,

,

Βουλπιώτης Ιωάννης – Ο αντιπρόσωπος τής (Siemens) Σήμενς και ισχυρός παράγων τής Ραδιοφωνίας και Τηλεφωνίας την περίοδο τής Κατοχής

 .

……….Σύμφωνα με το βιβλίο τού Δημοσθένη Κούκουνα «Η ελληνική οικονομία κατά την Κατοχή και η αλήθεια γιά τα κατοχικά δάνεια», ο πανέξυπνος και δαιμόνιος Ιωάννης Βουλπιώτης πρωταγωνίστησε παρασκηνικώς, προπολεμικά και μεταπολεμικά, αλλά ιδαιτέρως την περίοδο τής Κατοχής, στον έλεγχο τής Ραδιοφωνίας και Τηλεφωνίας στην Ελλάδα.

……….Γεννήθηκε το 1902 σε μεγαλοαστική οικογένεια, ενώ σπούδασε στην Γερμανία κατά την δεκαετία τού ’20 μηχανική και φιλοσοφία, γενόμενος διδάκτορας και στις δύο επιστήμες. Εκεί νυμφεύθηκε γιά πρώτη φορά (σύμφωνα με τα γραφόμενα τής κόρης του από δεύτερο γάμο, κυρίας Ιζαμπέλλας Παλάσκα), την κόρη τού Σήμενς (με αρκετές ασάφειες όμως ως προς το όνομα τής πρώτης συζύγου του, αλλά και τού πεθερού του), από την οποία απέκτησε και μία κόρη, ονόματι Αννίτα που βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αυτό επιβεβαίωσε η κυρία Παλάσκα το 2013, στην παρουσίαση τού βιβλίου της με τίτλο: «Άγγελος ή Δαίμονας – ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου».

……….Αναζητήσαμε σε ξένα αρχεία τους δύο πιθανούς πεθερούς τού Ιωάννη Βουλπιώτη στην οικογένεια Σήμενς, και βρήκαμε τα ακόλουθα:

……….α) Τον Werner von Siemens ιδρυτή τής Σήμενς, ο οποίος απέκτησε από δεύτερο γάμο μία κόρη, την Hertha Victoria Ottilie και έναν γιό, τον Carl Friedrich.  Ο μόνος καταγεγραμμένος γάμος τής Hertha η οποία γεννήθηκε το 1870 και απεβίωσε το 1939, έγινε με τον Dr. Carl Dietrich Harries, χωρίς απόκτηση τέκνων.

……….β) Τον Carl Friedrich von Siemens (γιό τού Werner και αδελφό τής Hertha), με δύο γάμους κι αυτός στο ενεργητικό του, ο οποίος απέκτησε μία κόρη το 1906, την Ursula Margarethe, που παντρεύτηκε τον Hubert Nikolaus Ernst Gebhard Blücher von Wahlstatt, Graf και απέκτησε 4 παιδιά μαζί του.

Ο ρόλος τού Βουλπιώτη ως αντιπροσώπου τής Σήμενς προπολεμικά

……….Με την βασική ιδιότητα τού πληρεξούσιου αντιπροσώπου τής εταιρείας «Σήμενς» και των θυγατρικών «Τελεφούνκεν» και A.E.G. μέσω τής Ανωνύμου Εταιρείας του, «Τελεπόλ», αποκλειστική εισαγωγέα των ραδιοφωνικών συσκευών «Τελεφούνκεν» και άλλων προϊόντων τού συγκροτήματος, ο Βουλπιώτης επέστρεψε στην Ελλάδα πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Παρά τις ισχυρές του διασυνδέσεις, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς ήταν επιφυλακτικός μαζί του έχοντας υποψίες γιά κατασκοπευτική του δράση στην Ελλάδα.

……….Ο Ιωάννης Βουλπιώτης ως αντιπρόσωπος τού Οίκου Σήμενς στην Ελλάδα χειρίστηκε και τις προμήθειες των νέων τηλεφωνικών κέντρων και  ραδιοφωνικών εγκαταστάσεων που αγόρασε η Ελλάδα από την Σήμενς. Με την διαφορά ότι ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε την προμήθεια τού 3% γιά προσωπικό όφελος, πετυχαίνοντας να περαστεί ως επί πλέον έκπτωση υπέρ τού Ελληνικού Δημοσίου.

