,
,
Ὁ Στρατιώτης τῆς Αὐτοκρατορίας τῆς Ῥωμανίας
.
……….Ὁ ὅρος Στρατιώτης, σημαίνων τὸν ἱππέα, συναντᾶται γιὰ πρώτη φορὰ στὸ «Στρατηγικὸν» τοῦ Μαυρικίου τὸν 6ο αἰῶνα μ. Χ.. Στὸ ὕστερο Βυζάντιο ὑποδήλωνε τὸν ἐλαφρύτερα ἐξοπλισμένο ἱππέα, σὲ ἀντιδιαστολὴ μὲ τὸν βαρέως ὁπλισμένο καβαλλάριο. Τμήματα στρατιωτῶν ἀποσπάσθηκαν ἀπὸ τότε καὶ ἐγκαταστάθηκαν στὰ σύνορα τῆς Αὐτοκρατορίας. Οἱ στρατιῶτες (ὡς Ἀκρίτες), ἐγκαθίσταντο μὲ τὶς οἰκογένειές τους, καλλιεργοῦσαν δημόσια γῆ καρπούμενοι τὶς προσόδους της, ἐνῶ παράλληλα φύλασσαν τὰ σύνορα.
……….Ὁ ὁπλισμὸς τους ἦταν ἐλαφρύτερος τῶν ἀντιστοίχων τακτικῶν τμημάτων. Ἔφεραν λόγχη, ἀσπίδα, σπάθη καὶ κεφαλοθραύστη, τὸ λεγόμενο ἀπελατίκιον. Πολεμοῦσαν σὲ διάταξη ἀκροβολισμοῦ, βασιζόμενοι στὴν εὐκινησία καὶ στὸν ἐλιγμό, γιὰ νὰ καταπονοῦν ἰσχυρότερους αντιπάλους.
……….Στὴν πορεία ὁ θεσμὸς ἀτόνισε, ἀλλὰ τὸν ἐπανέφερε ὁ Αὐτοκράτωρ Μιχαὴλ Παλαιολόγος μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Φράγκους, συγκροτώντας ἀξιόμαχα τμήματα γηγενοῦς ἱππικοῦ. Δυστυχῶς οἱ ἐμφύλιες συγκρούσεις ποὺ ξέσπασαν μεταξὺ τῶν διαδόχων του, διέλυσαν τὰ στρατιωτικὰ σώματα στὴν Μικρᾶ Ἀσία.
……….Στὴν Πελοπόννησο ὅμως, ὁ Μανουὴλ Καντακουζηνός, ὁ πρῶτος Δεσπότης τοῦ Μυστρᾶ, κατάφερε νὰ ἀνασυγκροτήσῃ τὸ «στρατιωτικόν», χάρις στοὺς πολεμιστὲς ποὺ ἀφίχθησαν στὸ Δεσποτάτο τοῦ Μορέως ἀπὸ τὴν Ἤπειρο. Μὲ τὸ ἀκατανίκητο ἑλληνικὸ ἐλαφρὺ ἱππικὸ του, ὁ Δεσπότης Μανουήλ κατανίκησε τοὺς Φράγκους, περιορίζοντάς τους στὴν Δυτική Πελοπόννησο.
……….Ὀνομαστοὶ Στρατιῶτες στὴν ὑπηρεσία τῶν Δεσποτῶν τοῦ Μυστρᾶ τὸν 15ο αἰῶνα, ἦταν ὁ Θεόδωρος Κλαδᾶς, πατέρας τοῦ διάσημου Κροκόνδειλου καὶ ὁ Θεόδωρος Μπουγᾶς ἤ Μπούας, πατέρας τοῦ Μερκούριου.
……….Ὁ τελευταῖος μας Αὐτοκράτορας, ὡς Δεσπότης τοῦ Μυστρᾶ, στηρίχθηκε κυρίως στοὺς Στρατιῶτες στὶς μάχες του ἐναντίον τούρκων καὶ Φράγκων.
