,
Δημήτριος Χαλκοκονδύλης
(+9/1/1511 ΜΕΔΙΟΛΑΝΟ)
.
……….Στὶς 9 Ἰανουαρίου τοῦ 1511, ἀπεβίωσε ὁ μεγάλος λόγιος καὶ πρῶτος Ἕλληνας ἐκδότης στὸ Μιλᾶνο καὶ στὴν Φλωρεντία, Δημήτριος Χαλκοκονδύλης. Μὲ τὸ ἔργο του, ὁ Χαλκοκονδύλης συνέβαλε στὴν ἀναβίωση τῶν Ἑλληνικῶν γραμμάτων στὴν δυτικὴ Εὐρώπη.
……….Ὁ μεγάλος μας λόγιος, γεννήθηκε στὴν Ἀθήνα τὸν Αὔγουστο τοῦ 1423, ἀλλὰ τῷ 1435, λόγῳ τῆς φραγκικῆς κατοχῆς, κατέφυγε μὲ τὴν οἰκογένειά του στὸ Δεσποτᾶτο τοῦ Μυστρᾶ, τὸ ὁποῖο εἶχε ἀναδειχθεῖ σὲ πνευματικὴ πρωτεύουσα τῆς ἐποχῆς. Εἰδικῶς μετὰ τὴν ἄφιξη στὶς ἀρχὲς τοῦ 15ου αἰῶνα τοῦ ἀξιόλογου καὶ δημιουργικοῦ βυζαντινοῦ στοχαστή, Γεωργίου Γεμιστοῦ Πλήθωνος, ὁ Μυστρᾶς ἀπέκτησε διεθνὴ φήμη. (Πρὸς τιμὴν τοῦ Πλήθωνος, ὁ Κοσμᾶς Μέδικος ἵδρυσε τὴν Ἀκαδημία στὴν Φλωρεντία.)
……….Στὸν Μυστρᾶ μαθήτευσε φιλοσοφία ὁ Δημήτριος Χαλκοκονδύλης καὶ ἀγάπησε τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γραμματεία καὶ τὸν πλατωνισμό. Τῷ 1449 πῆγε στὴν Ῥώμη, ὅπου συνέχισε τὶς σπουδὲς του δίπλα στὸν λόγιο – ἐπιστήμονα καὶ μεταφραστὴ τοῦ Ἀριστοτέλη, Θεόδωρο Γαζῆ, ὁ ὁποῖος εἶχε καταφύγει στὴν Ἰταλία ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη, λόγῳ τῆς τουρκικῆς κατοχῆς.
……….Δίδαξε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα στὴν Ῥώμη καὶ στὴν Περούτζια ἔως τῷ 1463, καὶ κατόπιν πῆγε στὴν Πάντοβα ὅπου ἀνέλαβε στὸ ἐκεῖ Πανεπιστήμιο τὴν ἕδρα τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν ἔως τῷ 1472. Ἀκολούθησε ἡ ἐγκατάστασή του στὴν Φλωρεντία, ὅπου ἐκεῖ, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν διδασκαλία, ἀσχολήθηκε μὲ τὴν ἔκδοση ὁλόκληρου τοῦ σωζόμενου ἔργου τοῦ Ὁμήρου, ἔχοντας ὡς πηγή, παλιὸ χειρόγραφο ὑλικὸ καὶ τὰ ὑπομνήματα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Εὐσταθίου τῆς Θεσσαλονίκης. Τελευταία πόλη ποὺ ἐγκαταστάθηκε ἔως τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, ἦταν τὸ Μεδιόλανο (Μιλᾶνο), ὅπου ἐξέδωσε τρία ἀκόμη βιβλία: τὸν «Ἰσοκράτη», τὸ ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ «Σουίδα» καὶ «Τὰ ἐρωτήματα».