……….Ο ίδιος ο Βουλπιώτης θεώρησε ότι η εταιρεία που εκπροσωπούσε αδικήθηκε μετά από τις παραχωρήσεις που δέχθηκε κατά τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση Μεταξά, διότι οι συμφωνίες δεν ολοκληρώθηκαν. Ο λόγος ήταν η αιφνιδιαστική υπαναχώρηση τού Ιωάννη Μεταξά ο οποίος αίροντας τις υποσχέσεις του, δημιούργησε μία αμιγώς κρατική υπηρεσία, αφήνοντας εκτός το γερμανικό συγκρότημα Σήμενς.

……….Αυτό βέβαια δεν τον εμπόδισε λίγες εβδομάδες πριν την εκδήλωση τού Ελληνοϊταλικού πολέμου, να ζητήσει την μεσολάβηση τού Βουλπιώτη στον Χίτλερ, γιά να αποτραπεί η ιταλική επίθεση. Η οποία όμως απέτυχε, όπως και παρόμοιες προσπάθειες μέσω τού διπλωμάτη Αλέξη Κύρου και τού προσωπικού γλύπτη τού Χίτλερ, Άρνο Μπρέκερ με την Ελληνίδα γυναίκα του.

……….Επίσης, όταν ο Ιωάννης Μεταξάς τον Σεπτέμβριο τού ’40, ζήτησε ιδιωτικώς από τον Ρόλφ Μέρκελ (ο οποίος υπό την κάλυψη τής ιδιότητας στελέχους τής «Τελεφούνκεν» λειτούργησε ως σταθμάρχης τής Γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών στην Αθήνα, με αρμοδιότητα την Μέση Ανατολή), να φύγει από την Ελλάδα και αυτός αρνήθηκε, μεσολάβησε ο Ιωάννης Βουλπιώτης, πετυχαίνοντας την απομάκρυνσή του.

……….Αυτό το βρήκε μπροστά του ο Βουλπιώτης κατά την διάρκεια τής δεύτερης δίκης του μετά την λήξη τού πολέμου, όταν το κατηγορητήριό της στηρίχθηκε στην κατάθεση τού Ρόλφ Μέρκελ, ο οποίος θέλησε να τον εκδικηθεί. Οι κατηγορίες όμως δεν ευσταθούσαν, οπότε ο Βουλπιώτης αθωώθηκε γιά δεύτερη φορά.

Η θέση τού Βουλπιώτη την περίοδο τής Κατοχής

……….Μετά την συνθηκολόγηση τού Τσολάκογλου και την είσοδο των κατοχικών στρατευμάτων στην Αθήνα, ο Βουλπιώτης κινήθηκε δραστήρια γιά να επιβάλει τα «εκκρεμούντα» κατά την άποψή του δικαιώματα τού Οίκου Σήμενς.

……….Χωρίς δυσκολία, λόγω των στενών σχέσεων και διασυνδέσεων με σημαντικούς στα δρώμενα εκείνης τής περιόδου Έλληνες και Γερμανούς, κατάφερε να κυρωθεί [ΦΕΚ Α΄184/ 4-6-1941] και να επανέλθει σε ισχύ η σύμβαση τού ελληνικού δημοσίου με την «Τελεφούνκεν» η οποία είχε υπογραφεί τον Ιανουάριο τού 1938. Στην σύμβαση πρόσθεσε νέους όρους, βάσει των οποίων αναστελλόταν η υποχρέωση λειτουργίας ραδιοφωνικών σταθμών στην Θεσσαλονίκη και την Κέρκυρα, ενώ η μέχρι τότε κρατική υπηρεσία ραδιοφωνίας μετατρεπόταν σε Ανώνυμη Εταιρεία.

