος, Τέως, Κλαζομεναὶ καὶ τῶν παρακειμένων νήσων Χίος καὶ Σάμος, αἱ ὁποῖαι μετὰ τῆς Φωκαίας ἀπετέλουν τὴν Δωδεκάπολιν τῆς Ἰωνίας, συνεκρότησαν τότε δι’ ἀντιπροσώπων των, Πανιώνιον Συνέδριον διὰ ν’ ἀποφασίσῃ τί ἔπρεπε νὰ πράξουν. Τοῦτο συνεκράτησε τὴν σπουδὴν (τὴν βιασύνη) τῆς μεταναστεύσεως μέχρις οὗ ληφθῶσιν ἐκ Μασσαλίας ἀκριβεῖς πληροφορίαι. Πρὸς τοῦτο δ’ ἀπεστάλησαν δύο πλοῖα ὑπὸ τοὺς πλοιάρχους κυβερνήτας Σῖμον καὶ Πρῶτιν, περὶ ὧν γράφει ὁ ἱστορικὸς Ἰουστῖνος, διὰ νὰ ἐξακριβώσουν τὰ ἐν Μασσαλίᾳ καὶ νὰ βεβαιωθοῦν ἄν ὑπῆρχον καὶ ἄλλα ἐγγὺς παράλια μέρη δι’ ἀποικίας.
……….Μετὰ δὲ τὴν ἐπιστροφὴν καὶ τὴν ἔκθεσιν τῶν πλοιάρχων, τὸ Πανιώνιον ἐνέκρινε τὸν ἀποικισμόν, τῶν βουλομένων νὰ μεταναστεύσουν, ἀφοῦ παραλάβουν ἐκ τοῦ ἐν Μιλήτῳ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος εἴδωλον αὐτοῦ καὶ ἱερὸν πῦρ τῆς Ἑστίας…»
……….Μυριάδες ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς Ἕλληνες ἐπεκτάθηκαν μέχρι τὴν Λυὼν καὶ τὸ Παρίσι ἀφ’ ἑνὸς καὶ ἀφ’ ἑτέρου μέχρι τὶς Ἄλπεις καὶ τὸν Ὠκεανό. Εἶναι ἀδύνατον νὰ ἔμεναν οἱ Ἕλληνες ἀδιάφοροι καὶ ἀδρανεῖς ἐπὶ αἰῶνες καὶ νὰ μὴν προχωροῦσαν στὰ ἐνδότερα τῆς χώρας. Οἱ κατὰ χιλιάδες μετοικοῦντες Ἕλληνες, ἐπιζητῶντας καλλίτερες συνθῆκες βίου γιὰ νὰ ἐξασκήσουν τὰ διάφορα ἐπαγγέλματά τους, προχώρησαν στὰ ἐνδότερα καὶ ἐγκαταστάθηκαν, εἴτε φυτεύοντας καὶ καλλιεργῶντας ἀγρούς, εἴτε μὲ βιοτεχνίες, εἴτε μὲ τὸ ἐμπόριο, ἤ μὲ τὴν ἐξάσκηση ἐλευθέρων ἐπαγγελμάτων. Οἱ Γαλᾶτες, ἀγαθοὶ ἐκ φύσεως καὶ φιλόξενοι, τοὺς δέχονταν μὲ εὐχαρίστηση.
……….Ὅταν ἡ μικρὴ Μασσαλία ἔγινε πόλις μυριοπληθής, ἐξέλεξε ἑξακοσίους Τιμούχους Βουλευτές, μὲ δεκεπέντε Ἐκτελεστὲς γιὰ νὰ τὴν διοικήσουν!
