.

 

 Η συγκρότηση δωδεκαμελούς Επιτροπής στην Αθήνα γιά την ένωση τής Κύπρου με την Ελλάδα.

Ο όρκος των μελών της, στις 7 Μαρτίου 1953.

.

……….Ύστερα από αρκετή προεργασία που έγινε, με πρωτοβουλία κάποιων προσώπων, γιά την διεξαγωγή ένοπλου απελευθερωτικού Αγώνα στην Κύπρο, σχηματίστηκε δωδεκαμελής Επιτροπή στην Αθήνα με πρόεδρο τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, που ήταν ταυτόχρονα και ο πολιτικός αρχηγός τού Αγώνα. Την οριστική τους απόφαση τα δώδεκα μέλη τής Επιτροπής επισφράγισαν με τον πιό κάτω όρκο στην Καινή Διαθήκη, που έδωσαν στις 7 Μαρτίου 1953 στο σπίτι τού Γεράσιμου Κονιδάρη, καθηγητή τής Θεολογικής Σχολής τού Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οδό Ασκληπιού 36Β (3ος όροφος): «Ορκίζομαι εις το όνομα τής Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα, μυστικόν παν ό,τι γνωρίζω και θέλω ακούσει διά την υπόθεσιν τής Ενώσεως τής Κύπρου. Θα υπακούω δε εις τάς εκάστοτε διδομένας μοι διαταγάς».
.
……….Ακολουθούν οι υπογραφές των δώδεκα μελών τής Επιτροπής:
Ο Κύπρου Μακάριος, Νικόλαος Παπαδόπουλος, Γεώργιος Στράτος, Γεράσιμος Κονιδάρης, Αντώνιος Αυγίκος, Σάββας Λοϊζίδης, Σωκράτης Λοϊζίδης, Γεώργιος Γρίβας, Ηλίας Τσατσόμοιρος, Δ. Σταυρόπουλος, Δημήτριος Βεζανής, Ηλίας Αλεξόπουλος.

……….Ο Γεράσιμος Κονιδάρης σχετικά με τον πιό πάνω όρκο γράφει:
«Την Καινήν Διαθήκην έθεσα επί τής τραπέζης, μεθ’ ο ηγέρθημεν πάντες διά να δώσωμεν τον όρκον, συνταγέντα κατά τα πρότυπα τού μεγάλου αγώνος, κατά τρόπον δηλαδή ουχί απολύτως σαφή. Και ο μεν Αρχιεπίσκοπος Μακάριος έθεσε την χείρα επί τού στήθους, ημείς δε επί τού Ιερού Ευαγγελίου. Και τον μεν όρκον ανεγίνωσκεν η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος, ημείς δε τον επανελαμβάνομεν φράσιν προς φράσιν, εν βαθυτάτη συγκινήσει».

……….Το κείμενο τού όρκου με τις υπογραφές και η Καινή Διαθήκη που χρησιμοποιήθηκε βρίσκονται σήμερα (2002) στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο τής Ελλάδας(***). Το τραπέζι, στο οποίο τοποθετήθηκε η Καινή Διαθήκη, δωρήθηκε στο Μουσείο Αγώνος τής Κύπρου.

……….Η Επιτροπή των Αθηνών συνεδρίασε αρκετές φορές στα σπίτια μελών της, τού καθηγητή Γεράσιμου Κονιδάρη (Ασκληπιού 36Β), τού καθηγητή Δημητρίου Βεζανή (Σκουφά 34), τού δικηγόρου Σάββα Λοϊζίδη (Μαυρομιχάλη 59), καθώς και στο δικηγορικό γραφείο τού Αντωνίου Αυγίκου (Σατωβριάνδου 10). Η αλλαγή τού τόπου των συνεδριών τής Επιτροπής γινόταν γιά να τηρείται η μυστικότητα τής δράσης της.

……….Με τις αποφάσεις και ενέργειές της, η Επιτροπή συνέβαλε πολύ στην προετοιμασία τού απελευθερωτικού Αγώνα. Οι συνεδρίες της γίνονταν υπό την προεδρία τού Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, τον οποίο αντικαθιστούσε στην απουσία του ο Γεώργιος Στράτος, πρώην Υπουργός Στρατιωτικών. Μερικά από τα θέματα που απασχόλησαν την Επιτροπή, ήταν η αποστολή όπλων στην Κύπρο, ο καθορισμός τής μορφής τού Αγώνα, η προπαγάνδα, η δραστηριοποίηση τής Πανελληνίου Επιτροπής Αυτοδιαθέσεως Κύπρου.

……….Αρχηγός γιά τον ένοπλο Αγώνα στην Κύπρο ορίστηκε από την Επιτροπή ο Γεώργιος Γρίβας, που είχε πολλές γνώσεις και πείρα στα θέματα τού πολέμου. Πολέμησε στην Μικρασιατική εκστρατεία τού 1922 ως ανθυπολοχαγός. Στο έπος τής Πίνδου τού 1940-41 υπηρέτησε ως μέλος τού Γραφείου Επιχειρήσεων τού Γενικού Επιτελείου Στρατού. Στην περίοδο τής Γερμανικής κατοχής (1941-1944) διετέλεσε αρχηγός τής εθνικής αντιστασιακής Οργάνωσης Χ. Εκτός από τις σπουδές του στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων των Αθηνών, φοίτησε και στην Στρατιωτική Σχολή των Βερσαλλιών. Στην Σχολή Ευελπίδων δίδαξε ως καθηγητής τακτικής πολέμου.