……….Ακολούθησε στις 5 Ιουνίου τού 1941 η παραχώρηση στην «Τελεφούνκεν» τής ασύρματης τηλεφωνίας την οποία μέχρι τότε εκμεταλλευόταν ο βρετανικός όμιλος «Κέϊμπλ και Γουάϊρλες Λίμιτεντ» με σύμβαση την οποία υπέγραψαν οι υπουργοί Οικονομικών και Συγκοινωνίας Σωτήριος Γκοτζαμάνης και Σωτήριος Μουτούσης, με τον Ιωάννη Βουλπιώτη ως πληρεξούσιο εκπρόσωπο τής «Τελεφούνκεν».

Από Κρατική Υπηρεσία Ελληνικής Ραδιοφωνίας σε ΑΕΡΕ (πρόδρομο τού ΕΙΡ)

……….Ουσιαστικά και τυπικά η γενική διεύθυνση τής ελληνικής ραδιοφωνίας περιήλθε στον Ιωάννη Βουλπιώτη τον Σεπτέμβριο τού 1941, με την ίδρυση μιάς νέας εταιρείας, γνωστής με το αρκτικόλεξο ΑΕΡΕ (Ανώνυμη Ελληνική Ραδιοφωνική Εταιρεία) που παρέμεινε υπό τον έλεγχό του έως το τέλος τής Κατοχής. Στο διοικητικό της συμβούλιο συμμετείχαν ο Βίλελμ Λάντσμπεργκ τού συγκροτήματος Σήμενς ως Πρόεδρος, ο διάδοχος τού Μποδοσάκη (και θεματοφύλακάς του στην Αθήνα) Βάλτερ Ντέτερ, οι δικηγόροι Νικόλαος Ταζεδάκης και Κωνσταντίνος Παπακυριακού, καθώς και ο Γεώργιος Καλούτσης.

……….Μέσω τής νέας εταιρείας, ο Βουλπιώτης άσκησε ακόμη και την ραδιοφωνική γερμανική προπαγάνδα. Οι αρμοδιότητές του ήταν απεριόριστες λόγω των ισχυρών του γνωριμιών ανωτάτου επιπέδου στο Βερολίνο. Από οικονομικής πλευράς έδρασε με απολύτως επιχειρηματικά κριτήρια, έχοντας άλλωστε προσωπικό συμφέρον γιά την οικονομική ευρωστία τής ΑΕΡΕ.

……….Όπως γράφει ο κύριος Κούκουνας στο βιβλίο του: «Παλιοί εργαζόμενοι στην κατοχική ΑΕΡΕ, που μετά την απελευθέρωση παρέμειναν στο ΕΙΡ, θυμούνται ότι ο Βουλπιώτης ενεργούσε σαν μοντέρνος γιά τα δεδομένα τής εποχής επιχειρηματίας και κάθε άλλο παρά απρόσιτος ήταν. Ήταν επινοητικός και ευέλικτος στα διοικητικά θέματα, ώστε οι υπάλληλοί του να τυγχάνουν ειδικής μεταχειρίσεως στις κατοχικές δυσκολίες. Προνοούσε και φορτικά (έως σκανδαλωδώς) ζητούσε από τις κατοχικές κυβερνήσεις να εκδίδουν αποφάσεις γιά την ιδιαίτερα ευνοϊκή αντιμετώπιση των υπαλλήλων, τόσο τής ΑΕΡΕ όσο και τής ΑΕΤΕ, με συνεχείς αυξήσεις μισθών και παροχών σε τρόφιμα.»

