.
,
Όταν ο μόνος τρόπος επιβολής της Συνθήκης των Σεβρών ήταν η προέλαση έως την Άγκυρα…
.
……….Στις 25 Αυγούστου τού 1920, σε ειδική συνεδρίαση, η Βουλή ανακήρυξε τον Ελ. Βενιζέλο σε «Ευεργέτη και Σωτήρα τής Πατρίδος». Σε εκείνη την συνεδρίαση, ο Βενιζέλος ανακοίνωσε και επισήμως την προσφυγή στις κάλπες. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε επιστρέψει από το Παρίσι στις 17/8, φέρνοντας την Συνθήκη των Σεβρών με την οποία (υποτίθεται) πραγματοποιείτο το όνειρο τής Μεγάλης Ελλάδος και εκπληρώνονταν οι κυριώτεροι ελληνικοί πόθοι.
……….Όταν τον Απρίλιο τού 1920 συναντήθηκαν οι Πρωθυπουργοί Γαλλίας, Μ. Βρεττανίας και Ιταλίας, τόνισαν στον Ελευθέριο Βενιζέλο ότι δεν θα ξανάρχιζαν πόλεμο γιά να επιβάλλουν όρους ειρήνης. Με ανερχόμενη δε την δράση των κεμαλικών, έγινε φανερό στους Συμμάχους ότι αυτή η κίνηση έτεινε να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο, φέρνοντάς τους μπροστά στο δίλημμα γιά να πετύχουν την υπογραφή τής Συνθήκης, ή να κάνουν γενναίες παραχωρήσεις στους τούρκους, ή να επιβάλλουν τους όρους της διά τής βίας.
……….Οι Γάλλοι και οι Ιταλοί κηρύχθηκαν υπέρ τής πρώτης λύσεως, ενώ οι Βρεττανοί υποστήριξαν την ανάγκη μετριασμού των όρων. Τότε ο Πρωθυπουργός Βενιζέλος ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλει κάθε προσπάθεια γιά την κάμψη τής τουρκικής αντιστάσεως, η οποία τότε είχε εκδηλωθεί με επιθέσεις εναντίον των Βρεττανών στην Νικομήδεια. Έδωσαν λοιπόν οι Σύμμαχοι την άδεια στον Ελληνικό Στρατό στις 6 Ιουνίου τού 1920 να προελάσει.
……….Χάρις στις επιτυχίες τού Ελληνικού Στρατού τον Ιούνιο και Ιούλιο τού 1920, η τουρκική κυβέρνηση τής Κωνσταντινουπόλεως αποδέχθηκε τους όρους τής συνθήκης ειρήνης, οπότε τον Αύγουστο τού 1920 ακολούθησε η Συνθήκη Ειρήνης των Σεβρών, με την οποία τερματιζόταν η εμπόλεμη κατάσταση των νικητών τού Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με την τουρκία. Τυπικά και εν μέρει ουσιαστικά, είχε τερματισθεί προ πολλού η εμπόλεμη κατάσταση γιά όλους σχεδόν τους Συμμάχους, εκτός τής Ελλάδος.
……….Η τουρκική κυβέρνηση τής Κωνσταντινουπόλεως [διότι υπήρχε και η προσωρινή των εθνικιστών τού Κεμάλ στην Άγκυρα], δέχθηκε να υπογράψει την Συνθήκη των Σεβρών με επακόλουθο να περιέλθει η Ελλάδα σε δυσχερή θέση, διότι οι περισσότερες από τις διατάξεις τής Συνθήκης, ιδίως αυτές που την αφορούσαν, θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν μ ό ν ο κατόπιν νικηφόρου πολέμου εναντίον των Κεμαλικών.
……….Η τύχη λοιπόν τής Συνθήκης εξαρτάτο από την επιτυχή δράση τού Ελληνικού Στρατού εναντίον των Κεμαλικών στρατευμάτων.
……….Επί πλέον η Ελλάς υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει την αντίδραση τής Γαλλίας και τής Ιταλίας, οι οποίες παρά το ότι την υπέγραψαν, είχαν την ενδόμυχη πρόθεση να επιτύχουν στο μέλλον την ακύρωσή της.
……….Έτσι ενώ η Βρεττανική Κυβέρνηση (επί Λόϋδ Τζώρτζ), υποστήριζε την Συνθήκη, οι Κυβερνήσεις Γαλλίας και Ιταλίας δεν έδειξαν καμμιά διάθεση να συμβάλλουν στην λήψη μέτρων γιά την εφαρμογή των όρων της.
……….Σε όλες τις Συμμαχικές χώρες οι κρίσεις γιά την Συνθήκη υπήρξαν δυσμενέστατες και οι προβλέψεις γιά την τύχη της ήταν απαισιόδοξες. Τελικά, η μόνη Βουλή που κύρωσε την Συνθήκη ήταν η Ελληνική. Κανένα Συμμαχικό κοινοβούλιο την κύρωσε, όπως επίσης δεν την κύρωσε και το τουρκικό τής Κωνσταντινουπόλεως.
