,
,
ΟΙ ΒΕΝΕΤΟΚΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΒΕΝΕΤΟΚΛΕΙΟΝ ΓΥΜΝΑΣΕΙΟΝ ΡΟΔΟΥ – Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑΝ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
.
……….«Ἡ παιδεία, ἡ παιδεία καὶ πάλιν ἡ παιδεία, δι’ ἧς καὶ μόνης θὰ δυνηθῶμεν νὰ ὁδηγήσωμεν ἀσφαλῶς εἰς τὴν εὐδαιμονίαν τὴν άναξιοπαθοῦσαν μέν, ἀλλὰ πάντοτε ὡραιοτάτην καὶ γλυκυτάτην πατρίδα μας». Μίνως Βενετοκλῆς. Λόγος ἐκφωνηθεὶς εἰς τὰ ἐγκαίνια τοῦ Β. Γυμνασίου.
……….«Εὔχομαι ἐκ ψυχῆς ὅπως ἅπαντες οἱ συμπατριῶται ἡμῶν ἐπιδοθῶσι μετὰ ζήλου εἰς τὴν παιδείαν, δι’ἧς καὶ μόνης δυνάμεθα ν’ ἀποκτήσωμεν πολλοὺς σπουδαίους ἄνδρας, οἵτινες θὰ δοξάσωσι τὴν πάλαι καλλίγονον ἡμῶν πατρίδα καὶ ἡμέραι εὐτυχίας καὶ νέας ζωῆς θ’ ἀναλάμψωσι καὶ πάλιν». Παναγιώτης Ι. Βενετοκλῆς.
……….Ἡ ἵδρυσις τοῦ Βενετοκλείου Γυμνασίου ἀποτελεῖ τὸ «κορύφωμα τῶν εὐεργετικῶν ἔργων τῶν δύο ἀδελφῶν Δημητρίου καὶ Μίνωος Βενετοκλέους, χάρις εἰς τὴν ὁποίαν οὖτοι θὰ ἀποκτήσωσι τὸν δίκαιον τίτλον τῶν «μεγάλων εὐεργετῶν». ῎Αν καὶ συνέχεια τῶν ἄλλων των εὐεργεσιῶν, ὅμως καὶ λόγῳ τῆς φύσεως τῆς νέας εὐεργεσίας, αὕτη κατέχει μίαν ἰδιαιτέραν θέσιν.
……….Εἰς τοῦτο ἀφιέρωσαν τὴν σκέψιν των καὶ τὴν περιουσίαν των καὶ εἰς τοῦτο ἀναγνωρίζομεν τὰ ὑψηλὰ των ἰδεώδη. Διὰ τούτου δὲν ἠθέλησαν μόνον νὰ προικίσουν τὴν πατρίδα μὲ ἕν ἐκπαιδευτικὸν ἵδρυμα, τὸ ὁποῖον θὰ ἤνοιγεν τὸν δρόμον εἰς τὴν ἐπιστημονικὴν σταδιοδρομίαν τῶν νέων τῆς Ῥόδου, τὴν ἀνάγκην τοῦ ὁποίου οἱ ἴδιοι ἐγνώρισαν, ἀλλὰ καὶ δι’ αὐτοῦ νὰ θέσουν τὰ θεμέλια τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως τῆς νέας Ῥόδου, διὰ νὰ γίνῃ ἡ συνέχεια τῆς Ἀρχαίας. Ἡ ὄψις του, ὁ ἀρχιτεκτονικὸς του ῥυθμὸς δὲν τὸ μαρτυροῦν ; Τὸ Βενετόκλειον Γυμνάσιον εἶναι οἱ Βενετοκλεῖς καὶ οἱ Βενετοκλεῖς εἶναι τὸ Βενετόκλειον Γυμνάσιον. Ἡ οἰκογένεια τῶν Βενετοκλέων ἐπὶ 100 σχεδὸν ἔτη θὰ ἀποτελέσῃ, ἄς μᾶς ἐπιτραπῇ ἡ ἔκφρασις, μίαν ὀρχήστραν, ἡ ὁποία θὰ παίζῃ ἕνα ὕμνον πρὸς τὴν παιδείαν.