Η Τηλεφωνική Εταιρεία (πρόδρομος τού σημερινού ΟΤΕ)

……….Η θέση τού Βουλπιώτη στην ΑΕΤΕ ήταν εξέχουσα, διατελώντας μάλιστα γιά ένα διάστημα Γενικός Διευθυντής της, λόγω τής ιδιαίτερης σχέσης του με την μητρική εταιρεία στο Βερολίνο. Με την έναρξη τής Κατοχικής περιόδου επανήλθαν στην Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία (ΑΕΤΕ) τα διευθυντικά στελέχη τής «Τελεφούνκεν» που είχαν απομακρυνθεί και απομονωθεί κατά την διάρκεια τού ελληνο-γερμανικού πολέμου. Μέχρι την έναρξη τής Κατοχής η υπηρεσία βρισκόταν υπό τον πλήρη κρατικό έλεγχο, αλλά η γερμανική «Τελεφούνκεν» διατηρούσε ποσοστό συμμετοχής. Πρόεδρός της διορίστηκε ο Αλέξανδρος Διομήδης, ο οποίος βασικά εκπροσωπούσε την Εθνική Τράπεζα Ελλάδος, ως κυριότερου δανειστή τής ΑΕΤΕ. (Ο Διομήδης επί Ελευθερίου Βενιζέλου είχε διατελέσει υπουργός Εξωτερικών). Από τον Σεπτέμβριο 1941 μέχρι τον Ιούλιο 1943, εκπροσωπώντας την, υπέγραψε συμβάσεις με τον εκάστοτε κατοχικό υπουργό Συγκοινωνίας, με κύριο αντικείμενο την ανανέωση τού τηλεφωνικού τιμολογίου. Μετά το 1943 αποστασιοποιήθηκε, ενώ το σύνολο τού Δ.Σ. υποκαταστάθηκε από τους τεχνικούς εκπροσώπους τής «Τελεφούνκεν», Ούγκο Φρομ και Έρνεστ Τζιόμπεκ, προπολεμικούς κατασκόπους τής Γερμανίας σε βάρος τής Ελλάδος. Παρέμειναν στις θέσεις τους μέχρι την παραμονή τής γερμανικής αποχωρήσεως τον Οκτώβριο τού 1944.

Η τύχη τού Βουλπιώτη μετά την Κατοχή

……….Ο Ιωάννης Βουλπιώτης μετά την Κατοχή δικάστηκε δύο φορές, ως συνεργάτης των Γερμανών και γιά τον ρόλο που έπαιξε στην γερμανική προπαγάνδα μέσω τής ραδιοφωνίας, αλλά αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών. Σχετικά με τα Τάγματα Ασφαλείας, ο ίδιος δήλωσε ότι συνέβαλε καθοριστικά στην δημιουργία τους, έχοντας μοναδικό σκοπό την ανακοπή τής πλήρους κυριαρχίας των κομμουνιστών στην Ελλάδα.

……….Μετά από την αθώωσή του, έφυγε από την Ελλάδα και συνέχισε την επιχειρηματική του δραστηριότητα αρχικά στην Ρώμη και μετά στην Δυτική Γερμανία.

Η επιστροφή στην Ελλάδα το σκάνδαλο και η καταδίκη

……….Από την Δυτική Γερμανία επέστρεψε στην Ελλάδα ως εκπρόσωπος τής Σήμενς την δεκαετία τού ’50, όπου το 1955, με πρωθυπουργό τον (με κλονισμένη υγεία) Αλέξανδρο Παπάγο και υπουργό Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ξέσπασε το πρώτο σκάνδαλο Σήμενς γιά μία προμήθεια τηλεφωνικού υλικού, που οδήγησε στην υποβολή παραιτήσεως τού δεύτερου η οποία όμως δεν έγινε δεκτή.

……….Όλα ξεκίνησαν όταν υπουργός Συντονισμού στην κυβέρνηση Παπάγου ήταν ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης, ο οποίος τον Νοέμβριο τού 1953 ήλθε σε συνεννοήσεις με την Σήμενς στην Βόννη γιά παραγγελίες στον τομέα των τηλεποικοινωνιών και ραδιοφωνίας. Μετά την ρήξη τού Μαρκεζίνη με τον Παπάγο και την αποχώρησή του από την κυβέρνηση, ο Παπάγος υιοθέτησε την εκδοχή ότι ο Μαρκεζίνης είχε δεσμεύσει πέραν των ορίων τής εντολής του, την ελληνική κυβέρνηση γιά την ανάθεση παραγγελιών στην Σήμενς. Ο Μαρκεζίνης από την πλευρά του τόνιζε ότι δεν δέσμευσε την κυβέρνηση, αλλά απλώς υποσχέθηκε θετική εισήγησή του, όπως και επιβεβαιώθηκε εκ των υστέρων.