……….Δύο ημέρες μετά την υπογραφή τής Συνθήκης των Σεβρών, ο Βενιζέλος υπέστη δολοφονική επίθεση στον σιδηροδρομικό σταθμό τής Λυών από δύο Έλληνες απότακτους αξιωματικούς, όπου τραυματίσθηκε ελαφρά. Λίγες ημέρες μετά την επιστροφή του στην Αθήνα, προκήρυξε εκλογές. Λόγω τού ατυχήματος τού βασιλέα Αλεξάνδρου και τού θανάτου του, τον Οκτώβριο, οι εκλογές αναβλήθηκαν γιά την 1η Νοεμβρίου.
……….Εν τω μεταξύ, οι Αρμοστές των Συμμάχων στην Κωνσταντινούπολη επέδωσαν στην Υψηλή Πύλη διακοίνωση ζητώντας την άμεση επικύρωση τής Συνθήκης των Σεβρών με αυτοκρατορικό διάταγμα. Η τουρκική κυβέρνηση επέσπευσε τις διαπραγματεύσεις της με τους εθνικιστές τού Μουσταφά Κεμάλ, ενώ συγχρόνως έδωσε την ακόλουθη απάντηση στους Αρμοστές :
«Η Υψηλή Πύλη λυπείται μη δυναμένη να συμμορφωθή προς την αίτησιν των Υπάτων Αρμοστών περί επικυρώσεως τής συνθήκης δι’ αυτοκρατορικού ιραδέ, καθ’ όσον μία τοιαύτη ενέργειά της είναι δυσχερής επί τού παρόντος, λόγω των διεξαγομένων διαπραγματεύσεων ειρηνεύσεως μετά τής Ανατολής, δι’ ην καταβάλλονται τόσαι προσπάθειαι, δηλοί δε ότι η επικύρωσις αύτη θα είναι εφικτή μόνον κατόπιν συνεννοήσεως μετά των εν Αγκύρα»…
……….Ήδη από τις 20 Ιουνίου τού 1919 στο συνέδριο τού Ερζερούμ, ο Κεμάλ και οι οπαδοί του είχαν αποφασίσει ότι τα τμήματα τής τουρκίας αποτελούν αδιαίρετο σύνολο και ότι στην περίπτωση διαλύσεως τού οθωμανικού κράτους, θα αντιστεκόντουσαν εναντίον κάθε κατοχής και αναμίξεως ξένων. Εφ’ όσον η κεντρική κυβέρνηση ήταν ανίκανη να διατηρήσει την ανεξαρτησία και ακεραιότητα τής τουρκίας, ο Μουσταφά θα σχημάτιζε προσωρινή εκλεγμένη γιά εξασφάλιση τού κοινού σκοπού.
……….Μετά δε την συνέλευση στην Σεβάστεια, στις 22 Αυγούστου 1919, η κεμαλική επιτροπή περιβλήθηκε με εκτεταμένα δικαιώματα, και ως προσωρινή κυβέρνηση πλέον ενεργούσε με πλήρη ανεξαρτησία έναντι τής κυβερνήσεως τής Κωνσταντινουπόλεως. Βλέποντας δε ότι οι «Σύμμαχοι» δεν έλαβαν δραστικά μέτρα, συνέχισαν ακάθεκτοι, επιτιθέμενοι μάλιστα εναντίον των Γάλλων και αναγκάζοντάς τους σε σύμπτυξη. Το Κεμαλικό κίνημα έμελλε να επικρατήσει διότι οι Σύμμαχοι ακολούθησαν ο καθένας την δική του πολιτική με πρώτες τις κυβερνήσεις Γαλλίας και Ιταλίας, οι οποίες γρήγορα προσανατολίστηκαν σε προσέγγιση τής εν Αγκύρᾳ κυβερνήσεως.
……….Προς το τέλος Αυγούστου τού 1920, το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο είχε σχηματίσει πλέον την πεποίθηση ότι η κυβέρνηση τής Άγκυρας υπό τον Μουσταφά Κεμάλ δεν είχε καμμία πρόθεση να αναγνωρίσει την Συνθήκη. Αντιθέτως, σημειώθηκε αυξημένη δραστηριότητα στην οργάνωση τής αντιστάσεως. Κατά το Γενικό Στρατηγείο το μ ο ν α δ ι κ ό μέσο γιά εκμηδένιση τού κεμαλικού κινήματος και επαναφορά τής ηρεμίας στην Μικρά Ασία, ήταν η προέλαση τού Ελληνικού Στρατού και η κατάληψη των σημαντικών κέντρων Εσκή Σεχήρ, Αφιόν Καραχισάρ και Αγκύρας, εν ανάγκη μέχρι και τού Ικονίου.
……….Τα υπόλοιπα που μεσολάβησαν, όπως οι κωλυσιεργίες, η αλλαγή στάσεως των «Συμμάχων» υπέρ τού Κεμάλ και η ενίσχυσή του με κάθε μέσο, ενώ στην Ελλάδα δεν χορηγήθηκαν ούτε καν τα συμφωνημένα δάνεια, η συμμαχία τού Κεμάλ με τους μπολσεβίκους κ.α., όχι μόνο τον σταθεροποίησαν, αλλά τον ενίσχυσαν σε τέτοιο σημείο, ώστε να αντιμετωπίσει τελικά νικηφόρα τον Ελληνικό αγώνα στην Μικρά Ασία.
Η Συνθήκη των Σεβρών δεν ήταν συνθήκη ειρήνης, αλλά συνέχισης τού πολέμου, υπογράφηκε δε από δυνάμεις που είχαν αντίθετα συμφέροντα. Συνεπώς η πραγματοποίησή της ήταν αδύνατη.