……….Εἰς τὸν λόγον του κατὰ τὴν κατάθεσιν τοῦ θεμελίου λίθου, ὁ Δημ. Ἀναστασιάδης, διευθυντὴς τῶν Σχολῶν, ἔλεγε: «Εὐλογημένη καὶ ἀοίδιμος ἡ μνήμη τοῦ σεπτοῦ διδασκάλου καὶ θείου σας, ὅστις σᾶς ἐγαλούχησε (ἔμειναν ὀρφανὰ σὲ μικρὴ ἡλικία), μὲ τὸ γλυκὺ νᾶμα τῆς Ἑλληνικῆς παιδείας καὶ διὰ τῆς ἐξόχου αὑτοῦ ἐμπνευσμένης φιλοπατρίας ἐνεστάλαξεν εἰς τὰς τρυφερὰς ὑμῶν καρδίας τὰ ὑψηλὰ ἐκεῖνα ἰδεώδη, ἄτινα γεννῶσι τὸ πρὸς τὴν πατρίδα ἱερὸν καθῆκον.
……….Διδάσκαλος ὅστις ἔρριψε τοὺς στόνους του τοὺς πατριωτικοὺς εἰς πάντας τοὺς στίχους, οὕς ἐποίησε κατὰ τὸ διάστημα τοῦ βίου του, θρηνῶν πάντοτε διὰ τὴν πνευματικὴν κατάπτωσιν τῆς ἄλλοτέ ποτε ἐνδόξου γενετείρας του Ῥόδου, διδάσκαλος ὅστις ὡς ἴνδαλμα τῶν σκέψεών του εἶχε πάντοτε τὴν εἰκόνα τῆς πατρίδος του, δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ μὴ παρασκευάσῃ μαθητὰς φιλοπάτριδας καὶ μεγαλόφρονας, ἱκανοὺς νὰ μεταβάλωσιν εἰς σάρκα καὶ ὀστᾶ τὴν ἱερὰν ἐκείνου ἰδέαν. Ὁ διδάσκαλος οὖτος, κύριοι, ἦτο ὁ ἀοίδιμος Παναγιώτης Βενετοκλῆς. Ὁ ἀοιδίμου μνήμης διδάσκαλος, ὁτὲ μὲν θρηνῳδῶν, μετέδιδεν εἰς τοὺς μαθητὰς του τοὺς στόνους τῆς καρδίας του, ὀτὲ δε χρηστὰς ἐλπίδας τρέφων περὶ τοῦ μέλλοντος τῆς πατρίδος του καὶ ὡσεὶ ὑπὸ θείας τινος ἐμπνεύσεως καταλαμβανόμενος χρησμῳδεῖ τοιάδε :
“ Ὦ ! Πατρὶς ἀγαπητή, τὰ τέκνα σου σπουδάζουν, καὶ εὐδοξίας καὶ τιμῆς, στεφάνους σ’ ἑτοιμάζουν”.
……….Ὦ! χαῖρε καὶ σύ, ἁγία καὶ ἱερὰ ψυχὴ τοῦ Παναγιώτου Βενετοκλέους! Χαῖρε καὶ ἀγάλλου ἐν τῇ οὐρανίᾳ κατοικίᾳ, διότι ἱδρυταὶ καὶ χορηγοὶ ἀνεφάνησαν οὐχὶ ξένοι, ἀλλὰ συμπατριῶται σου, και, τί λέγω, ἀνεψιοὶ σου, πνευματικὰ σου τέκνα, τὸ κλεινὸν ὄνομα τῶν Βενετοκλέων φέροντα. Χαῖρε καὶ ἀγάλλου, ὦ ἱερὰ τοῦ Βενετοκλέους ψυχή, διότι ὁ σπόρος ὅν ἔσπειρες, ἔπεσεν εἰς γῆν εὔφορον, καὶ σήμερον ἡ φιλτάτη σου πατρὶς δρέπει ἄφθόνους εὐχύμους τοὺς καρπούς, οὕς αἱ μεγάλαι καρδίαι τῶν μαθητῶν σου ἀπέδωκαν».
