ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΒΕΡΩΦ ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

,

makarios-averof-karamanlis
Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄, Γ.Αβέρωφ, Κ.Καραμανλής

,

Οι προσδοκίες των Κυπρίων

……….Με το όραμα τής Ελλάδος έζησαν επί αιώνες οι Κύπριοι. Άγνωστη ήταν η ιδέα αποκοπής τους από τον Εθνικό Κορμό και ανεξαρτητοποιήσεώς τους. Ο στόχος τού ενόπλου Αγώνα τής ΕΟΚΑ, ήταν ἡ Ἕνωσις μετὰ τῆς Ἑλλάδος διὰ τῆς ἐφαρμογῆς τοῦ δικαιώματος τῆς Αὐτοδιαθέσεως.  

……….Επειδή η Ελλάς συμφωνούσε με επίσημες δηλώσεις, φυσικό ήταν οι Κύπριοι να αναμένουν τα ακόλουθα :

  1. Διπλωματική υποστήριξη τού Κυπριακού Αγώνα σε κάθε βήμα και σε κάθε περίσταση.
  2. Εθνική τόνωση από την Μητέρα Πατρίδα.
  3. Συγκεκαλυμμένη ενίσχυση τού ένοπλου Αγώνα.
  4. Σεβασμό στις αιματηρές θυσίες των Κυπρίων.
  5. Ομοψυχία στην κοινή γραμμή τής Αυτοδιαθέσεως.
  6. Ανυποχώρητη στάση έναντι των Άγγλων και των συμμάχων τους.
  7. Αποφυγή μονομερών ή και παρασκηνιακών ενεργειών, δεσμεύσεων και υποχωρήσεων.

……….Αντιθέτως, όπως γράφει ο Ευάγγελος Αβέρωφ στην «Ιστορία των χαμένων ευκαιριών» σελ. 101, από την πρώτη στιγμή τής αναλήψεως τής εξουσίας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απηύθυνε προς τον Μακάριο «δραματικὲς ἐκκλήσεις γιὰ ρεαλισμό».

Η δισυπόστατη Ελληνική Κυβέρνηση

……….Πολλές φορές ο Ευάγγελος Αβέρωφ, προέβαλε τον εαυτό του και την κυβέρνησή του ως σθεναρούς διεκδικητές των εθνικών δικαίων γιά το Κυπριακό. Σε δήλωσή του μάλιστα στην Ε.Ρ.Τ.1 στις 20 Ιουλίου 1984, είχε πει τα εξής:  «…Πολεμήσαμε γιὰ τὸ πρῶτο, γιὰ τὴν Ἕνωση, πολεμήσαμε ἐπίμονα. Δὲν τὸ καταφέραμε. Πολεμήσαμε γιὰ τὸ δεύτερο, γιὰ τὴν Ἀνεξαρτησία μὲ ἔντονη Ἑλληνικὴ σφραγίδα. Τὸ καταφέραμε».

……….Ο ίδιος, από τον Νοέμβριο τού 1951, ως υφυπουργός τότε Εξωτερικών στην κυβέρνηση Πλαστήρα, σε σύντομη συνάντησή του με τον Υπ.Εξ. τής Βρετανίας Άντονυ Ήντεν, θέλησε διακαώς να μιλήσει με ειλικρίνεια γιά το θέμα που ταλαιπωρεί την Ελληνική Κυβέρνηση, το Κυπριακό. Παρά τις αντιρρήσεις τού Ήντεν γιά συζήτηση τέτοιου θέματος, ο Αβέρωφ επιμένοντας να θέσει τις λογικές του θέσεις, αναφέρθηκε στο ότι δεν πιστεύει προσωπικά ότι η Ένωση είναι δυνατή. (Απόρρητο τηλεγράφημα τού Βρετανού Υπ.Εξ.30/11/1951).

……….Πώς πολέμησαν επίμονα γιά την Ένωση, όταν δήλωναν μυστικά στους Άγγλους ότι δεν πιστεύουν σ’ αυτήν, όταν μόνο μετά από πιέσεις δέχθηκαν να εγγράψουν το Κυπριακό στον Ο.Η.Ε., όταν έδιναν εντολές στον Άγγελο Βλάχο, Γενικό Πρόξενο τής Ελλάδος στην Λευκωσία, να αρχίσει μυστικώς να εργάζεται κατά τής Ενώσεως, όταν στους ίδιους τούς τούρκους, έδιναν σαφώς την εντύπωση ότι δέχονται εδαφική διανομή τής Κύπρου κι όταν ο ένοπλος αγών υπονομευόταν από την Αθήνα;

Γιά την διαιτησία ή όχι τού Ν.Α.Τ.Ο

……….Οι δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις από την Βόννη, τον Σεπτέμβριο τού 1956, έλεγαν ότι ο Αβέρωφ έδινε εκεί μάχη υπέρ τής Κύπρου «ἀποφασιστικῶς καὶ ἀνυποχωρήτως, ἀποτρέπων τὰς πλεκτάνας τοῦ Ν.Α.Τ.Ο.», αποκρούοντας την διαιτησία τού Ν.Α.Τ.Ο.  η οποία θα απέβαινε μετά βεβαιότητος υπέρ των τούρκων.