……….Τὸ γεγονὸς τῆς καθοριστικῆς συμβολῆς τῶν Ἑλλήνων λογίων στὴν εὐρωπαϊκὴ Ἀναγέννηση ἀπὸ τὸν 13ο αἰῶνα, ἐνῷ γιὰ ἀρκετὰ χρόνια ἦταν ἀποδεκτὸ ἀπὸ τοὺς Δυτικούς, ὑπῆρξε περίοδος ποὺ ἀμφισβητήθηκε. Ὁ Κάρολος Νιοῦμαν, ἐπιφανὴς ἐρευνητής τῶν βυζαντινῶν πραγμάτων, μὲ ἀνακοίνωσή του ἐνώπιον τῆς συνόδου Γερμανῶν ἱστορικῶν στὴν Χαϊδελβέργη στὶς 16 Ἀπριλίου 1903, ἔθεσε τὸ πρόβλημα τῶν σχέσεων τοῦ Βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Ἀναγεννήσεως.
……….Τὸ συμπέρασμα τῆς ἔρευνας ὑπῆρξε ὅτι ἔπρεπε νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ τὴν αὐταπάτη περὶ τοῦ: «[]στείρου Βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ ὁ ὁποῖος ὑπῆρξεν ἡ πρωταρχικὴ αἰτία τῆς Ἀναγεννήσεως». ‘Aντιθέτως ἔπρεπε νὰ ἀναζητήσουν τὶς ζωτικὲς δυνάμεις στὴν μεσαιωνικὴ χριστιανικὴ παράδοση καὶ στὸν χῶρο τῶν λεγομένων βαρβαρικῶν λαῶν…
ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
Φιλοσοφία καὶ Ἐπιστήμη, Γράμματα, Ἰατρική, Βιομηχανία, Διοίκηση, Πολιτικὴ θεωρία, Δίκαιο καὶ Διπλωματία, Συντεχνίες, Ἐξευγενισμένη ζωή, Θρησκευτικὴ εὐλάβεια: ἡ μουσικὴ καὶ ἡ λειτουργία, Τέχνη.
……….[…]Πολὺ συχνὰ βεβαιώνεται πὼς ἀπὸ τὴν πολιτιστικὴ πλευρά, τὸ κύριο λειτούργηµα τοῦ Βυζαντίου ἦταν νὰ ὑπηρετήσῃ γιὰ πάνω ἀπὸ χίλια χρόνια, σὰν ἔπαλξη τῆς Χριστιανοσύνης ἐνάντια στοὺς ἀπίστους εἰσβολεῖς, καὶ ἐκτελώντας αὐτὸ τὸ ἔργο νὰ διατηρήσῃ γιὰ τὸν κόσμο τὴν πνευματικὴ καὶ τὴν φιλοσοφικὴ κληρονομιὰ τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος.
……….Δὲν ὑπάρχει βέβαια ἀμφιβολία γιὰ τὴν σπουδαία ὑπηρεσία ποὺ πρόσφερε τὸ Βυζάντιο σὰν συντηρητὴς τῆς ἑλληνικῆς μαθήσεως. Στὸ κάτω τῆς γραφῆς ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα κι ἡ φιλολογία εἶχαν κατ’ οὐσία ἐξαφανιστεῖ ἀπὸ τὴν γερμανοκυριαρχούμενη Δύση στὴν διάρκεια τῆς ἐποχῆς ποὺ ὀνομάστηκε τὰ Σκοτεινὰ Χρόνια.
……….Ἀλλὰ τὸ Βυζάντιο ἦταν τὸ δίχως ἄλλο κάτι περισσότερο ἀπὸ ἕνας παθητικὸς θεματοφύλακας τοῦ ἀρχαίου πολιτισμοῦ. Ἀντίθετα, καθὼς ἀναπτυσσόταν ἡ παιδεία του, ἀντικατόπτριζε ἕνα ἀξιοσηµείωτο κρᾶμα, ὄχι μόνο τῆς φιλοσοφίας καὶ τῆς φιλολογίας τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ τῶν θρησκευτικῶν ἰδεωδῶν τῆς Χριστιανοσύνης.
-
Τὸ ἐνδιαφέρον κείμενο γιὰ τὸ τί πρόσφερε ἡ Αὐτοκρατορία μας στοὺς Δυτικούς μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό: www.e-istoria.com
Ἐπιλεγμένο ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ἐξαιρετικό: «Μέγας Βασίλειος. Τὸ λιοντάρι τοῦ Χριστοῦ» τῆς σειρᾶς ΔΕΝ ΕΙΣΑΙ ΜΟΝΟΣ τὴν ὁποία σκηνοθέτησε ἡ Μαρία Χατζημιχάλη Παπαλιοῦ.