ΟΙ ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥ [1900-1990]

Αναμνηστική φωτογραφία μπροστά στον καμουφλαρισμένο (για να γλυτώσει από τους βομβαρδισμούς) Λευκό Πύργο την περίοδο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

.

.

ΟΙ ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ  ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥ [1900-1990]

.

Δημήτριος Τσιρόγλου

.

……….Οι  γραφικοί  υπαίθριοι  πλανόδιοι  φωτογράφοι  του  Λευκού  Πύργου  βρίσκονταν  γύρω  του  και  κυρίως  από  το  σημείο περίπου που  βρίσκεται  σήμερα  το  άγαλμα  του  Βότση  κατά  μήκος  της  παραλίας,  ως  αρκετές  εκατοντάδες  μέτρα  πιο  πέρα. Χρησιμοποιούσαν  ως  γνωστόν  τις  παλαιού  τύπου ξύλινες  φωτογραφικές  μηχανές  της  εποχής, με  τη  φυσούνα  και  τον  αναγκαίο  τρίποδα, για  να  σηκώνει  το  μεγάλο  τους  βάρος.

……….Ο  αριθμός  τους  εξαρτιόταν  και  καθοριζόταν  από  τα  εκάστοτε  κύματα  των  επισκεπτών. Λόγου  χάριν  στις αρχές   της  δεκαετίας  του  1910  και  περισσότερο  από  τον  Οκτώβριο  του  1915 – με  τον  ερχομό  των  στρατιωτών  της  Αντάντ – ο  αριθμός  τους  αυξάνεται  σημαντικά.

……….Ευνόητο  βέβαια  είναι  ότι  κυρίαρχο  βάθος των  φωτογραφιών  τους  ήταν  ο  Λευκός   Πύργος. Οι  κάτοικοι  της  πόλης  και  περισσότερο  οι  επισκέπτες  της  αποζητούν  τη  φωτογράφιση, ως  ενθύμιο, που  περιλαμβάνει  το  επιβλητικό  αυτό  οικοδόμημα. Τα  περιστέρια  που  στέκονται  στις  επάλξεις  του  πύργου, οι  αεικίνητοι  γλάροι, οι βάρκες  με  βάθος  τον  πύργο  αποτελούν  αντικείμενο  φωτογραφικής  έμπνευσης. Αναφέρεται  μάλιστα  το  γεγονός  ότι  οι  αυθημερόν  επισκέπτες, προκειμένου  να  έχουν  μία  φωτογραφία  με  τον  πύργο, πολλές  φορές  έπαιρναν  τα  αρνητικά  της  φωτογραφίας, επειδή  δεν μπορούσαν  να περιμένουν.

……….Αυτός  είναι  ο  λόγος  που  υπάρχουν  τόσες  πολλές  φωτογραφίες  ή  ταχυδρομικά  δελτάρια. Ο  αριθμός  των  εκδοτών  επιστολικών  δελταρίων  ξεπερνά  τους  διακόσιους, ενώ  υπάρχουν  τουλάχιστον  πεντακόσια  διαφορετικά  κλισέ  τέτοιων  δελταρίων  με  θέμα  το  μνημείο.

……….Παλαιότερα  κάθε  φωτογράφος  είχε  το  δικό  του  ’’σκηνικό  διάκοσμο’’. Γνωστότερο  και  δημοφιλέστερο  είναι  αυτό  σε  σχήμα  καρδιάς με  την  φράση «η  καρδιά  μου  σου  ανήκει». Αλλά  και  πολλά  άλλα ανάλογα  με  τη  φαντασία  του  φωτογράφου: ζωγραφισμένα  πάνω  σε  ύφασμα αεροπλάνα, δένδρα κ.ά.