……….Σε απόρρητο όμως σήμα της, η Βρετανική αντιπροσωπεία στο Ν.Α.Τ.Ο. (29/9/1956), πληροφορεί το Φόρεϊν Όφφις ότι: «…ὁ Ἀβέρωφ (…) ὑπογράμμισε ὅτι ἐπειδὴ ἡ Ἑλληνική Κυβέρνησις ἐπιθυμεῖ μίαν σύντομον λύσιν εἰς τὸ Κυπριακόν, θὰ ἦτο ἴσως διατεθειμένη νὰ ἀποδεχθῇ διαιτησίαν, παρ’ ὅλον ὅτι τοιοῦτόν τι ἀντιβαίνει πρὸς τὴν ἐπίσημον ἐξωτερικὴν πολιτικὴν τῆς χώρας αὐτῆς».

……….Θα μπορούσε κάποιος να απορήσει, πώς είναι δυνατόν να δίνουμε βάση στην πίστη ξένων κατά ελλήνων κυβερνητών; Είναι όμως τόσο πυκνές οι ξένες μαρτυρίες, και πρόσφορες στην πειστική διασταύρωση, ώστε το τελικό συμπέρασμα να είναι ότι οι ξένοι έλεγαν την αλήθεια.

……….Σχετικά με την αντίφαση τού Αβέρωφ να αναλάβει ή όχι το Ν.Α.Τ.Ο. την διαιτησία τού Κυπριακού, έχουμε δύο εμπιστευτικές αναφορές τού Φόρεϊν Όφφις. Η μία τής 2/10/1956, εστάλη από την Βρετανική Πρεσβεία τής Άγκυρας, όπου αναφέρεται συζήτηση που προκάλεσε εκεί ο Αμερικανός επιτετραμμένος γιά την διαιτησία τού Ν.Α.Τ.Ο. Η δεύτερη, τής 6/11/1956, εστάλη από τις Βρυξέλλες, στην οποία αναφερόταν η συνάντηση τού Γ.Γ. τού Ν.Α.Τ.Ο. κ. Σπάακ, με την τουρκική αντιπροσωπεία στον Ο.Η.Ε. η οποία τού πρότεινε ότι εκείνος θα έπρεπε να φέρει το Κυπριακό στο Ν.Α.Τ.Ο.  κατά την επόμενη συνάντηση τού Συμβουλίου Υπουργών. Γράφει ο βρετανός αξιωματούχος τού Φόρεϊν Όφφις γιά το τηλεγράφημα: «Το τηλεγράφημα τούτο από την εν Βρυξέλλαις πρεσβείαν μας, δεικνύει καθαρώς ότι οι τούρκοι κινούνται δυναμικώς διά να εξασφαλίσουν την Διχοτόμησιν, ως εναλλακτικήν λύσιν εις την Αυτοδιοίκησιν».

……….Οι τούρκοι δηλαδή ζητούσαν ακριβώς εκείνο το οποίο παρασκηνιακώς ζητούσε κι ο Αβέρωφ. Και υπήρχε συγκεκριμένος λόγος ο οποίος εξυπηρετούσε τόσο τούς τούρκους, όσο και την κυβέρνηση Καραμανλή. Να αποσπασθεί πάση θυσία το Κυπριακό από την αρμοδιότητα των Ηνωμένων Εθνών. Η Κυπριακή Εθναρχία, χωρίς να γνωρίζει το παρασκήνιο, επέμενε κάθε φορά, όπως εγκαίρως και χωρίς δισταγμούς, κατατίθενται οι προσφυγές τής Αθήνας στον Ο.Η.Ε. επί τού Κυπριακού.

……….Κι όλα αυτά, ενόσω οι αγχόνες τού Χάρτιγκ δουλεύουν, και οι Κύπριοι Αγωνιστές τής ΕΟΚΑ δίνουν το αίμα τους γιά την Ελευθερία και την Ένωση, ενώ στην Ελλάδα, στην διαδήλωση υπέρ τής μη εκτελέσεως των Καραολή και Δημητρίου (Μάΐος 1956), πέφτουν επτά νεκροί και τραυματίζονται 300… Αυτά γιά τούς απολογητές ότι δήθεν ο Κυπριακός Αγώνας δεν συγκινούσε την κοινή γνώμη τής Ελλάδος.

Η επίμαχη συνάντηση Αβέρωφ-Ικσέλ

……….Σχετικά τώρα με την επίμαχη συνάντηση Ευάγγελου Αβέρωφ-Σετάρ Ικσέλ και τα όσα ειπώθηκαν από τουρκικής πλευράς, και μόνο στα όσα ο ίδιος ο Αβέρωφ ανέφερε στο από πολλές πλευρές περίεργο μνημόνιό του, αποδεικνύεται ανεπάρκεια και ενοχή.

……….Στην καλλίτερη των περιπτώσεων αποδεικνύεται ότι ενώ κατά την μακράς διαρκείας μυστική συνάντηση τής 7ης Οκτωβρίου  1956 με τον τούρκο Υπ.Εξ. συζητήθηκαν τα πάντα γύρω από το Κυπριακό, ο Αβέρωφ, απέφυγε να αναφερθεί σε αυτό το οποίο αποτελούσε την επίσημη γραμμή τής Κυβερνήσεώς του, δηλαδή την Αυτοδιάθεση. Αντιθέτως συνομίλησε γιά μεγάλο χρονικό διάστημα γιά λύση «δ ι α ν ο μ ή ς» τής Κύπρου, με λεπτομέρειες μάλιστα εδαφικές, συνταγματικές, αμυντικές και οικονομικές.

……….Η πρώτη τους συνάντηση στις 6 Οκτωβρίου 1956, είχε διάρκεια μισή ώρα, και περιστράφηκε στο Κυπριακό και τούς τρόπους επιλύσεώς του. Όμως ο κύριος Αβέρωφ παρατήρησε ότι ούτε ο χρόνος τής συναντήσεως ήταν αρκετός, ούτε ο χώρος κατάλληλος με όλους τούς δημοσιογράφους τριγύρω, προσκάλεσε λοιπόν τον τούρκο πρέσβη σε γεύμα την επομένη στο σπίτι του, στην Κηφισιά.

……….Πράγματι στις 7 Οκτωβρίου, η άνετη συνομιλία διήρκεσε δυόμιση ώρες. Υπάρχει σειρά μαρτυριών, όχι μόνο τουρκικών, ότι σε αυτή την συνάντηση, ο Ευάγγελος Αβέρωφ πρότεινε την διχοτόμηση – ή τουλάχιστον και την διχοτόμηση – ως λύση τού Κυπριακού!  Σε αυτή την φοβερή κατηγορία, ο Αβέρωφ απάντησε κατά καιρούς, αρνούμενος τα όσα διέρρευσαν, ισχυριζόμενος ότι παρεξηγήθηκαν τα λεχθέντα, ότι οι τούρκοι σκοπίμως διέστρεψαν τα λόγια του, και ότι την διχοτόμηση την ανέφερε χαριτολογώντας (!) ως αφοπλιστικό επιχείρημα κατά τού τούρκου αξιωματούχου.

……….Όσες φορές ερχόταν το θέμα στην επιφάνεια, ο Αβέρωφ απαντούσε αρνητικά. Ένα από τα επιχειρήματά του ήταν ότι αμέσως  μετά την συνάντηση εκείνη, συνέταξε σχετικό μνημόνιο, το οποίο κοινοποίησε στις Ελληνικές πρεσβείες. Κάτι που δεν ισχύει, διότι οι συναντήσεις έγιναν στις 6 και 7 Οκτωβρίου τού 1956, ενώ το διαβιβαστικό τού εν λόγω μνημονίου, φέρει αριθμό πρωτοκόλλου 2358/Α και ημερομηνία 18 Ιανουαρίου 1957, δηλαδή τέσσερεις σχεδόν μήνες μετά.

……….Στο μνημόνιο γιά την συνάντησή του με τον τούρκο πρέσβη Ικσέλ, δεν χρησιμοποιείται ο όρος «διχοτόμησις» αλλά «διανομή»…

……….Βάση τού μνημονίου που ο ίδιος συνέταξε, λησμονώντας την επίσημη γραμμή τής καθαρής Αυτοδιαθέσεως, αναφέρθηκε σε παροχή αποστρατικοποιήσεως τής Κύπρου από ελληνικής πλευράς, θέτοντας την διεθνή ασφάλεια (εννοώντας την κινδυνεύουσα (!) ασφάλεια τής τουρκίας…) υπό την εγγύηση ενός διεθνούς οργανισμού.

……….Παραδέχθηκε, όπως ο ίδιος γράφει, ότι η Κύπρος «οἰκονομικῶς καὶ ἐμπορικῶς ἀνῆκε περισσότερον εἰς τὴν Τουρκίαν παρὰ εἰς ἡμᾶς», πράγμα βεβαίως ανακριβέστατον, προχώρησε δε ακόμα περισσότερο προτείνοντας ότι «θὰ ἠδύνατο ἡ Κύπρος νὰ τεθῇ ὑπὸ κάποιο καθεστὼς τελωνειακῆς ἑνώσεως μετὰ τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Τουρκίας» !