……….Ἡ ἰδέα ὄθεν τῆς ἱδρύσεως τοῦ Γυμνασίου συνυπάρχει μὲ τοὺς ἱδρυτὰς του, τὴν φέρουν ἀπὸ νεαρᾶς ἡλικίας, εἶναι, θὰ ἔλεγέ τις, κληρονομική… Ὁ Δημήτριος ἐπρωτοστάτησεν εἰς τὴν ἵδρυσιν τοῦ Ἀβερωφείου Γυμνασίου (στὴν Αἴγυπτο), τοῦ ὁποίου διετέλεσε Γυμνασιάρχης ἐπὶ εἰκοσιπενταετίαν σχεδόν. Ἀπέκτησεν ὄθεν τὴν πεῖραν. Ὁ Μίνως χάρις εἰς τὴν εὐδόκιμον σταδιοδρομίαν του, τοῦ δικηγόρου, ἀπέκτησεν σεβαστὴν περιουσίαν, ἱκανὴν νὰ φέρῃ τὸ βάρος τῆς ἱδρύσεως καὶ συντηρήσεως ἑνὸς Γυμνασίου. Αἱ δύο προϋποθέσεις διὰ τὴν ἐπίτευξιν ἑνὸς τοιούτου ἔργου ὑπῆρχον τώρα. Μόλις οἱ ἱδρυταὶ του θὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὰς φροντίδας τοῦ ἐπαγγέλματος καὶ θὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὴν γενέτειραν, θὰ στραφοῦν πρὸς τὴν πραγματοποίησίν του.
……….Ἅμα τῇ ἐγκαταστάσει των εἰς Ῥόδον, δι’ ἐπιστολῆς του, τὸ 1906, πρὸς τὴν Α. Σεβασμιότητα, Πρόεδρον τῆς Δημογεροντίας, ὁ Μίνως ἐξέφραζε τὴν ἐπιθυμίαν του τῆς ἱδρύσεως τοῦ Γυμνασίου.
……….Διὰ τῆς ὑπὸ ἡμερ. 17 Ἰανουαρίου 1907 ἐπιστολῆς της, ἡ Δημογεροντία ἐπεδέχετο τὴν προσφορὰν καὶ ἐγνώριζε εἰς αὐτὸν τὸ οἰκόπεδον τὸ ὁποῖον διέθετε διὰ τὴν ἀνέγερσιν τοῦ Γυμνασίου.
……….Εὐθὺς ἀμέσως ἐγένοντο ὑπὸ τῆς ἱερᾶς Μητροπόλεως τὰ δέοντα διαβήματα παρὰ τῇ Αὐτοκρατορικῇ Ὀθωμανικῇ Κυβερνήσει πρὸς ἔκδοσιν τοῦ ἀπαιτουμένου Φιρμανίου, ἥτις ὅμως ἐβράδυνε ἔνεκα πολλῶν καὶ ποικίλων διατυπώσεων. Μόλις δὲ τῷ 1909 ἐπετυγχάνετο. Ἀφοῦ συνετελέσθησαν πᾶσαι οἱ προκαταρκτικαὶ ἐργασίαι, τὰ δύο κοινοτικὰ σωματεῖα, ἡ Δημογεροντία καὶ ἡ Ἐφορία, συνελθόντα ὑπὸ τὴν προεδρίαν τοῦ Μητροπολίτου, ὥρισαν ὡς ἡμέρα τῆς καταθέσεως τοῦ θεμελίου λίθου τὴν Κυριακὴν τῆς 18ης Ἰανουαρίου (π.ἡμ.) 1909, ἐπὶ τοῦ ὑπὸ ἐξαδέλφων Νικολάου Δ. Δρακίδου καὶ Πέτρου Κ. Δρακίδου δωρηθέντος οἰκοπέδου.
