,
,
1928-1930 Οι υποχωρήσεις υπέρ τής Άγκυρας εις το όνομα τής ελληνοτουρκικής φιλίας και οι συνέπειες
……….Στὶς 26 Ὀκτωβρίου τοῦ 1930, ὁ πρωθυπουργὸς Ἐλευθέριος Βενιζέλος ἐπισκέπτεται τὴν Ἄγκυρα, ἐγκαινιάζοντας μία νέα ἐποχή εἰρήνης καὶ φιλίας μεταξὺ τῶν δύο χωρῶν. Δὲν λείπουν ὡστόσο οἱ διαμαρτυρίες τῶν προσφύγων. Τῷ 1933, θὰ ὁμολογοῦσε (παρουσίᾳ τοῦ Ἕλληνος πρεσβευτοῦ στὴν Ἄγκυρα Σπ. Πολυχρονιάδη) στὸν τοῦρκο ὁμόλογό του, σὲ δεξίωση στὴν τουρκικὴ πρεσβεία στὴν Ἀθήνα: «Αἱ συμφωνίαι αὖται εἶναι τὸ μεγαλύτερον πολιτικὸν ἔργον τὸ ὁποῖον θὰ ἀφήσῳ μετὰ τὸν θάνατόν μου».
……….Μεταξὺ τῶν πληθυσμῶν ποὺ ἐξαιρέθηκαν ἀπὸ τὴν ὑποχρεωτικὴ ἀνταλλαγή, ἦταν καὶ οἱ μουσουλμάνοι τῆς Θρᾲκης. Ἀνάμεσά τους ἐπικρατοῦσαν οἱ Παλαιομουσουλμᾶνοι προσκολλημένοι στὴν θρησκευτικὴ παράδοση καὶ τὸ ὀθωμανικὸ παρελθόν. Ἡ ἐπιφυλακτικὴ ἔως ἀπροκάλυπτα ἐχθρικὴ στάση τους ἀπέναντι στὴν κεμαλικὴ τουρκία, ἰσοδυναμοῦσε μὲ ἀποξένωση καὶ ἀποκοπὴ τους ἀπὸ τὸ ὑπόλοιπο τουρκικὸ ἔθνος καὶ τὸ νέο του κράτος.
……….Ἀπὸ τὴν πλευρᾶ του, τὸ ἑλληνικὸ κράτος εἶχε κάθε συμφέρον νὰ ἐνθαρρύνει αὐτὴ τὴν κατάσταση ὅπως κι ἔκανε ἀρχικά, προκαλῶντας τὶς διαμαρτυρίες τῆς τουρκίας.
……….Τοὺς Παλαιομουσουλμάνους εὐνοοῦσε ἐξ ἄλλου καὶ ἡ θέσπιση χωριστοῦ «ἐκλογικοῦ σύλλόγου» ἀπὸ τὸ 1923, δηλαδὴ ἰδιαίτερης ἐκλογικῆς περιφέρειας γιὰ ὅλους τοὺς μουσουλμάνους τῆς Θρᾲκης ποὺ περιλάμβανε καὶ τὸν ἀγροτικὸ πληθυσμὸ τῶν Πομάκων, κατ’ ἐξοχὴν προσηλωμένων στὴν θρησκεία καὶ τὴν παράδοση.
……….Ὡστόσο στὸν βωμὸ τῆς «ἑλληνοτουρκικῆς φιλίας» ποὺ ἐπιχείρησε ὑπεραισιόδοξα ὁ Βενιζέλος τῷ 1928-1930, θυσιάστηκε ἡ μέχρι τότε πολιτικὴ καὶ πολλὰ ἐρείσματά της.
……….Κατ’ ἀπαίτηση τῆς Ἄγκυρας, ἀπομακρύνθηκαν ἀπὸ τὴν Θρᾲκη 150 ἀντικεμαλικοὶ ποὺ εἶχαν καταφύγει ἐκεῖ, μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν τελευταῖο ἀνώτατο θρησκευτικὸ ἡγέτη (σεϊχουλισλάμη) τοῦ ὀθωμανικοῦ καθεστώτος.
……….Ἄνοιξε ἐπὶ πλέον τουρκικὸ προξενεῖο στὴν Κομοτηνή. Ἐκ μέρους τῆς Ἑλλάδος δὲν μποροῦσε νὰ ὑπάρξῃ ἐπισημότερη παραδοχὴ ὅτι ἡ τουρκία ἐδικαιοῦτο νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ ὁμοεθνεῖς της (ὄχι βέβαια γιὰ «ὁμόθρησκους»). Ἔγινε ἐπίσης ἀποδεκτὴ ἡ ἐπιβολὴ καίριων κεμαλικῶν μεταρρυθμίσεων ὅπως τοῦ λατινικοῦ ἀλφαβήτου.
……….Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ἐκείνη εἶχε πλέον δρομολογηθεῖ ἀνεπιστρεπτὶ ἡ σταδιακὴ μετατροπὴ τοῦ μουσουλμανικοῦ πληθυσμοῦ σὲ κανονικὴ ἐθνικὴ μειονότητα, μὲ τὴν προσχώρηση στὴν συνέχεια καὶ Πομάκων στὸν τουρκικὸ ἐθνικισμό.
……….Ἀπὸ τὸ 1933 οἱ ὁπαδοὶ τοῦ κεμαλισμοῦ ἀπέκτησαν ἐπί πλέον τὴν ὑποστήριξη τοῦ Λαϊκοῦ Κόμματος, ποὺ ἔσπευσε νὰ τοὺς προσεταιριστῇ μετὰ τὴν ἄνοδό του στὴν ἐξουσία.