……….Συμπεραίνοντας ότι: «Δηλαδή, διὰ τῶν δύο ἀνωτέρῳ λύσεων, στρατιωτικῶς ἡ Νῆσος δὲν θὰ ἦτο Ἑλληνική, ἐμπορικῶς δὲ ἡ νῆσος θὰ ἀνῆκε καὶ εἰς τὴν Τουρκίαν καὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα»…

……….Και μόνο αυτά θα ήταν αρκετά γιά να δώσουν το μέτρο τής αντιστάσεως και τού αγώνα τής Ελληνικής επισήμου πλευράς καθώς εγκατέλειπε την δική της επίσημη γραμμή, την οποία σημειωτέον δεν ανέφερε καθόλου. Το χειρότερο δε είναι ότι έδειχνε στον αντίπαλό του, την ενδοτικότητα και ετοιμότητά του να συνθηκολογήσει, σε λύσεις  α ναι ρ ε τ ι κ έ ς  τού σκοπού τού Αγώνα.

……….Ο τόνος δε και το ύφος που δίνει ο Αβέρωφ στο μνημόνιό του, παρουσιάζει την συζήτηση σε ένα τόσο πολιτικά και εθνικά σοβαρό θέμα, να έγινε σαν μία σπαρταριστή και ξεκαρδιστική κουβεντούλα.

«…Τῷ εἶπον (είπε δηλαδή στον Ικσέλ) καὶ πάλι γελῶν, ὅτι τὸ πολὺ πολὺ θὰ ἠδυνάμην, μὲ μεγίστην προσοχὴν νὰ ψιθυρίσῳ εἰς ἄλλους τὰ περὶ  δ ι α ν ο μ ῆ ς…»

«…Πάλι γελῶν, ἠρώτησα πῶς ἔβλεπεν αὐτὴν (τὴν διανομήν τῆς Κύπρου), και ἀπήντησε, χωρὶς καθόλου νὰ σκεφθῇ (τέτοια ἐτοιμότητα ὁ τοῦρκος ) ὅτι κατ’ ἀρχήν, τοιαύτη λύσις εἶχεν ἐφαρμοσθῇ εἰς ἄλλας περιοχάς τοῦ κόσμου… ὁπότε θὰ ἠδύναντο νὰ ὑπάρξουν διευκολύνσεις μεταφορᾶς πληθυσμῶν ἑκουσίως ἀπὸ τοῦ ἑνὸς τμήματος τῆς νήσου εἰς τὸ ἄλλον».

……….Η πλήρης αντίφαση τού Αβέρωφ, ο οποίος ενώ σημειώνει την αντίδρασή του σε συζήτηση τέτοιου περιεχομένου, με δική του πρωτοβουλία και μάλιστα γελώντας (!) ρωτά τον συνομιλητή του ακριβώς γιά τον θέμα τής διανομής την οποία απέκρουε ως θέμα συζητήσεως…

……….Σε συνομιλία του με τον Άγγλο συγγραφέα Ρόμπερτ Στήβενς τον Αύγουστο τού 1965, ανέφερε ότι είχε προτείνει στον Ικσέλ τέσσερεις επιλογές μέσω δημοψηφίσματος. «Πρώτον. Ένωσις με την Ελλάδα. Δεύτερον. Ένωσις με την Τουρκίαν. Τρίτον. Ανεξαρτησία. Τέταρτον. Διχοτόμησις» (Βήμα. 3/5/1966).

……….Σε μεταγενέστερες δε δηλώσεις του, το έτος 1977, είπε ότι κατά την επίμαχη συνομιλία, δεν απέκλεισε το θέμα τής διχοτομήσεως σαν λύση, εάν σε αυτήν κατέληγε ένα δημοψήφισμα στην Κύπρο. «Τα ερωτήματα εις το δημοψήφισμα – ανέφερε – δύνανται να είναι τρία : Ένωσις με την Ελλάδα. Ένωσις με την Τουρκία. Διχοτόμησις».

Σε κανένα όμως σημείο τού μνημονίου του, αναφέρονται αυτές οι (διαφορετικές) διαζευκτικές επιλογές μέσω δημοψηφίσματος .

***
Πηγή :  «Καραμανλής και Κυπριακόν», τού Σπύρου Παπαγεωργίου, εκδ. Νέα Θέσις
Κείμενο και επιμέλεια εικόνας  :  Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο 
Πηγή εἰκόνας 
Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»

Αφήστε μια απάντηση