……….Ἐψήφισαν Σύνταγμα ἴδιο καὶ νόμους Ἰωνικούς, φροντίζοντας μὲ τέσσερεις βασικὲς διατάξεις νὰ διαφυλάξουν τὸν ἰώνειο χαρακτῆρα τῆς πόλεως, ὅπως, «…Οὐδεὶς Τιμοῦχος γίνεται, μὴ τέκνα ἔχων μηδὲ διὰ τριγονίας ἐκ πολιτῶν γεγονός». (Στράβ.). Αὐτὸ δὲ σήμαινε ὅτι ἐπιβαλλόταν νὰ εἶναι πολίτης στὴν Μασσαλία ἀπὸ πατέρα καὶ παπποῦ, γιὰ νὰ ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ ψηφίζεται Τιμοῦχος. Ἡ σύσταση τῆς πόλεως ἐπιβάλλετο νὰ τηρῆται ἰωνική, μὲ ὅλους τοὺς κατοίκους ἀφοσιωμένους στὸ κατὰ ξηρὰν καὶ θάλασσα ἐμπόριο, εἴτε στὰ Γράμματα καὶ Μαθήματα τὰ Ἑλληνικά, ἐννοῶντας φυσικὰ τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἱστορία καὶ λατρεία. Ὁρκίσθηκαν δὲ ὅλοι γιὰ τὴν πιστὴ τήρησι καὶ τὸ ἀμετάβλητό τους.
……….Ἔκοψαν μασσαλιώτικα νομίσματα, ἵδρυσαν ἀποικίες στὸ ἐσωτερικὸ τῆς χώρας καὶ στὰ παράλια τῆς μεσημβρινῆς Γαλλίας καὶ τῆς ἀνατολικῆς Ἱσπανίας· ὑποστήριξαν μυριάδες Ἰώνων προσφύγων γιὰ νὰ ἐγκατασταθοῦν σὲ τόπους χρήσιμους· διόρισαν πορθμεῖς μόνιμους στοὺς ποταμοὺς γιὰ νὰ διευκολύνεται ἡ συγκοινωνία τῶν μερῶν· προσκάλεσαν μυριάδες πολεμιστὲς ἀπὸ τὴν Κρήτη καὶ τοὺς μισθοδότησαν γιὰ νὰ φρουροῦν τὴν τάξι στὴν μεσημβρινὴ Γαλλία· κατασκεύασαν πλοῖα μεγάλα γιὰ τὴν ἐπαύξηση τῶν ἐμπορικῶν ἐργασιῶν καὶ πολεμικὰ καράβια γιὰ τὴν καταδίωξη τῶν Καρχηδονίων πειρατῶν· κατήρτισαν μαζὶ μὲ τὶς έμπορικὲς καὶ ναυτικὲς Σχολὲς καὶ Σχολὲς ξακουστὲς γιὰ τὰ Ἑλληνικὰ Γράμματα στὶς ὁποῖες ἐκπαιδεύονταν οἱ νέοι τῆς Γαλλίας καὶ τῶν ἄλλων γειτόνων χωρῶν· οἱ δὲ Κελτοί, μετέχοντας στὸν κοινωνικὸ βίο τῶν Μασσαλιωτῶν, πέτυχαν νὰ συστήσουν στὴν βόρειο Γαλλία ἴδια πολιτεία καὶ νὰ ἀφομοιώσουν τοὺς ἰθαγενεῖς ὥστε οἱ Ῥωμαῖοι ὅταν κατέλαβαν τὴν χώρα νὰ μὴν μποροῦν νὰ κάνουν διάκριση μεταξὺ τῶν κατοίκων παρὰ μόνο ἐπαγγελματική, ἀποκαλοῦντες τὴν Γαλλία ὅλη Κελτική.
……….Μόνο τὸ 1204 μ.Χ. ἐπὶ Φραγκοκρατίας τῆς Ῥωμανίας, «κληρικὴ ἐπίνοια» δημιούργησε τὴν ἀνιστόρητη θεωρία ποὺ ἀρχικῶς εἰσήγαγε μεταξὺ τῶν Φράγκων, κατόπιν δὲ ἐπέβαλε στὰ ἱεροσπουδαστήρια καὶ στὴν συνείδηση τῶν Γάλλων, ὅτι πρόγονοι καὶ παιδαγωγοὶ τους εἶναι οἱ βάρβαροι κάτοικοι τοῦ ἀγροίκου Λατίου.
……….Σχετικὰ μάλιστα τὸ ὄνομα Μασσαλία ὅπως καὶ τὸ ὄνομα τοῦ παλαιοῦ της λιμένος, Λακύδων, οἱ γλωσσολόγοι τὸ χαρακτήρισαν φοινικικό καὶ ἔτσι ἀπαλλάχθηκαν ἀπὸ κάθε ἐνόχληση…
……….Γιἀ τὸν λόγο αὐτὸ ὁ συγγραφέας τοῦ πονήματος, προέβη καὶ στὴν ἐτυμολογικὴ μελέτη τῆς λέξεως Μασσαλία καθὼς καὶ τῶν τριῶν ποὺ ἀκολούθησαν, ἔως τὴν ἐπικρατοῦσα ὀνομασία μέχρι σήμερα.
……….Μ α σ σ α λ ί α. Ἀπὸ τὴν ἱστορία γνωρίζουμε ὅτι ὁ ἀρχηγὸς τῶν Φωκαέων ναυτίλων, Εὔξενος ἤ Πρῶτις, ὅταν νυμφεύθηκε τὴν κόρη τοῦ τοπικοῦ βασιλέα τῶν Σαλίων, τοῦ ἐπιτράπηκε νὰ ἐγκατασταθῇ μαζὶ μὲ τοὺς συμπλόες του, στὸ δυτικὸ καὶ βραχῶδες μέρος τοῦ λιμένα «…καὶ νὰ ἐμπορεύονται παρὰ τὴν ἀκτήν ἐλευθέρως…».
………Ἐκεῖ ἔφερναν μὲ τὰ πλοῖα τους διάφορα εἴδη ἐμπορίου, ἐλιές, σῦκα, κρασί, ἀγγειοπλαστικὰ σκεύη, γιὰ πώληση ἤ ἀνταλλαγή. Σὲ αὐτὸ τὸ μέρος, ποὺ φανταζόμαστε ὅτι θὰ ἔφθανε μέχρι τὴν σημερινὴ ὁδό de la Republique, ἔφερναν οἱ ντόπιοι ὅσα προϊόντα εἶχαν γιὰ τὸν ἴδιο σκοπό, ὅπως μαλλί, δέρματα, ξυλεία κ.λπ. Ἐκεῖ, καὶ οἱ μὲν καὶ οἱ δέ, περιφέροντο, ἐξετάζοντας διὰ τῆς ἀφῆς τὰ ἐκτιθέμενα καὶ κατόπιν προχωροῦσαν σὲ συμφωνίες. Ἔτσι ὁ χῶρος ἐκεῖνος ἀποτέλεσε ἀναγνωρισμένη ἀγορά, στὴν ὁποία συνήρχοντο ἀπὸ παντοῦ καὶ διαπραγματεύονταν διάφορες ἀγοραπωλησίες.
……….Γι’ αὐτό, οἱ Ἕλληνες Φωκαεῖς, ὀνόμασαν προσφυῶς τὸ μέρος Μασσαλία, συνθέτοντας τὴν λέξι «ἐκ ἑλληνικῶν ῥιζικῶν, Μασσ(όντων)— ἀλ(ωμένων)—ἰ(οῦσ)α, ἡ ὀρθὴ ἐξήγησις τῶν ὁποίων εἶναι· ἔκτασις τῶν περιφερομένων καὶ διὰ χειρῶν ἐξεταζόντων τὰ πράγματα. Ἡ νέα λέξι παριστοῦσε ἀκριβῶς τὴν εἰκόνα τοῦ μέρους, καὶ προφερομένη εὔκολα, χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ αὐτοὺς γιὰ τὸν γνωστὸ πλέον τόπο ἀγοραπωλησιῶν. Ἔτσι καθιερώθηκε νὰ λέγεται ἀπὸ ὅλους Μασσαλία.