……….Εἰς τὴν τελετὴν παρέστησαν τὰ κοινοτικὰ Σωματεῖα, οἱ πρόεδροι καὶ τὰ μέλη τῶν διαφόρων Συλλόγων, ὡς καὶ ἐκπρόσωποι τῶν Ὀθωμανικῶν Ἀρχῶν. Ὁ Δημήτριος Βενετοκλῆς κατελθὼν μετὰ τοῦ Μητροπολίτου εἰς τὸν ἐπὶ τούτῳ χῶρον, κατέθηκε τὸν θεμέλιον λίθον καὶ ἐντὸς σχισμῆς αὐτοῦ μολύβδινον σωλῆνα ἐσφραγισμένον καὶ ἐγκλείοντα μεμβράνην, ἐφ’ ἦς ἦσαν γεγραμμένα τὰ ἑξῆς :
……….Ἀνάσσαντος Ἀβδοὺλ Χαμὶτ Χὰν τοῦ Β΄. Πατριαρχεύοντος Ἰωακεὶμ τοῦ Γ΄. Ἀρχιερατεύοντος Ἰωακεὶμ Βαλασιάδου. Χορηγοῦντος Μίνωος Β. Βενετοκλέους. Δημήτριος Β. Βενετοκλῆς σήμερον δεκάτην ὀγδόην μηνὸς Ἰανουαρίου, ἔτους σωτηρίου χιλιοστοῦ ἐννεακοσιοστοῦ ἐννάτου κατέθηκε τόνδε τὸν θεμέλιον λίθον τοῦ Βενετοκλείου Γυμνασίου. Ἀρχιτεκτονοῦντος Χρυσάνθου Γ. Θεοχάρους καὶ ἐποπτευόντων Χριστοφῆ Μαλιάκα, Παναγῆ Χ΄Παρασκευᾶ, Ἀναστασίου Θυμανάκη, Δημητρίου Τσουβαλᾶ, Ἐλευθερίου Κωνσταντίνου.
……….Ἐπὶ δὲ τοῦ θεμελίου λίθου ἐτέθη ἀντεστραμμένη μαρμαρίνη πλάξ, ἐπὶ τῆς ὁποίας ἦτο ἐγχαραγμένον τὸ σχέδιον τῆς οἰκοδομῆς τοῦ Γυμνασίου.
……….(…) Δεκαοκτὼ μόλις μῆνες ἀργότερον (4/17 Ἰουλίου 1910) ἐγένοντο τὰ ἐγκαίνια τοῦ Γυμνασίου.
……….(…) Ἱδρύοντες τὸ Γυμνάσιον οἱ δωρηταὶ δὲν τὸ ἐθεώρουν ὡς εὐεργεσίαν, ἀλλὰ ὡς ἀνταπόδοσιν τῶν πρὸς τὴν πατρίδα ὀφειλομένων.
……….«Ἐκπληρῶ ἁπλούστατα τὸ ἱερὸν καθῆκον μου ὅπερ πᾶς πολίτης ἔχει πρὸς τὴν γενέτειραν αὐτοῦ, ἔλεγε ὁ Μίνως Βενετοκλῆς, ἀποτίω ἐλάχιστον φόρον εὐγνωμοσύνης ἤ μᾶλλον καταβάλλω μέρος τῶν τροφείων καὶ διδάκτρων τῶν ὀφειλομένων εἰς τὴν πόλιν ἐν ᾖ ἀνετράφην καὶ ἐν ᾖ ἤντλησα τὰ πρῶτα νάματα τῆς παιδείας».
……….(…) Τὸ Βενετόκλειον Γυμνάσιον ἤρχισεν τὴν λειτουργίαν του κατὰ τὸ σχολικὸν ἔτος 1910-1911 ὡς τετρατάξιον Γυμνάσιον, τὸ δὲ τότε ὑπάρχον ἡμιγυμνάσιον περιωρίσθη εἰς τὴν ἑξατάξιον Ἀστικὴν Σχολήν. Μὲ τὴν ἐπιβλητικὴν ἑλληνικὴν ἐμφάνισίν του, ἀρχαίου ἑλληνικοῦ ναοῦ, μὲ τὸ ἀέτωμά του φέρον τὴν ἐπιγραφήν: “Βενετόκλειον Γυμνάσιον τῆς Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου Κοινότητος”, καὶ τὰς ἰωνικοῦ ῥυθμοῦ κολώνας του, ἦτο ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ, ὁ ἀπεσταλμένος τῆς μητρὸς Ἑλλάδος, ὁ ὁποῖος προητοίμαζε τὴν ἔλευσίν της.
-
Πηγή : “ΟΙ ΒΕΝΕΤΟΚΛΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΒΕΝΕΤΟΚΛΕΙΟΝ” Πλάτωνος Κ. Κυπριώτου, ἐκδ. Στέγης Γραμμάτων καὶ Τεχνῶν Δωδεκανήσου.
-
Ἐπιμέλεια – σύνθεση εἰκόνας : Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο
Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»
(Ἰδιαίτερο εὐχαριστῶ στὴν Κ. Ἑ.)