……….Παλαιότερα, όταν  οι  φωτογράφοι  ήταν  πολλοί,  υπήρχαν  ως  ’’μέρος  της  σκηνογραφίας’’  του  Λευκού  Πύργου τύποι  ντυμένοι  με  χαρακτηριστικές,  με  έντονα  χρώματα,  στολές, που  έμοιαζαν  με  τους  αρλεκίνους  της  παλιάς  ιταλικής  κωμωδίας.[1] Αυτοί  λοιπόν  λειτουργούσαν  τρόπον  τινά  ως  προέκταση  της  σκηνογραφίας των  υπαίθριων  φωτογράφων  της  περιοχής. Όσοι  από  τους   τουρίστες  ήθελαν,  μπορούσαν  να  φωτογραφηθούν  μαζί  τους, ως  ενθύμιο, με  φόντο  τον  πύργο, καταβάλλοντας  ένα  μικρό  χρηματικό  αντίτιμο.

……….Ως  πριν  λίγα  χρόνια  είχαν  απομείνει  περίπου  10-12  φωτογράφοι. Στις  αρχές  της  δεκαετίας  του  ΄90  αρχίζουν  να  λιγοστεύουν, για  να  εκλείψουν  εντελώς  μετά  από  τρία  χρόνια. Οι  τελευταίοι  κατέφυγαν   στην  πλατεία  δικαστηρίων, για  να  εκλείψουν  κι  αυτοί  εντελώς. Ο  τελευταίος ίσως εναπομείνας  της  πλατείας  Δικαστηρίων  ήταν  ο  Παναγιώτης  Καλούσης. Ο  εν  λόγω  φωτογράφος  δεν  υπήρξε  ποτέ  μέλος  του  παλαιού  σωματείου, αλλά  του  νέου. Σημειωτέον  ότι  τα  μέλη  του  παλαιού  σωματείου  μονοπωλούσαν  ούτως  ειπείν  την  περιοχή  του  Λευκού  Πύργου και  γι’ αυτό  δεν  δέχονταν  νέα  μέλη. Έτσι  δημιουργήθηκε  το  νέο, του  οποίου  τα  μέλη  κάλυπταν  όλη  την  πόλη  πλην  της  περιοχής  πέριξ  του  Λευκού  Πύργου.

……….Ο  Παναγιώτης  Καλούσης, γεννηθείς  το  1922, θυμάται: «Υπήρξα  φωτογράφος επί  πενήντα  και  πλέον  έτη, από  νεαρότατη  ηλικία. Στην  πλατεία  Δικαστηρίων   βρίσκομαι  επί  σαράντα  έτη. Επί  τρία  χρόνια  βρισκόμουν  στην  περιοχή  του  Βασιλικού  θεάτρου. Παλαιότερα  οι  πλανόδιοι  φωτογράφοι  ήταν  πολλοί, όπως  σχεδόν  είναι  σήμερα  οι  λαχειοπώλες. Το  παλαιό  σωματείο  αριθμούσε  μέχρι  και  180  μέλη.  Οι  περισσότεροι  βρίσκονταν  στην  περιοχή  του  Λευκού  Πύργου. Δεν  ήταν  βέβαια  πάντοτε  τόσοι. Αρχικά  υπήρχαν  μερικοί  στην  παραλία, για  να  αυξηθούν  σημαντικά  το  1915  και  να  κατακλύσουν  την  περιοχή  του  πύργου. Στο  μέγιστο  αριθμό  έφθασαν  το  1948.  Κατόπιν  άρχισαν  να  λιγοστεύουν,  επειδή  δεν  επιτρεπόταν  η  έκδοση  νέων  αδειών  από  τον  Δήμο  Θεσσαλονίκης  και  αυτό  λόγω  του  ανταγωνισμού  που  υπήρχε  με  τα  φωτογραφεία  της  πόλης,  που  εν  τω  μεταξύ  άρχισαν  να  ξεφυτρώνουν  σαν  μανιτάρια. Ήταν  ιδιαίτερα  γραφικοί  οι  πλανόδιοι  φωτογράφοι. Αλλά  και  όλη  η  περιοχή  παρουσίαζε  μια  ξεχωριστή  εικόνα. Διαφόρων  ειδών  πωλητές  κατέκλυζαν  τον  Λευκό  Πύργο».