……….Ἡ πόλις ἔγινε μεγάλη καὶ δυνατή, συγκεντρώνοντας τὸ ἐμπόριο τῆς Γαλλίας, ἐξώπλιζε δὲ παμμέγιστα πλοῖα, εἴτε γιὰ νὰ ἐξερευνήσουν στὶς ἀκτὲς τοῦ Ὠκεανοῦ, νέα εἴδη ἐμπορίου, εἴτε γιὰ νὰ καταπολεμήσουν τοὺς στόλους ἐπικίνδυνων ἀντιπάλων.
……….Ἡ ἐτυμολογία τότε εἶχε μία διαφορετικὴ ἀνάλυση καὶ ἐκδοχή: Μασσ(ομένων) — σαλ(ουμένων) — ία. Καὶ ἐπειδὴ ἡ ἐλληνικὴ γλῶσσα ἀποκρούει καὶ τρίτη γραφὴ ὁποιουδήποτε συμφώνου, ἀπέρριψε τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δύο πρῶτα «σ».
……….Ἡ ἐξήγηση τότε εἶναι: ἔκτασις ἤ πόλις τῶν ἐν σάλῳ (τῶν ἀνησύχως κινουμένων) καὶ διαπραγματευομένων. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἀναπαρίστατο τὸ μεγαλεῖο τῆς πόλεως καὶ οἱ Τιμοῦχοι τῆς πόλεως καθὼς καὶ οἱ Ἐκτελεστές, διατήρησαν τὸ ὄνομα μὲ εὐλάβεια μέχρι τέλους.
……….Τὸ τέταρτο καὶ τελευταῖο ὄνομα τῆς πόλεως μετὰ τὰ M a s s I l I a, καὶ M a r s i g l i a τῶν λατίνων, εἶναι τὸ M a r s e i l l e, τὸ ὁποῖο καὶ χρησιμοποιεῖται πλέον ἀπὸ τοὺς Γάλλους. Αὐτὸ φέρει καθαρῶς τὸν γαλλικὸ τύπο, διότι ὅταν ἐλεξιπλαστήθη, κατὰ τὸν δωδέκατο αἰῶνα μὲ ἀρχὲς τοῦ 13ου, ἡ γαλλικὴ γλῶσσα εἶχε διαμορφωθεῖ ὡς αὐτοτελής. Ἔκτοτε καθιερώθηκε.
……….Στὴν ἀρχαιότητα ὅλες οἱ μεταναστεύσεις τῶν Ἑλλήνων «…ὑπεσημαίνοντο διὰ μύθων ἡρώων, ἐπιδιωκόντων ἔνδοξα κατορθώματα…». Γιὰ τὴν Γαλλία καὶ τὴν Ἰβηρία ἐμυθεύετο πὼς ὁ ἥρωας τῶν Πανελλήνων Ἡρακλῆς, πῆγε σ’ αὐτὲς ὅπου καὶ ἐκτέλεσε ἕνα ἀπὸ τοὺς δώδεκα ἄθλους του, ἀρπάζοντας τὰ βόδια τοῦ Γηρηόνη. Ὁ ἄθλος αὐτὸς ὑποδήλωνε βεβαίως τὴν ὕπαρξη ὁμίλου ἀνδρῶν. Καὶ τὰ μεγαλολιθικὰ μνημεῖα, τὰ λεγόμενα Μενίρ, Ντολμέν, κ.λπ., ποὺ βρίσκονται στὶς νότιες βρετανικὲς ἀκτὲς ἀλλὰ καὶ στὴν Γαλλία, ἤ οἱ στῆλες τοῦ Ἡρακλέους στὴν Ἱσπανία, ὑποσημαίνουν ποικίλες δράσεις μεταναστῶν σὲ ὁμάδες, ἀναγόμενες πολὺ πρὶν τὸ 600 π.Χ. , ἔτος ἀφετηρία ἱδρύσεως τῆς Μασσαλίας.
……….Ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἔτος ἀρχίζει καὶ γιὰ τὴν Γαλλία ἡ περίοδος τοῦ ἱστορικοῦ της βίου. Ἀπὸ τότε θὰ γράφεται στὸ μέλλον καὶ ἡ κανονικὴ της ἱστορία. Ἡ Γαλατία, καὶ πρὸ τῆς ἐποχῆς τοῦ ἥρωά της Vercingetorix, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ὅλοι ἀρχίζουν τὴν ἱστορία της, ἐξετείνετο ἀπὸ τὴν Μεσόγειο μέχρι τὴν Μάγχη καὶ ἀπὸ τὸν Ἀτλαντικὸ Ὠκεανὸ ἔως τὶς Ἄλπεις καὶ τὸν Ῥῆνο. Ἡ δὲ ἱστορία της εἶναι περισσότερο θετικὴ κατὰ τὸ ἐνδιάμεσο χρονικὸ διάστημα τῶν πεντέμισι αἰώνων, παρὰ ἡ μετὰ τὸν Vercingetorix, ὅταν ἡ Ῥώμη τὴν εἶχε ὑποδουλώσει.
……….Μεγάλου κύρους συγγραφεῖς διηγοῦνται ὅτι κατὰ τὸ ἑξακοσιοστὸ ἔτος π.Χ. Φωκαεῖς ἀπὸ τὴν Ἰωνία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἄραξαν στὸ λιμάνι τῆς πόλεως ἔχοντας κυβερνήτη τὸν Εὔξεινο κατ’ Ἀριστοτέλη, Πρῶτιν κατὰ Ἰουστῖνον, Πρῶτον κατὰ Πλούταρχον καὶ Πέραμο κατ’ Ἀθήναιον.
……….«Οἱ δὲ Φωκαιέες οὗτοι, κατὰ τὸν Ἡρόδοτον (βιβλ. Ι.παραγρ. 163), ναυτιλίῃσι μακρῇσι πρῶτοι Ἑλλήνων ἐχρήσαντο, καὶ τὸν τε Ἀδρίην, καὶ τὴν Τυρσήνην καὶ τὴν Ἰβηρίαν καὶ τὸν Ταρτησὸν οὗτοι εἰσὶν οἱ καταδέξαντες. Ἐναυτίλλοντο δὲ οὐ στρογγύλῃσι ναυσί, ἀλλὰ πεντηκοντέρῃσι».
……….Τὴν ἀρχικὴ ἵδρυση τῆς Μασσαλίας ὁ Ἰσοκράτης ἀνάγει ἀορίστως ἐπὶ τῆς κυριαρχίας τοῦ Μεγάλου βασιλέως τῶν Περσῶν, ὁ ἱστορικὸς ὅμως Εὐσέβιος, προσδιορίζει τὸ τρίτο ἤ τὸ τέταρτο ἔτος τῆς τεσσαρακοστῆς πέμπτης Ὀλυμπιάδος, ὅπερ εἶναι τὸ 600 π.Χ. Γι’ αὐτὸ ἐπισήμως πλέον ἔγινε ἀποδεκτὸ τὸ 600 π.Χ. ὡς ἔτος τῆς πρώτης ἐγκαθίδρυσης τῶν συμπολιτῶν ναυτίλων τοῦ Εὐξένου στὸ δυτικὸ μέρος τοῦ παλαιοῦ λιμένος τῆς πόλεως.
