.

.

Επιχείρηση ΚΟΡΩΝΙΣ (Ιούνιος-Αύγουστος 1948). Από τα αρχικά λάθη μέχρι την πανικόβλητη εγκατάλειψη των κομμουνιστών.

Η πρώτη φάση τής επιχειρήσεως ΚΟΡΩΝΙΣ

……….Οι επιχειρήσεις τού Γράμμου με την κωδική ονομασία ΚΟΡΩΝΙΣ, ξεκίνησαν στα μέσα Ιουνίου τού 1948 και διήρκεσαν μέχρι τις αρχές τού τρίτου δεκαημέρου τού Αυγούστου. Απετέλεσαν τις σοβαρότερες και πλέον αιματηρές επιχειρήσεις κατά των κομμουνιστών μέχρι τότε. Η σημασία τους υπήρξε μεγίστη, τόσο από στρατιωτικής όσο και από πολιτικής απόψεως. Από στρατιωτικής απόψεως διότι είχαν ως αντικειμενικό στόχο την συντριβή και την εξόντωση τού κύριου όγκου των συμμοριτών, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί στον Γράμμο εκμεταλλευόμενοι την φύσει οχυρά του διαμόρφωση, φροντίζοντας να την ενισχύσουν και με σοβαρά αμυντικά έργα. Έχοντας δε ως έρεισμα κυρίως την αλβανία, διενεργούσαν εφορμήσεις εισερχόμενοι στο εσωτερικό τής Ελλάδος. Ο εξοπλισμός και εφοδιασμός τους από αλβανία και Γιουγκοσλαυία υπήρξε άφθονος και στην περιοχή είχαν δημιουργήσει σημαντικές αποθήκες.

……….Από πολιτικής απόψεως η επιχείρηση είχε σημασία διότι θα διέλυε το υποτυπώδες κράτος που είχαν δημιουργήσει γιά να εγκαθιδρύσουν την ψευτοκυβέρνησή τους. Γιά το σχέδιο ΚΟΡΩΝΙΣ και το σύνολο των επιχειρήσεών του, εκδόθηκε η υπ’ αριθμόν Α.Α.Π. 394/10-6-48 διαταγή, με την οποία καθοριζόταν το Γενικό Σχέδιο Ενεργείας.

……….Αρχικώς η επιχείρηση εκκαθαρίσεως Γράμμου ανατέθηκε μόνο στο Β΄ Σ.Σ.. Ξεκίνησε το 3^ο δεκαήμερο τού Ιουνίου, όπου μετά την επίτευξη ορισμένων εδαφικών κερδών – με σοβαρότατο όμως κόστος –  στις αρχές Ιουλίου καθηλώθηκαν όλες σχεδόν οι δυνάμεις του, χωρίς να φαίνεται πουθενά η πιθανότητα διασπάσεως τής κύριας τοποθεσίας των κομμουνιστών. Οι απώλειες σε Αξιωματικούς και οπλίτες ήταν σοβαρές και βαθμιαία άρχισε να χάνεται η πίστη στην Νίκη. Η κρίσις τού ΓΡΑΜΜΟΥ είχε ως αιτία το γεγονός ότι δεν τηρήθηκαν, κατά την μελέτη και προπαρασκευή των μεγάλης κλίμακος επιχειρήσεων, βασικές αρχές τού πολέμου.

Τα βασικά λάθη στον αρχικό σχεδιασμό

……….(ι) Ένα Σώμα Στρατού είναι οργανωμένο ώστε να έχει την δυνατότητα να διοικήσει το μέγιστο τέσσερεις Μεραρχίες και το ελάχιστον δύο. Αντιθέτως στο Β΄ Σ.Σ. ανατέθηκε η Διοίκηση 7 Μεραρχιών.

……….(ιι) Οι ζώνες ευθύνης που ανατίθενται σε Μεγάλες Μονάδες, ιδίως όταν πρόκειται γιά σοβαρές επιχειρήσεις, επιβάλλεται να είναι ανάλογες προς τις δυνατότητες των οργανώσεων. Αντιθέτως, ανατέθηκε μόνο στο Β΄Σ.Σ. η διεύθυνση σοβαρών επιχειρήσεων με ζώνη ευθύνης ολόκληρη την Δυτική Μακεδονία, ολόκληρη την Ήπειρο και ολόκληρη την Θεσσαλία, δηλαδή τρία θέατρα επιχειρήσεων με σαφή εδαφικό διαχωρισμό αλλά και επιδιωκόμενο σκοπό. Αποτέλεσμα ήταν να καταστεί  α δ ύ ν α τ ο ν γιά τον Διοικητή τού Σώματος να έχει προσωπική αντίληψη τής καταστάσεως των μαχομένων Μονάδων.

……….Υπό την πίεση των ανωτέρω γεγονότων, η Ανωτάτη Διοίκησις τού Στρατού αποφάσισε ν’ απαλλάξει το Β΄Σ. Στρατού από την βαριά ευθύνη διευθύνσεως τού  σ υ ν ό λ ο υ  των επιχειρήσεων Γράμμου και μοίρασε πλέον την επιχείρηση σε δύο διοικήσεις. Την πρώτη ανέλαβε το Α΄ Σ.Σ.  υπό τον Θρασύβουλο Τσακαλώτο επιχειρώντας μόνο στον Γράμμο, ενώ το Β΄Σ.Σ. αρχικά υπό τον Π. Καλογερόπουλο και από τις 5 Αυγούστου υπό τον Σ. Κιτριλάκη, διατάχθηκε να οργανώσει την δεύτερη διοίκηση στην περιοχή Ηπείρου και Νοτίου Γράμμου.

