,
.
Ταφικὲς Πρακτικές
……….Στὴν Ἐποχὴ τοῦ Ὁμήρου ὑπῆρχε ἡ ἀντίληψη ὅτι ὁ νεκρὸς κατευθύνονταν πρὸς τὸν Ἄδη, ἀντίληψη ποὺ κυριάρχησε καὶ κατὰ τὴν Κλασικὴ Περίοδο. Τὸν 5ο αἰ. π.Χ. ἡ διαδικασία αὐτὴ γίνονταν σταδιακά. Ἀπαιτούνταν ἡ καθοδήγηση τοῦ Χάρου καὶ τοῦ Ἑρμοῦ Ψυχοπομποῦ προκειμένου νὰ περάσῃ ἡ ψυχὴ στὸν Κάτω Κόσμο.
Α. Ἐνταφιασμός
Ὁ ενταφιασμὸς περιλάμβανε τὰ παρακάτω στάδια:
1. τὴν πρόθεση
2. τὴν εκφορά
3. τὸ περίδειπνο
4. τὶς ἐτήσιες προσφορὲς στὴν μνήμη τῶν νεκρῶν
……….Ἡ πρόθεσις γινόταν μία ἡμέρα μετὰ τὸν θάνατο. Διαρκοῦσε μία ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποία πραγματοποιοῦνταν τά, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, μοιρολόγια καὶ ἡ τελευταία ἐπίσκεψη τῶν συγγενῶν καὶ τῶν φίλων. Τὸ σῶμα τοῦ νεκροῦ, καλυμμένο μ’ ἕνα λινὸ ὕφασμα τοποθετοῦνταν σὲ μία ἐπιμελημένη κατασκευή (κομμάτι ὕφασμα κάλυπτε τὴν ταφικὴ κλίνη ἤ τὸ νεκρὸ σῶμα). Γυναῖκα τοῦ ἄμεσου περιβάλλοντος τοῦ νεκροῦ φρόντιζε γιὰ τὴν προετοιμασία τοῦ νεκροῦ σώματος. Τὸ ἔπλυνε, τὸ ἄλειφε μὲ λάδι, τὸ ἔντυνε καὶ τὸ κοσμοῦσε μὲ ἄνθη, στεφάνια καὶ κοσμήματα.
……….Κατὰ τὴν τρίτη ἡμέρα, πρὶν ἀπὸ τὴν δύση τοῦ ἡλίου, γίνονταν ἡ ἐκφορὰ τοῦ νεκροῦ. Αὐτὴ προϋπέθετε πομπή, ἡ ὁποία σύμφωνα μὲ τὸν νόμο, ἔπρεπε νὰ περάσῃ σιωπηλὰ ἀπὸ τοὺς δρόμους τῆς πόλης. Ὅταν αὐτὴ ἔφτανε στὸ σημεῖο ταφῆς, τὸ νεκρὸ σῶμα ἀφήνονταν στὸ μνῆμα. Σύμφωνα μὲ τὸν Κικέρωνα ὑπῆρχε ἡ συνήθεια νὰ φυτεύουν ἄνθη σὲ μία προσπάθεια ἐξασφάλισης τῆς ἀνάπαυσης τοῦ νεκροῦ καὶ τοῦ ἐξαγνισμοῦ τοῦ ἐδάφους. Ἄλλοι ἀρχαῖοι συγγραφεῖς μᾶς πληροφοροῦν ὅτι χοὲς ἐλάμβαναν χώρα ἐπάνω ἀπὸ τὸν τάφο. Μετὰ τὴν τελετή, οἱ πενθοῦντες ἐπιστρέφουν στὸ σπίτι τοῦ ἐκλιπόντος.
……….Τὸ περίδειπνο ἀκολουθοῦσε τὴν ταφή. Πρόκειται γιὰ τὴν συγκέντρωση τῶν συγγενῶν γιὰ φαγητὸ ἀφοῦ ὅμως πρῶτα γινόταν ὁ καθαρμὸς τῆς οἰκίας μὲ θυμίαμα καὶ ἁγιασμό καὶ τῶν ἰδίων μὲ πλύσιμο χεριῶν καὶ κεφαλιοῦ. Ἦταν μιὰ εὐκαιρία γιὰ τοὺς συγγενεῖς νὰ συγκεντρωθοῦν καὶ νὰ συζητήσουν γύρω ἀπὸ τὸ πρόσωπο τοῦ ἐκλιπόντος. Σύμφωνα μὲ τὰ ἀρχαιολογικὰ κατάλοιπα – ἴχνη ἀπὸ στάχτη, ὀστὰ ζώων, ὄστρακα ἀγγείων πόσεως, πινάκια καὶ λεκανίδες – τὰ νεκρόδειπνα θὰ πρέπει νὰ ὀργανώνονταν καὶ στὸ σημεῖο ταφῆς. Λαμβάνοντας ὑπ’ὄψη ὡστόσο τὶς γραπτές πηγές, τὸ γεῦμα σερβιρίζονταν καὶ στὰ σπίτια. Οἱ ἐκδηλώσεις ἀγάπης καὶ ὁ κατακερματισμὸς τῶν ἀγγείων θὰ μπορούσαν νὰ ἑρμηνευθοῦν σὰν μία προσπάθεια προσφορᾶς εἰδῶν ἄμεσης ἀνάγκης στὸν νεκρό. Ὀκτὼ ἡμέρες μετὰ τὴν ταφὴ οἱ συγγενεῖς καὶ οἱ φίλοι τοῦ νεκροῦ συγκεντρώνονταν στὸ σημεῖο ταφῆς καὶ τελούνταν τὰ «ἕνατα» (= ἑννέα ἡμέρες ἀπὸ τὴν ταφή).
……….Δὲν εἶναι γνωστὸ πότε τὸ πένθος ἐλάμβανε τέλος. Κάποιου εἴδους τελετή, ἡ ὁποία διασφαλίζει ὅτι ἔχουν γίνει τὰ δέοντα ἀπέναντι στὸν θανόντα (νομιζόμενα) ἐπέτρεπε στὴν οἰκογένεια νὰ ἐπιστρέψῃ στοὺς πρότερους ρυθμοὺς τῆς ζωῆς.
……….Οἱ τελετὲς ποὺ σχετίζονταν μὲ τὸν θάνατο ἀποτέλεσαν συχνὰ τὸ ἔναυσμα γιὰ ὅσους δὲν εἶχαν κληρονόμους νὰ ἀποκτήσουν (δηλαδὴ νὰ υἱοθετήσουν) προκειμένου νὰ ἐξασφαλίσουν τὴν ἐφαρμοργὴ τοῦ περὶ τοῦ θανάτου ἐθυμοτυπικοῦ, γεγονὸς ποὺ ἀποδεικνύει τὴν σημασία ποὺ ἔδιναν σὲ αὐτές οἱ ἄνθρωποι τῆς Κλασικῆς Περιόδου.