.
.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΕΩΣ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ ΤΟΥ 1940
.
……….Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο τού 1940-1941, γιά πρώτη φορά η Ελλάς πολεμούσε απ’ ευθείας και ουσιαστικά μόνη, με μία χώρα η οποία είχε μεγάλη και συγχρονισμένη πολεμική βιομηχανία. Στο πεζικό η εξέλιξη τής πολεμικής μηχανής ήταν σχετικά αργή (ακόμα και οι Βρεταννοί παρατάχθηκαν στην αρχή με ελαφρά όπλα τού Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) και οι βελτιώσεις στα πολυβόλα και το πυροβολικό δεν ήταν σημαντικές. Λόγω τής μορφολογίας τού Ηπειρωτικού εδάφους, τα σύγχρονα ιταλικά τεθωρακισμένα δεν μπορούσαν να αξιοποιηθούν πλήρως. Έτσι ένα παλιό Χότσκις σε χέρια ψυχωμένου Έλληνα πολυβολητή, μπορούσε να αντιμετωπίσει ένα τέλειο Φίατ, και ένα μάλνιχερ (από την εποχή τού Μακεδονικού Αγώνα) μιά ιταλική αραβίδα. Η διαφορά δεν έφθανε να είναι συντριπτική γιά τον ένα από τούς αντιπάλους, όταν μάλιστα αυτός ήταν καλλίτερος πολεμιστής και είχε το δίκιο με το μέρος του.
……….Στην αεροπορία όμως η εξέλιξη ήταν ραγδαία και ένα παλιό αεροπλάνο δεν μπορούσε, θεωρητικά τουλάχιστον, να αντιμετωπίσει ένα σύγχρονο. Το καινούργιο, κατά κανόνα, ήταν πολύ ταχύτερο και είχε ισχυρότερα πυρά. Ήταν πολύ δύσκολο να προσβληθεί από ένα παλιό. Αρκετά χρόνια, πριν τον πόλεμο, οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν πουλούσαν αεροπλάνα στις μικρές, δηλαδή δεν πουλούσαν καινούργια αεροπλάνα. Το 1936, τρείς Έλληνες αεροπόροι, οι Μοσχοβίνος, Ποταμιάνος και Κελαϊδής, με εντολή τής κυβερνήσεως και την αμέριστη συνεργασία τού βασιλέως Γεωργίου, γύρισαν όλη σχεδόν την Ευρώπη γιά να δουν ποιό αεροπλάνο απ’ αυτά που προσφέρονταν γιά πούλημα ήταν το καλλίτερο.
……….Η επιτροπή πήγε στην Γαλλία, Αγγλία, Ολλανδία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία κ.α. Κατέληξε σε δύο είδη αεροπλάνου. Τα αγγλικά Γκλαντιαίητορ (Μονομάχος) και τα Πολωνικά PZL (ΠΖΛ). Το Γκλαντιαίητορ είχε καλλίτερη ορατότητα από το Πολωνικό ΠΖΛ, μεγαλύτερη ακτίνα δράσεως και ήταν πιό ευέλικτο. Το ΠΖΛ είχε περισσότερη ορατότητα, μεγαλύτερη ταχύτητα, ισχυρότερα πυρά, στερούμενο όμως τής ευελιξίας τού Γκλαντιαίητορ. Οι αεροπόροι μας, προτιμούσαν τα Γκλαντιαίητορ αλλά τα ΠΖΛ μπορούσαμε να τα πληρώσουμε κατά ένα μέρος με καπνά. Έτσι παραγγέλθηκαν 36 ΠΖΛ στην Πολωνία.
……….Με τα αεροπλάνα αυτά εφοδιάστηκαν οι τρείς μοίρες τής Α.Δ. 21η, 22α, και 23η που συγκροτήθηκαν στο Σέδες. Υπήρχε και 24η μοίρα στην περιοχή Αθηνών με λίγα παλιά γαλλικά αεροπλάνα τύπου Μπλοκ. Η μοίρα αυτή μεταστάθμευσε αργότερα στην Λάρισα και υπήχθη στην διοίκηση τής αεροπορίας διώξεως. Φαίνεται όμως ότι δεν πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες γιατί το υλικό της ήταν απαρχαιωμένο.
……….Αμέσως μετά την κήρυξη τού πολέμου από την Ιταλία, επανδρώθηκαν οι τρείς μοίρες διώξεως στο Σέδες, και γιά να αποφύγουν τον βομβαρδισμό στο έδαφος, μετακινήθηκαν σε διάφορα βοηθητικά αεροδρόμια. Η 21η μοίρα με διοικητή τον σμηναγό Κέλλαν, εγκαταστάθηκε στο αεροδρόμιο Βασιλικής Καλαμπάκας με εντολή να υποστηρίξει τον μαχόμενο στην Ήπειρο στρατό. Η 22α με διοικητή τον σμηναγό Αντωνίου, στο αεροδρόμιο Μεγάλης Μίκρας με εντολή να καλύπτει την περιοχή Θεσσαλονίκης. Και η 23η, με διοικητή τον σμηναγό Θεοδωρόπουλο, στον Αμπελώνα Λαρίσης με αποστολή την προστασία τής περιοχής Λαρίσης Βόλου. Το Σέδες έμεινε βάση ανεφοδιασμού. Ο διοικητής τής αεροπορίας διώξεως αντισμήναρχος Κελαϊδής έμεινε στην Μίκρα.
……….Βασική αποστολή τής αεροπορίας διώξεως τις πρώτες ημέρες τού πολέμου, δεν ήταν τόσο η υποστήριξη τού μαχομένου στρατού, όσο η αναχαίτιση των ιταλικών βομβαρδιστικών και η «προστασία τῆς ἐπιστρατεύσεως». Η αποστολή αυτή, η πιό αποφασιστική στην διεξαγωγή τού πολέμου, εξετελέσθη με απόλυτη επιτυχία από τα καταδιωκτικά μας. Από την άλλη μεριά, η αεροπορία βομβαρδισμού εξετέλεσε και αυτή με ηρωισμό και αυτοθυσία την δική της αποστολή, καταστρέφοντας τα αεροδρόμια τού εχθρού και εξαρθρώνοντας τις συγκοινωνίες του. Με δύσκολες αποστολές προστασίας τού στρατού ξηράς, με επιθέσεις κατά των εχθρικών βομβαρδιστικών και συνοδείες δικών μας, πέρασαν οι πρώτες ημέρες τού πολέμου. Η επιστράτευση ξεπέρασε το κρίσιμο στάδιο και σημαντικές δυνάμεις στρατού προωθήθηκαν στο μέτωπο.
……….Χαρακτηριστικό τής δραστηριότητας των τριών μοιρών είναι ότι μόνο την 14η Νοεμβρίου 1940, τα ελληνικά καταδιωκτικά έκαμαν 42 εξόδους πάνω από τον τομέα τού Γ΄ Σώματος Στρατού σε σχηματισμούς 4-5 αεροπλάνων. Στις 15 Νοεμβρίου 1940, αεροπλάνα και των τριών μοιρών συγκρούστηκαν με εχθρικά βομβαρδιστικά πάνω από τον τομέα τού Γ΄ Σώματος. Ο εχθρικός σχηματισμός διαλύθηκε, αλλά τα πυκνά σύννεφα εμπόδισαν την συνέχιση τής αερομαχίας. Οι πιλότοι μας, ανέφεραν την κατάρριψη ενός ιταλικού, ενώ εμείς δεν είχαμε απώλειες. Μετά από τρεις ημέρες, την 18η Νοεμβρίου 1940, έγινε στον τομέα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας μεγάλη αερομαχία, με αποτέλεσμα να καταρριφθούν 5 ιταλικά βομβαρδιστικά Κάντυ και δύο καταδιωκτικά Φίατ, ενώ χάθηκαν και τρία ελληνικά.
……….Όταν τα ελληνικά τμήματα ελευθέρωσαν την Κορυτσά, η 22η και η 23η μοίρα έλαβαν εντολή από το Υπουργείο να μετασταθμεύσουν στο βοηθητικό αεροδρόμιο Πτολεμαΐδας. Η 21η παρέμεινε στην Βασιλική Καλαμπάκας. Ο διοικητής τής Α.Δ. (Ανωτέρας Διοικήσεως) ανέφερε στο υπουργείο ότι το αεροδρόμιο Πτολεμαΐδας δεν ήταν κατάλληλο γιά τον χειμώνα. Το Υπουργείο όμως επέμεινε και έτσι οι δύο μοίρες προσγειώθηκαν εκεί στις 7 Δεκεμβρίου 1940. Από το αεροδρόμιο τής Πτολεμαΐδας τα ελληνικά καταδιωκτικά έφθαναν γρήγορα στο μέτωπο, αλλά και όταν τελείωναν τα καύσιμά τους, ανεφοδιάζονταν στο αεροδρόμιο Κορυτσάς. Όλα πήγαιναν κατ’ ευχήν γιά μερικές ημέρες, έως ότου άρχισαν οι χιονοπτώσεις.
……….Στις 12 Δεκεμβρίου 1940, ξέσπασε η κακοκαιρία και οι φόβοι τού διοικητή τής Α.Δ. (Ανωτέρας Διοικήσεως) επιβεβαιώθηκαν. Ο χώρος απογειώσεως και προσγειώσεως σκεπάστηκε από ένα μέτρο χιόνι. Οι κινητήρες πάγωσαν και χρειαζόταν διαδικασία γιά να ξεπαγώσουν. Το χειρότερο όμως ήταν ότι όταν απομάκρυναν τα χιόνια από τον διάδρομο τροχιοδρομήσεως, και προσπάθησαν να απογειωθούν, η προσπάθεια απέτυχε λόγω πάγου. Ούτε ο ικανότατος Κελαΐδής δεν κατόρθωσε να απογειωθεί. Ακινητοποιημένα λοιπόν τα καταδιωκτικά μας στους πάγους, περίμεναν την καλοκαιρία. Χωρίς αντιαεροπορική προστασία όμως, κινδύνευαν στην περίπτωση που τα ανακάλυπταν οι Ιταλοί να καταστραφούν με ένα μονάχα Φίατ.
……….Ο διοικητής τα σκέπασε με ένα άσπρο πανί και περίμενε. Με τον καιρό όμως να αγριεύει, και την στάθμη των χιονιών να ανεβαίνει, την παραμονή των Χριστουγέννων επικρατούσε σιωπή απελπισίας στο σπιτάκι που έμεναν οι πιλότοι. Ο διοικητής, σε επικοινωνία του με την Στρατιά ακούστηκε να φωνάζει : «Θα τα διαλύσω ! Δεν υπάρχει άλλη λύσις… Αναλαμβάνω εγώ… είμαι υπεύθυνος σάς λέω. Σε πέντε μέρες… Πού θέλετε να τά πάω ; Πέντε μέρες μόνο».
……….Τα Χριστούγεννα τού 1940, άρχισε η πιό παράξενη χερσαία επιχείρηση στην ιστορία τής αεροπορίας μας. Διοικητής, πιλότοι, υπαξιωματικοί, σμηνίτες, μουντζουρωμένοι ως τα αυτιά, αποσυναρμολογούσαν ένα, ένα, τα αεροπλάνα και τα φόρτωναν σε μεγάλα αυτοκίνητα. Μετά άνοιξαν δρόμο μέσα στα χιόνια μέχρι το Αμύνταιο. Εκεί φόρτωσαν τα κομμάτια στο τραίνο και τα πήγαν στο Σέδες. Σε έξι ακριβώς ημέρες, τα αεροπλάνα ήταν πάλι συναρμολογημένα. Την 3η Ιανουαρίου 1941, προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο Ιωαννίνων έτοιμα να δράσουν.