Η δεύτερη φάση τής επιχειρήσεως ΚΟΡΩΝΙΣ

……….Το Γενικό Επιτελείο  Στρατού με την Α.Π 5970/4009/Ι/31/14-7-48 διαταγή του, καθόρισε τις αποστολές των Α΄και Β’ Σωμάτων Στρατού. Από τις 20 Ιουλίου 1948 άρχισε η δεύτερη φάση τής επιχειρήσεως ΚΟΡΩΝΙΣ. Το Α΄Σ.Σ. καθόρισε αμέσως  ως προϋπόθεση τής επιτυχίας, την ΕΠΙΘΕΣΗ. Δεδομένου ότι δεν τού διατέθηκαν νέες δυνάμεις, έπρεπε να καθορίσει σχέδιο ΕΛΙΓΜΟΥ το οποίο θα επέτρεπε την συγκέντρωση των διασκορπισμένων δυνάμεων και την χρησιμοποίησή τους στην ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ. Ο σκληρός αγώνας κατά ΚΛΕΦΤΗ και η επιμονή τού Σώματος γιά την κατάληψή του, αναπτέρωσε το ηθικό και η επίτευξη τού στόχου ανέπτυξε το επιθετικό πνεύμα.

……….Στην μάχη τού Γράμμου, οι ίδιες Μονάδες που είχαν καθηλωθεί επί 40 ημέρες, χάνοντας το ηθικό τους και την πίστη τους στην νίκη, τελικά κατευθύνθηκαν στον αγώνα, ανέκτησαν το ηθικό τους και, επετέλεσαν το θαύμα τού ΓΡΑΜΜΟΥ, μέσα σε ελάχιστο σχετικώς χρόνο και με τις λιγότερες απώλειες. Οι ίδιες δυνάμεις οι οποίες πριν από έναν μήνα βρίσκονταν απέναντι από τον Γράμμο σε πλήρη αδυναμία, όταν ρίχτηκαν στον αγώνα υπό διαφορετικές συνθήκες επετέλεσαν θαύματα.

……….Στις 22 Αυγούστου 1948, από την στιγμή που το Σώμα Στρατού ξεπέρασε τους τελικούς αντικειμενικούς σκοπούς όπως αυτοί είχαν καθορισθεί από το ΓΕΣ [ΓΡΑΜΜΟΣ (υψ. 2520) – ΣΚΙΡΤΣΗ – ΚΙΑΦΑ – ΑΝΩ – ΚΑΤΩ – ΑΡΕΝΑΙ], και κινούμενο με δική του πρωτοβουλία μέσα στην ζώνη τού Β’ Σ.Σ., έφθασε ταχύτατα μέσω τής κορυφογραμμής των συνόρων [(ύψ.2520) – ΓΚΟΥΜΠΕΛ – ΠΟΡΤΑ ΟΣΜΑΝ μέχρι ΦΟΥΣΙΑ – ΣΛΙΜΝΙΤΣΑ], η υπόθεση ολόκληρου τού Γράμμου είχε λυθεί και συνεπώς τερματίσθηκαν ουσιαστικώς οι επιχειρήσεις. Εθεάθησαν τμήματα τού Εθνικού Στρατού κινούμενα επί τής κορυφογραμμής των συνόρων προς υψ. 2520 με βηματισμό τροχάδην. Αυτό δείχνει την τεράστια μεταβολή στο ηθικό των Μονάδων.

……….Ο ελιγμός, τού Σώματος Στρατού αιφνιδίασε πλήρως τους κομμουνιστές, παρέλυσε την διάθεσή τους γιά άμυνα, αναγκάζοντάς τους να τραπούν πανικόβλητοι προς βορρά και να εγκαταλείψουν το σύνολο τής ισχυρώτατα οργανωμένης τοποθεσίας τού Γράμμου τον οποίο διατυμπάνιζαν ως απόρθητο φρούριο και τάφο μας.

……….Ανήκει τιμή και ευγνωμοσύνη στους ήρωες τού ΓΡΑΜΜΟΥ, οι οποίοι με την θυσία τους διατήρησαν την Πατρίδα μας ελεύθερη.

[Τον χειμώνα τού 1948 οι κομμουνιστές ξετρύπωσαν από τις αλβανικές φωλιές τους, με κατάληξη την μάχη τού 1949.]

---

Κείμενο-επιμέλεια: Ἐλληνικὸ Ἡμερολόγιο

Πηγή πληροφοριών:

1. Έκθεσις Πεπραγμένων επιχειρήσεων Γράμμου υπό συνθηματικόν Κορωνίς 20/7-22/8/1948  

2. Παραλήψεις βασικών αρχών τακτικής, ΓΕΣ/Α1/6 Ιουλ 1948

3. Έκθεσις Επιχειρήσεων Γράμμου 20/8.1948 

4. Πολλά Ρίχτερ στην ελληνική ιστορία 

• Πηγή εικόνων: https://www.lifo.gr/

Copyright (©) «Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο»