,
,
……….«Ἡ Τρίγλια εἶναι μία τῶν Ἑλληνικωτάτων κωμοπόλεων ἐπὶ τῆς Ἀσιατικῆς παραλίας τῆς Προποντίδος. Πρὸ τριῶν μηνῶν ὅμως, ἐξεκενώθη, οἱ δὲ φιλοπάτριδες κάτοικοί της ἐξηναγκάσθησαν ὑπὸ τῶν τούρκων νὰ ἐγκαταλείψωσι τὰς ἑστίας τῶν προγόνων των εἰς τὴν διάθεσιν τῶν ἐπιδρομένων δῆθεν διὰ «στρατηγικοὺς λόγους». Ἡ ὠραία κωμόπολις Τρίγλια ἔχει 8.000 κατοίκους, ἕξ Ἐκκλησίας καὶ τρία μοναστήρια. Ἐν τῷ κέντρῳ αὐτῆς κείται τὸ μέγα Σχολεῖον, κτισθὲν ὑπὸ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης κ. Χρυσοστόμου. Ἡ Τρίγλια εἶναι περίφημος διὰ τὰς μοναδικὰς μικρὰς ἀλλὰ γευστικωτάτας ἐλαίας της.
Πηγή, δημοσίευση τῆς ἐφημερίδος τῆς Νέας Ὑόρκης «ΑΤΛΑΝΤΙΣ» στὶς 21 Νοεμβρίου 1915 «ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ - ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΗΜΩΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΟΣ»
***
……….Ἡ Τρίγλια, κωμόπολη τῆς Βιθυνίας (στὴν βορειοδυτικὴ Μ. Ἀσία), βρίσκεται βορειοανατολικὰ καὶ στὰ δεξιὰ αὐτοῦ ποὺ εἰσέρχεται στὸν κόλπο τῆς Κίου. Εἶναι χτισμένη πάνω σὲ δύο ἀντικριστοὺς λόφους. Ὁ ἕνας λόφος ὀνομαζόταν λόφος Σταυροπηγῆς καὶ ὁ ἄλλος – ἄγριος καὶ ἀπότομος, ὕψους 500 µ. περίπου, ἐπειδὴ ἦταν γεμάτος φωλιὲς κοράκων καὶ γλάρων -, ὀνομαζόταν Κορακοφωλιά. Στὶς ἀνασκαφὲς ποὺ ἔγιναν τὸ 1853 στὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν, βρέθηκαν κέραμοι ὅπου ἀναφέρεται κάποια πόλη μὲ τ’ ὄνομα Βρύλειον. Ἀπὸ τὸ εὔρημα αὐτὸ πληροφορούμαστε ὅτι τὸ Ἑλληνικὸ Βρύλειον χτίστηκε περίπου τὸ 500 ἤ τὸ 487 π. Χ. κι ἔγινε σύμμαχος τῶν Ἀθηναίων γιὰ νὰ προφυλαχθεῖ ἀπὸ τὶς ἐπιθέσεις τῶν Περσῶν. Οἱ περιγραφὲς τῶν ἀρχαίων γιὰ τὴν τοποθεσία τοῦ Βρυλείου–ἀναφέρονται ὡς κοντινὲς πόλεις ἡ Σιγῆ (Σιγείς), ἡ Κίος (Κιανοί), μὲ τὶς ὁποῖες γειτονεύει καὶ ἡ Τρίγλια τῆς Μ. Ἀσίας – ὁδηγοῦν τὸν Τριγλιανὸ φιλόλογο Τρύφωνα Εὐαγγελίδη στὸ συμπέρασμα ὅτι ἡ Τρίγλια βρισκόταν στὴν περιοχὴ τοῦ ἀρχαίου Βρυλείου.
……….Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ὀθωμανικῆς κατοχῆς, ἡ ἑλληνικότατη πόλη, ἔχοντας ἀμιγῆ ἑλληνικὸ πληθυσμό, κατὰ τὸν 19ο αἰ. ἀριθμοῦσε γύρω στοὺς 6.000 κατοίκους, μὲ 30 μόνο οἰκογένειες νὰ εἶναι μουσουλμάνοι, οἱ ὁποῖοι ἐργάζονταν στὰ κτήματα καὶ στοὺς ἐλαιῶνες τῶν Τριγλιανῶν.
……….Στὴν σύγχρονη ἱστορία της, ἡ Τρίγλια εἶναι γνωστὴ κυρίως γιὰ δύο πράγματα. Ὡς πατρίδα τοῦ Ἱεροεθνομάρτυρα ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης καὶ ὡς τόπος Μοναστηριῶν καὶ ἁγίων. Ὅταν οἱ Αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου ἔδωσαν κτήματα τῆς περιοχῆς σὲ στρατηγοὺς οἱ ὁποῖοι ἄρχισαν νὰ τὰ καλλιεργοῦν γύρω στὸν 8ο αἰῶνα, τότε κτίστηκαν κάποια Μοναστήρια, τὰ ὁποῖα μὲ τὴν σειρὰ τους ἄρχισαν νὰ συγκεντρώνουν κόσμο.
