,

 

 ΤΑ «ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ» ΤΩΝ ΓΕΝΟΚΤΟΝΩΝ (Τὸ «ἄλλοθι»)

 

Σταύρου Καρκαλέτση – Ἱστορικοῦ

 

……….Ἀπὸ τὸ 1920, ἄρχισαν νὰ λειτουργοῦν στὸν Πόντο μὲ ἐντολὲς τοῦ Μουσταφᾶ Κεμὰλ τὰ διαβόητα «ιστικλὸλ μαχκεμεσί», δηλαδὴ «δικαστήρια τῆς ἀνεξαρτησίας».Ἐπρόκειτο γιὰ ἔκτακτα στρατοδικεῖα τὰ ὁποῖα ἔδιναν «μεγαλοπρέπεια» καὶ νομιμοφάνεια στὶς ἐκτελέσεις ἐπιφανῶν Ποντίων.

……….Ἡ γενοκτονία ἔκανε πλέον τὸν γῦρο τοῦ κόσμου καὶ οἱ τοῦρκοι ἐπείγονταν νὰ προσδόσουν στοιχεῖα νομιμότητας στὰ ἐγκλήματα ποὺ διέπρατταν κατὰ τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πόντου.Τὸ σχέδιό τους προέβλεπε ἀπόδοση κατηγοριῶν γιὰ σύσταση ἀνεξάρτητου ἑλληνικοῦ κράτους στὸν Πόντο, ὥστε νὰ δικαιολογηθοῦν προκαταβολικὰ οἱ ἑκατοντᾶδες ἐκτελέσεις ἡγετικῶν στελεχῶν τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ.

……….Ἕδρα τῶν δικαστηρίων ὁρίστηκε ἡ Ἀμάσεια, διότι ὁ τόπος τῆς «δίκης» καὶ τῆς θανατώσεως τῶν ἐπιφανέστερων καὶ ἀξιότερων τοῦ Ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἔπρεπε νὰ εἶναι μακριὰ ἀπὸ τὶς μεγάλες παραλιακὲς πόλεις, στὶς ὁποῖες ὑπῆρχαν προξενεῖα τῶν Δυνάμεων. Ἡ Ἀμάσεια, ἡ πανάρχαια ἑλληνικὴ πόλη τοῦ Στράβωνα, ἀπομονωμένη στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ Πόντου καὶ περιβαλλόμενη ἀπὸ βουνά, ἦταν ὁ ἰδανικὸς τόπος γιὰ ἄλλο ἕνα ἔγκλημα τοῦ κεμαλισμοῦ σὲ βάρος τῶν Ποντίων.

……….Ὁ Μουσταφᾶ Κεμὰλ καὶ οἱ ἐπιτελεῖς του, θεωροῦσαν τὸν ἀπορφανισμὸ τοῦ ποντιακοῦ λαοῦ ἀπὸ τὴν ἡγεσία του, ἐσωτερικὴ τους εὐθύνη γιὰ τὴν ὁποία δὲν ἔπρεπε νὰ ὑπάρχουν μάρτυρες, ἰδίως ἀπὸ τὴν Δύση. Ἀκόμα κι ἄν μαθευόταν ἡ ὁμαδικὴ δολοφονία τόσων ἀθώων, ὑπῆρχε ἕτοιμη ἡ δικαιολογία ἀποσχιστικῆς δραστηριότητας σὲ βάρος τῆς τουρκικῆς πατρίδας.

……….Καθ’ ὅλο τὸ 1921, οἱ τοῦρκοι στοίβαζαν στὰ κτήρια τοῦ Τιμάρχανε, τοῦ ψυχιατρείου τῆς Ἀμάσειας, ἑκατοντᾶδες ἐπιφανεῖς Ποντίους, ἱερεῖς, ἐμπόρους, ἰατρούς, τὸ ἄνθος τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

……….Ἀπὸ τὰ μέσα τῆς χρονιᾶς, ἄρχισαν οἱ δίκες. Μὲ ἀπόφαση τοῦ Μουσταφᾶ, ἀρχιδικαστὴς ὁρίστηκε ὁ δικηγόρος καὶ πρώην βουλευτὴς Σαμψούντας, Ζατὰ Ἐμὶν μπέης, ἀπὸ τὰ σκληρότερα στελέχη τοῦ κεμαλικοῦ κινήματος. Ἡ δικαστικὴ διαδικασία τὴν ὁποία ἀκολούθησε αὐτὸ τὸ στρατοδικεῖο, κατ’οὐσίαν τοῦ Κεμάλ, ἦταν συνοπτικὴ καὶ ἔξω ἀπὸ κάθε νομικὸ κανόνα.

……….Πρόκριτοι, ἱερεῖς, ἔμποροι, ὁδηγοῦντο κατὰ δεκάδες ἐνώπιον τῶν «δικαστῶν» μὲ τὴν κατηγορία τῆς ἀποσχιστικῆς δράσης καὶ ὡς ἐκ τούτου, τῆς ἐσχάτης προδοσίας. Συνήγοροι ὑπεράσπισης δὲν ὑπῆρχαν. Ἀντιθέτως, φρόντιζαν νὰ ὑπάρχουν ψευδομάρτυρες, οἱ ὁποῖοι βεβαίωναν ὅτι εἶχαν δεῖ τοὺς κατηγορούμενους μὲ Ῥώσους πράκτορες, ἤ Ἕλληνες ἀξιωματικούς.

……….[ ] Ἢταν τέτοιο τὸ ἀνθελληνικὸ μένος τοῦ Ζετὶν Ἐμὶν ὥστε στὴν βιασύνη του, δίκαζε ἀκόμα καὶ νεκρούς. Ἔτσι τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1921, καταδίκασε σὲ ἀπαγχονισμὸ τὸν μητροπολίτη Εὐθύμιο Ἀγριτέλλη, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀποβιώσει πέντε ἡμέρες νωρίτερα, στὸ κάτεργο τοῦ ψυχιατρείου ἀπὸ τύφο. Στὶς 7 Σεπτεμβρίου, καταδικάστηκαν σὲ θάνατο οἱ πρῶτοι 69.

……….Τὴν νύκτα ποὺ ἀκολούθησε, μέσα στὴν φυλακὴ οἱ μελλοθάνατοι ἱερεῖς τέλεσαν τὴν τελευταία Θεία Λειτουργία, γνωρίζοντας πὼς τελοῦσαν γιὰ ὅλους καὶ τὴν νεκρώσιμη ἀκολουθία. Τὸ ἐπόμενο πρωινό (7/9), ὁδηγήθηκαν στὴν κεντρικὴ πλατεία τῆς πόλης. Πρῶτο στὴν πομπὴ τοῦ θανάτου, ἔβαλαν τὸν γέροντα ἀρχιμανδρίτη Πλάτωνα Αἰβαζίδη.

……….[ ] Τὶς ἐπόμενες ἡμέρες, οἱ ἀπαγχονισμοὶ ἐξακολούθησαν. Τὸν μαῦρο ἐκεῖνο Σεπτέμβριο τοῦ 1921, ἐκτελέστηκαν στὴν ἀγχόνη 177 Ἕλληνες, οἱ ἐπιφανέστεροι τοῦ ποντιακοῦ στοιχείου. Μεταξὺ τῶν ἀπαγχονισθέντων ἦταν ὁ μαθηματικὸς Γεώργιος Παπαμάρκου, ὁ θεολόγος Παῦλος Παυλίδης, ὁ ἐκκλησιαστικὸς ἐπίτροπος Ἀντώνης Ἀνανιάδης, οἱ δικηγόροι Γιᾶννος Ἰωαννίδης, καὶ Λαυρέντιος Ταστζόγλου, καθὼς καὶ οἱ Παῦλος Παπαδόπουλος καὶ Κώστας Κωνσταντινίδης, διευθυντὴς καὶ ὑποδιευθυντὴς ἀντίστοιχα τοῦ καταστήματος τῆς ὀθωμανικῆς τράπεζας Σαμψοῦντος. Ἀπαγχονίστηκαν ἐπίσης οἱ καπνέμποροι τῆς Σαμψούντας, Θεαγένης Ἐμφιετζόγλου, Θεμιστοκλῆς Ξυδιᾶς, Περικλῆς Νικολαΐδης καὶ Σοφοκλῆς Ἀνταβάλλογλου.

……….Ἐπίσης πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἐπιφανεῖς Ἕλληνες τῆς Τραπεζοῦντος, ἀνάμεσά τους οἱ Ματθαῖος Κωφίδης, Ἀλέξανδρος Ἀκριτίδης, Νῖκος Καπετανίδης, δημοσιογράφος μὲ ἀρθρογραφεία στὶς ἐφημερίδες «Πόντος» καὶ «Φάρος τῆς Ἀνατολῆς», καὶ Γεώργιος Παύλου.

Ὁ Μουσταφᾶ Κεμὰλ πέτυχε νὰ ἐξοντώσῃ τοὺς πλέον ἐπιφανεῖς τοῦ ποντιακοῦ Ἑλληνισμοῦ.

***

Πηγή τὸ περιοδικὸ «Στρατιωτικὴ Ἱστορία»

Ἐπιμέλεια κειμένου Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο 

 

Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»