……….Και επειδή η κυβέρνηση Παπάγου διά τού υπουργού της δημοσίων έργων Κωνσταντίνου Καραμανλή, αρνήθηκε να προχωρήσει στην υπογραφή τής συμβάσεως, ο εκπρόσωπος τής Σήμενς Ιωάννης Βουλπιώτης κατηγόρησε τον υφυπουργό Συγκοινωνιών Κωνσταντίνο Παπακωνσταντίνου ότι τού ζήτησε εκβιαστικά προμήθεια. Από την πλευρά του ο Παπακωνσταντίνου ισχυρίστηκε ότι ο Βουλπιώτης ζήτησε να τον προσλάβουν ως τεχνικό σύμβουλο στον ΟΤΕ γιά μία δεκαετία, με αμοιβή 1 εκατομμύριο δολάρια, ενώ υπέβαλε την παραίτησή του, μηνύοντας ταυτοχρόνως τον Βουλπιώτη.

……….Η υπόθεση προκάλεσε την διάσπαση τού κόμματος «Ελληνικός Συναγερμός» και κατέληξε στις δικαστικές αίθουσες έναν μήνα πριν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διαδεχθεί τον Παπάγο.

……….Ο Ιωάννης Βουλπιώτης σε αυτή την δίκη καταδικάστηκε, και εξέτισε ποινή 18 μηνών στην φυλακή.

……….Απεβίωσε στις 7 Σεπτεμβρίου τού 1999.

……….Το ίδιο επίθετο με τον Ιωάννη Βουλπιώτη φέρει οικογένεια οπλαρχηγών από την Αιτωλοακαρνανία, με γνωστότερο καπετάνιο τον Κωνσταντίνο Βουλπιώτη από τον Βάλτο, ο οποίος το 1824 έπαιξε βασικό ρόλο στην στοιχειοθέτηση κατηγορίας από την κυβέρνηση Μαυροκορδάτου εναντίον τού Γεωργίου Καραϊσκάκη. Ο οπλαρχηγός μετά την σύλληψή του, στις 24 Μαρτίου 1824, κατέθεσε (χωρίς ποτέ να υποβληθούν τα αποδεικτικά στοιχεία στην δίκη), ότι μετέφερε μήνυμα τού Καραϊσκάκη προς τον Ομέρ πασά στα Ιωάννινα, γιά να τού παραδώσει το Μεσολόγγι και το Ανατολικό.

*** *** *** ***

Πηγές:

• Το βιβλίο: «Η ελληνική οικονομία κατά την Κατοχή και η αλήθεια γιά τα κατοχικά δάνεια», τού Δημοσθένη Κούκουνα, εκδ.Ερωδιός.

• Το βιβλίο: «Γεώργιος Καραϊσκάκης» τού Κωνσταντίνου Δ. Παπαρρηγόπουλου, εκδ.οίκ.Κυρομάνος.

• Άρθρο τού κυρίου Σωτήρη Ριζά (διευθυντή ερευνών στο Κέντρο Έρευνας τής Ιστορίας τού Νεώτερου Ελληνισμού τής Ακαδημίας Αθηνών) στην εφημερίδα «Καθημερινή» τής 15^ης 9^ου 2013 με τίτλο: «Η κρίση στις σχέσεις Παπάγου – Μαρκεζίνη».

• Στοιχεία από το αρχείο Κωνσταντίνου Καραμανλή σχετικά με το σκάνδαλο Σήμενς τού 1955.

• Βιογραφικά στοιχεία γιά την Hertha Victoria Ottilie Siemens  τού Werner von Siemens.

• Βιογραφικά στοιχεία γιά την Ursula Margarethe Siemens  τού Carl Friedrich von Siemens.

……….Κείμενο, επιμέλεια κειμένου και σύνθεση εικόνας: ……….Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο

Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»