Ἡ σύγχρονη λοιπὸν ἱστορία τῆς Τρίγλιας ἀρχίζει ἀπὸ τὸν 8ο αἰῶνα μὲ τὸ πρῶτο Μοναστήρι, τὴν Μονὴ Τριγλίας ἤ τὴν Μονὴ τῆς Παντοβασίλισσας. Πενηντατρεῖς ἅγιοι προέρχονται ἀπὸ τὴν εὐρύτερη περιοχή.
……….Ἡ Ἑλληνικὴ κοινότητα μὲ ἐξελιγμένο σύστημα αὐτοδιοικήσεως, ἐπέλεγε τὴν δημογεροντία ἡ ὁποία διοίκησε μὲ ἀξιοθαύμαστο τρόπο τὴν πόλη δημιουργῶντας ἕναν παράδεισο. Βασικὴ ἀσχολία τῶν κατοίκων ἡ ὁποία ἀπέφερε καὶ τὸ εἰσόδημά τους, ἦταν ἡ καλλιέργεια τῆς ἐλιᾶς. Ἀσχολοῦντο ὅμως καὶ μὲ τὴν ἁλιεία, ἐνῷ οἱ γυναῖκες εἶχαν δικὸ τους εἰσόδημα ἀπὸ τὴν σηροτροφία καὶ τὸ μετάξι.
……….Ἡ Τρίγλια εἶχε ἀνεπτυγμένη ἐκπαίδευση. Δασκάλους ἔφερναν 
ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα ἐνῷ πολλοὶ Τριγλιανοὶ ἔγιναν δάσκαλοι, προοδεύοντας ὅμως καὶ σὲ ἄλλες ἐπιστῆμες. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ φράση τῆς ἐποχῆς: «Θὰ πάῳ στὴν Τρίγλια γιὰ νὰ χορτάσῳ γράμματα». Σημαντικὴ εἶναι συμβολὴ στὴν πνευματικὴ της ἀνάπτυξη τοῦ μητροπολίτη Χρυσοστόμου, ὅταν ἐξορίστηκε δύο φορὲς στὴν Τρίγλια· τὴν περίοδο ἐκείνη, ἦταν μητροπολίτης Δράμας, ἀλλὰ οἱ ἀγῶνες του ἐναντίον τῆς βουργαρικῆς προπαγάνδας ἐνόχλησαν, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ 1907 νὰ ἀνακληθῇ καὶ νὰ ἀποσυρθῇ στὴν Τρίγλια. Ἐπέστρεψε στὴν Δράμα τὸ 1908, μετὰ τὴν ψήφιση τοῦ νέου τουρκικοῦ συντάγματος, ἀλλὰ ἀνακλήθηκε ἐκ νέου τὸ 1909, ἐπιστρέφοντας πάλι στὴν Τρίγλια.
Ὁ πρῶτος διωγμὸς τῶν Τριγλιανῶν (1915-1918)
……….Ὅπως σὲ ἄλλες παραλιακὲς πόλεις τῆς Προποντίδος (Ἀνατολικὴ Θρᾲκη καὶ ἀπέναντι παράλια), οἱ Τριγλιανοὶ στὸ τέλος τοῦ 1915, ὑπέστησαν τὴν μέθοδο ἐξοντώσεως τῶν νεότουρκων μέσῳ κακουχιῶν καὶ ἀσθενειῶν. Διατάχθηκαν νὰ κλείσουν τὰ ὑπάρχοντά τους στὶς ἐκκλησίες καὶ ἐξορίστηκαν στὴν Προύσα, ὅπου ἡ πείνα καὶ ὁ ἐξανθηματικὸς τῦφος τοὺς θέρισε, ἐνῷ πέθαναν καὶ Τριγλιανοὶ γιατροὶ ποὺ φρόντιζαν τοὺς ἀσθενεῖς.