Έλληνες Στρατιῶτες ὑπὸ τὸν Λέοντα τοῦ Ἁγίου Μάρκου έως την συνθήκη ειρήνης με τους τούρκους
……….Ὅταν τὸ Δεσποτᾶτο τοῦ Μορέως ὑποτάχθηκε στοὺς τούρκους, οἱ Ἕλληνες Στρατιῶτες κατέφυγαν στὰ ἐνετοκρατούμενα τμήματα τῆς Πελοποννήσου, ἐντασσόμενοι στὸν στρατὸ τῆς Γαληνοτάτης Δημοκρατίας. Ὁ ἡρωικὸς Κωνσταντῖνος Γραίτζας Παλαιολόγος, «ὁ μόνος ἄνδρας ἐν Πελοποννήσῳ» ὅπως ἔλεγαν οἱ τοῦρκοι, ἀφοῦ ἀντέταξε ἡρωικὴ ἄμυνα στὸ φρούριο Σαλμένικο, ἀποχώρησε μὲ συνθήκη καὶ κατέφυγε μὲ τοὺς ἄνδρες του στὴν Ναύπακτο, ὅπου διορίστηκε ἀμέσως ἀξιωματικὸς τοῦ Ἐνετικοῦ στρατοῦ.
……….Ὑπῆρξαν ὅμως καὶ αὐτοὶ ποὺ ἐξωμότησαν καὶ προοδευτικὰ ἐξισλαμίσθηκαν λαμβάνοντας ἀπὸ τοὺς τούρκους τιμάρια (Σπαχῆδες) ὡς ἀνταμοιβή. Γιὰ παράδειγμα, ὁ Μιχαὴλ Σφηνοπώγων– Καϊζές, ἦταν ἐπικεφαλῆς τοῦ τουρκικοῦ ἐλαφροῦ ἱππικοῦ, τῶν ἀκιντζί, τῶν ὁποίων οἱ ἀρχηγοὶ ἔκτοτε προέρχονταν ἀπὸ τὸν οἰκογενειακὸ κλάδο τοῦ Ἕλληνα ἐξωμότη.
……….Στὰ τέλη τῆς δεκεατίας τοῦ 1460, ὑπολογίζεται ὅτι τουλάχιστον 12.000 Ἕλληνες πολεμιστὲς ὑπηρετοῦσαν στὸν ἐνετικό στρατὸ μόνο στὴν Πελοπόννησο! Ἀνάμεσά τους βρίσκονταν ἄνδρες ἀπὸ τὴν Ἤπειρο, Μακεδονία, Θρᾲκη, καὶ Στερεᾶ Ἑλλάδα. Κατὰ τὸν πρῶτο ἐνετοτουρκικὸ πόλεμο (1463-1479), οἱ Ἕλληνες Στρατιῶτες ἀποτελοῦσαν τὸ πλέον ἐπίλεκτο τμῆμα τοῦ ἐνετικοῦ στρατοῦ καὶ τὸ μόνο ποὺ πολεμοῦσε ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν. Μαζὶ μὲ τοὺς Στρατιῶτες, οἱ Ἐνετοὶ στρατολόγησαν καὶ μεγάλο ἀριθμὸ Κρητῶν, πεζῶν καὶ ναυτῶν. Σὲ αὐτὴ τὴν ἐνετοτουρικὴ σύγκρουση, συμμετεῖχαν καὶ οἱ Ἕλληνες, ἰδιαιτέρως τῆς Μάνης ὑπὸ τοὺς Μιχαὴλ Ῥάλλη, Πέτρο Μπούα, καὶ Κροκόνδειλο Κλαδᾶ. Δυστυχῶς ἡ ἐπιχείρηση ἐγκαταλείφθηκε ἀπὸ τὴν Βενετία μὲ τὰ γνωστὰ φρικτὰ ἐπακόλουθα γιὰ τοὺς Ἕλληνες.
Ἐπιχειρήσεις στὶς ἀκτὲς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας
……….Τὴν ἀποβατικὴ ἐπιχείρηση στὴν Ἀλικαρνασσὸ μὲ σκοπὸ τὴν λύση τῆς πολιορκίας τοῦ φρουρίου τοῦ Ἁγίου Πέτρου ποὺ κατεῖχαν Ἰωαννίτες Ἱππότες, ὁ Βενετὸς ναύαρχος Μοτσενίγος ἀνέθεσε στοὺς Ἕλληνες Στρατιῶτες οἱ ὁποῖοι κατανίκησαν τοὺς τούρκους σὲ πεισματώδη καὶ πολύωρη μάχη, ἐνῶ ἐπέδραμαν σὲ βάθος ἀφανίζοντας τοὺς πολεμικότερους τούρκους τῆς περιοχῆς.
