.
ΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ
Ἡ λύρα
……….Ἡ πρώτη λύρα ἐμφανίζεται στὴν Ἑλληνικὴ Μυθολογία στὸν μῦθο 
τοῦ θεοῦ Ἑρμῆ. Ὅταν ἦταν παιδὶ ἀκόμα ὁ Ἑρμῆς, εἶχε κλέψει ἕνα κοπάδι ἀγελάδες οἱ ὁποῖες ἀνῆκαν στὸν θεὸ Ἀπόλλωνα. Στὸν δρόμο εἶχε πεινάσει ὁ μικρὸς Ἑρμῆς καὶ σκότωσε μία χελῶνα καὶ τὸ καβούκι της τὸ ἔκανε λύρα. Ὅταν ὁ Ἀπόλλων κατάλαβε ποιὸς ἦταν ὁ μικρὸς κλέφτης, πῆγε στὴν μητέρα του τὴν Μαία καὶ ζήτησε πίσω τὸ κοπάδι του. Γιὰ νὰ καταλαγιάσῃ τὴν ὀργὴ του ὁ Ἑρμῆς, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ζῶα, ἔδωσε καὶ τὴν λύρα του. Μὲ αὐτὴν ὁ Ἀπόλλωνας ἔγινε περίφημος μουσικὸς καὶ προστάτης θεὸς ὅλων τῶν μουσικῶν. ..Ὁ Ὅμηρος μᾶς δίδει τὴν πληροροφία πὼς ἀπὸ τὴν ἐποχὴ του, ὁ πυρρίχιος χορευόταν μὲ τὴν συνοδεία τῆς λύρας ἀλλὰ καὶ τοῦ αὐλοῦ. Ἡ ἀρχαιότερη παράσταση λύρας ποὺ ἔχουμε, εἶναι ἀπὸ τὴν Μυκηναϊκὴ ἐποχή, γύρω στὸ 1500 π.Χ. Στοὺς ἱστορικοὺς χρόνους, τὰ εἴδη τῆς λύρας ἦταν δύο, ἡ κλασσική, αὐτὴ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τοῦ Ὀρφέα καὶ ἡ κιθάρα. Κάπου στὸν μεσαίωνα μᾶλλον, προστέθηκε καὶ τὸ δοξάρι.
……….Ἡ ποντιακὴ λύρα ἔχει τρεῖς χορδές, λᾶ, μί, σί καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸ κιφᾶλ, τὰ ὡτία (δλδ. κλειδιᾶ), ὁ γάϊδαρον, ὁ κορδοκρᾶτες καὶ τὸ σπαλὲρ (ἡ γλῶσσα).
……….Ὁ κεμανὲς, εἶναι συγγενὴς τῆς λύρας ἀλλὰ μεγαλύτερος σὲ μέγεθος καὶ φέρει ἀπὸ πέντε ἔως ὀκτὼ χορδές.
Τὸ τουλοῦμ
……….Τὸ τουλοῦμ δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο ἄσκαυλο (ἀσκί + αὐλός). 
Στὸν ὑπόλοιπο ἑλληνισμό, εἶναι γνωστὸ σὰν γκάϊντα ἤ τσαμπούνα.
……….Γιὰ τὴν κατασκευὴ του, ἀπαιτεῖται ὁλόκληρο τὸ δέρμα προβάτου καθὼς καὶ δύο αὐλοὶ φτιαγμένοι συνήθως ἀπὸ ξύλο, καλάμι ἤ κόκκαλο.
……….Τὸ τουλοῦμ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ἦταν ἰδιαίτερα διαδεδομένο ἐκτὸς τοῦ Πόντου σὲ Μακεδονία καὶ Θρᾲκη.
.
Ἡ ζουρνᾶ
……….Εἶναι ὁ ἀρχαῖος ὀξύαυλος καὶ ὁφείλει τὸ ὄνομά του ἀκριβῶς στὴν
ὀξύτητα τοῦ ἤχου ποὺ ἐξάγεται ἀπὸ αὐτόν. Στὸ σχῆμα του εἶναι σὰν κανονικὸς αὐλός, ἀλλὰ ἡ κατάληξή του εἶναι δυσανάλογα πλατιά.
……….
.
……….Τέταρτο ὄργανο καὶ ἀπαραίτητα συνοδευτικὸ τοῦ ζουρνᾶ εἶναι τὸ ταοῦλ. Τὸ ὄνομά του εἶναι μᾶλλον ἠχομιμητικό.
……….Ἄλλα μουσικὰ ὄργανα τῶν Ποντίων : – καὶ ὄχι μόνον φυσικά – εἶναι τὸ γαβᾶλ, εἶδος φλογέρας (Καβαλῆ στὴν Μακεδονία καὶ Θρᾲκη), ὁ κλασσικὸς αὐλὸς – φλογέρα, τὸ κλαρῖνο τὸ βιολί κ. ἄ.