Ἡ μεγάλη προσπάθεια ἀνασυγκροτήσεως (1918-1920)
……….Στὴν ἐπιστροφή ἀπὸ τὴν ἐξορία τὸ 1918, οἱ συνθῆκες ἦταν ἄθλιες καὶ πέθανε τὸ 1/3 τοῦ πληθυσμοῦ. Οἱ τοῦρκοι ποὺ ἔμειναν τὸ διάστημα τῆς ἐξορίας στὰ σπίτια τῶν Τριγλιανῶν, τὰ κατέστρεψαν. Ξεκινῶντας ὅσοι ἐπέζησαν σχεδὸν ἀπὸ τὸ μηδὲν καὶ μὲ τὴν βοήθεια Τριγλιανῶν τοῦ ἐξωτερικοῦ (ὅπως ὁ Σάπαρης, ἐπιχειρηματίας στὸ Βουκουρέστι τῆς Ῥουμανίας), κατάφεραν μέσα σὲ δύο χρόνια νὰ φτάσουν τὴν πόλη τους σχεδὸν στὸ σημεῖο πρὶν τὸν πρῶτο διωγμό.
Ὁ δεύτερος διωγμὸς τοῦ 1922 καὶ ἡ σωτήρια βοήθεια τοῦ Τριγλιανοῦ ἐφοπλιστή, Φίλιππα Καβουνίδη
……….Μὲ τὴν πτώση τοῦ Μετώπου, οἱ Τριγλιανοὶ ἀντιλαμβανόμενοι τὸ τί θ’ ἀκολουθοῦσε, πῆραν τὴν μεγάλη ἀπόφαση τοῦ ξεριζωμοῦ καὶ κατάφεραν νὰ σωθοῦν μὲ δικὰ τους μέσα, χάρις στὸν Τριγλιανὸ ἐφοπλιστὴ Φίλιππα Καβουνίδη. Μὲ τὰ τέσσερα πλοῖα του, μάζεψε ὅλους τοὺς Τριγλιανούς, σώζοντάς τους ἀπὸ τοὺς σφαγεῖς τοῦ Μουσταφᾶ Κεμάλ. Ἀρχικὰ τοὺς ἄφησαν στὴν Ῥεδεστὸ καὶ τὴν Τένεδο. Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὶς ζωὲς ποὺ ἔσωσε, ἔδωσε ἐντολὴ στοὺς ναῦτες του καὶ πῆραν ὅλα τὰ κειμήλια τῶν ἐκκλησιῶν, διαφυλάσσοντάς τα ἀπό βανδαλισμούς.
Λίγα λόγια γιὰ τὸν Φίλιππο Καβουνίδη
……….Ὁ Φίλιππος Καβουνίδης εἶχε σύζυγο τὴν ἀδελφὴ τοῦ ἱεροεθνομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, Αἰκατερίνη Καλαφάτη. Ἐπειδὴ μετέφερε μὲ τὰ πλοῖα του Ἕλληνες Μικρασιᾶτες στὴν Ἑλλάδα γιὰ νὰ μὴν ὑπηρετήσουν κατὰ τὴν διάρκεια τῶν βαλκανικῶν πολέμων καὶ τοῦ Α΄Π.Π. στὸν ὀθωμανικὸ στρατὸ (ὡς ὑπήκοοι ποὺ ἦταν), οἱ τοῦρκοι τὸν καταδίκασαν σὲ θάνατο. Τότε, πῆρε τὴν σύζυγό του, πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη κι ἀπὸ ἐκεῖ στὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα. Φρόντισε κι αὐτὸς σημαντικὰ νὰ βοηθήσῃ στὴν ἐπιστροφή τῶν Τριγλιανῶν μετὰ τὴν πρώτη τους ἐξορία, καὶ φυσικὰ σωτήρια ἦταν ἡ ἐπέμβασή του μὲ τὴν παραχώρηση τῶν τεσσάρων του πλοίων γιὰ τὴν ἀσφαλὴ ἐκκένωση τῆς Τρίγλιας τὸ 1922.
Ἡ ἐγκατάσταση τῶν προσφύγων
……….Οἱ περισσότεροι πρόσφυγες ἀπὸ τὴν Τρίγλια κατοίκησαν στὴν Νέα Τρίγλια Χαλκιδικῆς καὶ στὴν Ῥαφήνα Ἀττικῆς, διατηρῶντας μέσῳ τῶν δραστήριων Συλλόγων τους πάρα πολὺ στενές σχέσεις καὶ ἀνταλλάσσοντας ἐπισκέψεις. Μέσῳ διαφόρων δραστηριοτήτων τῶν συλλόγων τους, φροντίζουν νὰ διατηρήσουν ζωντανὲς τὶς προγονικὲς μνῆμες γιὰ τὴν Ἀλύτρωτη ἰδιαίτερη πατρίδα τους.
-
Κείμενο-ἐπιμέλεια : Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο
-
Πληροφορίες καὶ εἰκόνες : http://www.triglianoi.gr/
Ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα συνεντεύξεως τοῦ Προέδρου τοῦ Συλλόγου τῶν Ἀπανταχοῦ Τριγλιανῶν, κυρίου Βασιλείου Σακελλαρίδη στὶς 18/3/2016.