……….Ἐπόμενη ἐπιχείρηση πραγματοποιήθηκε στὴν Ἀττάλεια, ὅπου οἱ Στρατιῶτες ἔφτασαν μέχρι τὰ περίχωρα τῆς πόλεως δημιουργῶντας προγεφύρωμα· ἐπειδὴ ὅμως ὁ στόλος δὲν κατάφερε νὰ καταλάβῃ τὸ λιμάνι, ἡ ἐπιχείρηση ματαιώθηκε. Ἀκολούθησαν ἐπιδρομὲς στὶς ἀκτὲς τῆς Καρίας ἔως καὶ τὴν Σμύρνη, τὴν ὁποία καὶ κατέλαβαν. Ἰσχυρὴ τουρκικὴ ἀντεπίθεση ὑπὸ τὸν ἐξωμότη σούμπαση Βαλαβάνη, ἐξελίχθηκε σὲ πολύωρη καὶ αἱματηρὴ συμπλοκή, ἡ ὁποία ἔληξε ὅταν ὁ Στρατιώτης Πέτρος Φρασίνας διαπέρασε μὲ τὴν λόγχη του καὶ στὴν συνέχεια ἀποκεφάλισε τὸν σούμπαση. Στὴν θέα τοῦ ἀποκεφαλισμένου ἀρχηγοῦ τους, οἱ τοῦρκοι τράπηκαν σὲ φυγὴ καταδιωκόμενοι.
……….Ἀκολούθησαν οἱ Κλαζομενὲς καὶ ἡ Μάκρη, μὲ τὶς ἐπιδρομὲς νὰ συνεχίζονται ἔως τὸ 1473, πάντοτε μὲ τοὺς Στρατιῶτες στὴν πρώτη γραμμή.
……….Ἀρκετοὶ ἀπὸ αὐτοὺς στάλθηκαν κατόπιν πρὸς ἐνίσχυση τῶν φρουρῶν Δυρραχίου καὶ Σκόδρας, ὅπου ἄντεξε στὴν τουρκικὴ πολιορκία μόνο τὸ Δυρράχιο, ἐνῶ ἡ Σκόδρα καταλήφθηκε ἀπὸ τοὺς τούρκους, μὲ τοὺς Ἕλληνες Στρατιῶτες νὰ πέφτουν μέχρις ἑνός.
……….Στρατιῶτες στάλθηκαν καὶ στὴν Κύπρο πρὸς ἐνίσχυση τῶν πολιορκουμένων πόλεων τῆς Λευκωσίας καὶ τῆς Ἀμμοχώστου.
***
«Καὶ ὅσοι τοῦ πολέμου τὴν τέχνη ἀγροικοῦν
ἐδῶ ἄς τρέξουν ὅλοι τυράννους νὰ νικοῦν.
Ὤς πότε ὀφφικιάλικος εἰς ξένους βασιλεῖς ;
Ἔλα νὰ γίνῃς στύλος τῆς ἴδιας σου φυλῆς.
Κάλλιο γιὰ τὴν πατρίδα κανένας νὰ χαθῇ,
Ἤ νὰ κρεμάσῃ φοῦντα γιὰ ξένον στὸ σπαθί».
Ρῆγας Βελεστινλῆς.
***
Πηγή: Πολεμικές Μονογραφίες – Έλληνες σε ξένους Στρατούς 1600 π.Χ. – 1815 μ.Χ. – Παντελή Καρύκα.
Ἐπιμέλεια κειμένου καὶ εἰκόνας : Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο
Μιχαὴλ Μάρουλλος Ταρχανιώτης, μία ἰδιαίτερη μορφὴ Στρατιώτου
Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»
*** ** ***
Παραδοσιακό τραγούδι τῆς Ἀν.Μακεδονίας καὶ Θρᾲκης. Ἀπὸ τὸν δίσκο τῆς Δόμνας Σαμίου «Ξενητεμένο μου πουλί»