……….Ὅταν ἔφθασαν στὰ παράλια τῆς Μασσαλίας, ἀναζητῶντας τόπο κατάλληλο γιὰ μετοίκηση τῶν συγγενῶν καὶ συμπολιτῶν, στὸ λιμάνι ρώτησαν ἕναν γέροντα, βλέποντας ἔρημα τὰ γύρω, γιατὶ δὲν ὑπάρχουν ἄλλοι κάτοικοι. Ὁ γέρων τοὺς ἔδωσε νὰ καταλάβουν ὅτι γινόταν γιορτὴ ἀπὸ τὸν βασιλιά, γιὰ νὰ διαλέξῃ ἡ μοναχοκόρη του σύζυγο ἀπὸ τοὺς παρισταμένους. Τότε ὁ Εὔξενος καὶ οἱ κορυφαῖοι τοῦ πληρώματος, ἀποφάσισαν νὰ μεταβοῦν καὶ αὐτοί,
……….«…ἐνδυθέντες τὰς ἰωνικὰς στολάς των, αἱ ὁποῖαι ὑπερεῖχον κατὰ τὴν κομψότητα καὶ τοὺς ὡραίους χρωματισμούς…».
……….Τὸ τοπικὸ ἔθιμο τῆς ἐπιλογῆς ἀπὸ τὴν κόρη, ἦταν νὰ προσφέρῃ ἡ ἴδια μία φιάλη μὲ κρασὶ στὸν νέο ποὺ θὰ ἐπέλεγε γιὰ σύζυγο, ὅπως τὸ περιγράφει ὁ Ἀριστοτέλης στὴν Μασσαλιωτῶν Πολιτεία, Βιβλίο 13.
«…Ἡ δὲ παῖς εἰσελθοῦσα δίδωσιν […] τῷ Εὐξένῳ· ὄνομα δ’ ἦν τῇ παιδὶ Πέττα. […] ἔλαβεν ὁ Εὔξενος γυναῖκα καὶ συνῲκει, μεταθέμενος τοὔνομα Ἀριστοξένην.
Καὶ ἔστι γένος ἐν Μασσαλίᾳ ἀπὸ τῆς ἀνθρώπου μέχρι νῦν Πρωτιάδαι, καλούμενον· Πρῶτις γὰρ ἐγένετο υἱὸς Εὐξένου καὶ τῆς Ἀριστοξένης.»
……….Οἱ παράλιες ἀποικίες τῶν Ἑλλήνων στὴν Γαλλία ὀνομαστικά: Νάρβη, Ἀγάθη, Ἀντίπολις, Νίκαια, Ὀλβία, Ἀ(ν)θινόπολις, Ἡράκλεια, Ταυρέντιον, Κυθαριστύς, Καδάροσις.
……….Στὴν Ἰβηρία: Διάνιον, Ῥόδος, Ἐμπορεῖον, Βάρκιον, Τάρρακον, Δερτῶσσα, Σαγοῦντον, Σέταβις.
-
Ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο
Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»
……….Στὶς 25 Νοεμβρίου τοῦ 2012, Γάλλοι φίλαθλοι τῆς ‘‘Μαρσέϊγ’‘ (Marseille) στὸν ἀγῶνα μὲ τὴν Λίλ, ἔφτιαξαν ἕνα «coreo» (τρισδιάστατος σχηματισμὸς ποὺ δημιουργεῖται μὲ τὰ σώματα τῶν φιλάθλων) μὲ τὴν ἑλληνικὴ σημαία, στὸ κέντρο τοῦ ὁποίου ἀπεικονιζόταν ὁ πρῶτος Ἕλληνας οἰκιστής.
………..Ἀκριβῶς κάτω ἀπὸ αὐτό εἶχαν σηκώσει ἕνα πανὸ ποὺ ἔγραφε: «Δὲν ἀρνούμαστε τὴν καταγωγὴ μας – ne renions pas l’origine de notre ville», ἀναφερόμενοι στὶς ἑλληνικὲς τους ῥῖζες καὶ στὴν Ἑλληνικὴ πόλη ἀποικία τῆς Μασσαλίας.