……….Πράγματι  πλανόδιοι  πωλητές  διαφόρων  ειδών  συμπλήρωναν  το  σκηνικό: λούστροι, πωλητές  ξηρών  καρπών, τροχιστές  για  το  ακόνισμα  κοφτερών  εργαλείων, παγωτατζήδες  με  τα  φορητά  ψυγεία.[2] Υπήρχαν  ακόμη  και  πωλητές  αναψυκτικών. Αυτοί  περιφέρονταν  στην  πόλη, αλλά  τις  Κυριακές  κατέκλυζαν  την  πλατεία  Αριστοτέλους  και  φυσικά  την  περιοχή  του  Λευκού  Πύργου. Μερικοί  απ’  αυτούς  διέθεταν  μέχρι  και  δύο  φορητά  δοχεία  με  δύο  διαφορετικά  αναψυκτικά. Ακόμη  και  πωλητές  νερού  βρίσκονταν  στην  περιοχή,  με  την  στάμνα  ανά  χείρας  ή  επ’ ώμου, αλλά  και  άλλοι  ασκητές  παραδοσιακών  επαγγελμάτων  που  έχουν  εκλείψει.

……….Αν  σήμερα  οι  υπαίθριοι  φωτογράφοι  του  Λευκού  Πύργου  έχουν  εκλείψει,  αυτό  οφείλεται  στην  τεχνολογική  εξέλιξη  της  φωτογράφισης  και  όχι  στην  απώλεια  της  αίγλης  του  πύργου.

……….Από  τα  έργα  ξεχωρίζει  η  φωτογραφική  λήψη  του  περίφημου  Γάλλου  Μπουασονά  και  από  τα  νεότερα  ξεχωρίζει  σε  έμπνευση  και  λήψη  η  φωτογραφία  ’’Λευκός  Πύργος’’  του  Γιάννη  Κρίκη.[3] Είναι  κατά  την  ταπεινή  μου  γνώμη  μία  από  τις  πλέον  σπουδαίες.

……….Ιδιαίτερη  θέση  κατέχει  το  έργο  του  Γιώργου  Γρηγορίου, με  τρεις  σημαντικές  φωτογραφίες. Η  πρώτη είναι  ’’Ο  ομιχλώδης  Λευκός  Πύργος’’. Την  δεύτερη  την  ονόμασα  ’’Ο  Λευκός  Πύργος  υπό  το  σεληνόφως’’. Και  η  τρίτη  καλλιτεχνική, με  τον  δεύτερο  αντεστραμμένο  Λευκό  Πύργο. Όλες  κυκλοφόρησαν  με  τη  μορφή  ταχυδρομικών  δελταρίων.


[1] Λεκάκης  Γιώργος, ό.π., σελ. 231.

[2] Οι  παγωτατζήδες  προμηθεύονταν  το  παγωτό  από  δύο  βιοτεχνίες  που  υπήρχαν  τότε: από  την  βιοτεχνία  ‘’Μπιλ  Μπολ’’  των  αδελφών  Ταστζόγλου,  που  βρισκόταν  στην  οδό  Αποστόλου  Παύλου,  και  την  βιοτεχνία  ‘’Όλυμπος’’,  στην  οδό  Φιλίππου.

[3] Περιλαμβάνεται  στην  πολύ  αξιόλογη  συλλογή  χριστουγεννιάτικων  επιστολικών  δελταρίων  ‘’Χριστουγεννιάτικη  Θεσσαλονίκη’’  του  λιθογραφείου  ‘’Σχήμα  και  χρώμα’’, σημαντικού  έργου  της  παραγωγικής  μονάδας  ΚΕ.Θ.Ε.Α. και  του  διευθύνοντος  του  λιθογραφείου  Λευτέρη  Ζερβουδάκη.

Αφήστε μια απάντηση