……….Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Γεώργιος Γρίβας, ως αρχηγοί τού Αγώνα τής ΕΟΚΑ, συνεργάζονταν στενά και αρμονικά και έπαιξαν τον κυριότερο ρόλο στην επιτυχία του. Ο Αρχιεπίσκοπος χρηματοδοτούσε τον Αγώνα τόσο στην προετοιμασία όσο και στην διεξαγωγή του.

Γιά τον ρόλο που διαδραμάτισαν στον Αγώνα οι δυο αρχηγοί του, γράφει ο Γιάννης Σπανός:

«Ο Εθνάρχης φλόγιζε τις ψυχές με τα πύρινα κηρύγματά του γιά την ένωση τής Κύπρου με την Ελλάδα κι ο Αρχηγός τής ΕΟΚΑ οδηγούσε τούς αγωνιστές στην μάχη γιά την μετουσίωση τού προαιώνιου πόθου… Ο Αρχιεπίσκοπος κι ο Διγενής ύψωσαν τον απειροπόλεμο λαό από το θυσιαστήριο και την ανδρεία στον θρίαμβο και στην ανυπέρβλητη δόξα, που προκάλεσε τον θαυμασμό τού κόσμου. Ο κοινός όρκος γιά τον κοινό σκοπό συνένωσε τούς δύο ηγέτες στο αρραγές μέτωπο τής νίκης στα μεγάλα χρόνια τού αγώνα τής ΕΟΚΑ στην ανεπανάληπτη επική τετραετία τής Κυπριακής Ιστορίας».
.
Επισκέψεις στην Κύπρο τού συνταγματάρχη Γεωργίου Γρίβα το 1951 και το 1952.

……….Την σκέψη τού Γεωργίου Γρίβα απασχολούσε πολύ η δυνατότητα επιτυχίας ενός επαναστατικού κινήματος στην Κύπρο, κυρίως μετά την διεξαγωγή τού δημοψηφίσματος τού 1950. Γιά να σχηματίσει προσωπική αντίληψη τού ζητήματος, επισκέφθηκε την Κύπρο τον Ιούλιο τού 1951. Οι δυσκολίες που προβάλλονταν ήταν μεγάλες. Οι κυριότερες ήταν οι εξής:

1. Έπρεπε να εξασφαλίσει όπλα και άλλο πολεμικό υλικό, γιατί δεν υπήρχε τίποτε απ’ αυτά στην Κύπρο. Μπορούσαν να εξασφαλιστούν από την Ελλάδα, αλλά η μεταφορά τους στην Κύπρο αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα.

2. Έπρεπε να στρατολογηθούν νέοι και να εκπαιδευθούν στην χρήση των όπλων και στην διεξαγωγή ανταρτοπόλεμου. Αλλά οι Κύπριοι ήταν απειροπόλεμοι και ανέτοιμοι στην χρήση βίας σε απελευθερωτικό αγώνα. Αυτό εγκυμονούσε πολλούς προσωπικούς κινδύνους και δημιουργούσε αμφιβολίες γιά την επιτυχία τού Αγώνα.

3. Η Κύπρος ήταν ένα μικρό νησί και το έδαφός του, είχε περιορισμένες δυνατότητες γιά την διεξαγωγή ανταρτοπόλεμου.

……….Γιά τούς πιό πάνω λόγους, οι Άγγλοι πίστευαν ότι ήταν αδύνατη η διεξαγωγή ανταρτοπόλεμου στην Κύπρο. Ο Γεώργιος Γρίβας όμως ήταν άνθρωπος με πολύ ισχυρή θέληση, αποφασισμένος να υπερνικήσει όλες τις δυσκολίες. Από την πρώτη του επίσκεψη στην Κύπρο το 1951 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν δυνατότητες διεξαγωγής ανταρτοπόλεμου. Επέστρεψε στην Αθήνα, μελέτησε καλύτερα το θέμα και ετοίμασε γενικό σχέδιο γιά ένοπλο αγώνα, με βάση τις προσωπικές του εμπειρίες.

Τον Οκτώβριο τού 1952, ήρθε γιά δεύτερη φορά στην Κύπρο, όπου παρέμεινε σχεδόν πέντε μήνες (3 Οκτωβρίου 1952-25 Φεβρουαρίου 1953). Η επίσκεψη του αυτή απέβλεπε στο να διαπιστώσει τη δυνατότητα εφαρμογής τού σχεδίου του. Τότε φρόντισε να δημιουργηθούν οι πρώτοι μαχητικοί πυρήνες γιά ανάληψη επαναστατικής δράσης και γιά παραλαβή και απόκρυψη πολεμικού υλικού.

***

ΠΗΓΗ: Το έργο τού κυρίου Ανδρέα Βαρνάβα « ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ 1955-1959», έκδοση Λευκωσία 2002.
.

***

……….(***) Τον Ιούνιο τού 2015, το πρωτόκολλο τού όρκου των πρωτεργατών τού απελευθερωτικού Αγώνα και το ευαγγέλιο επί τού οποίου ορκίστηκαν, παραδόθηκαν από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία τής Ελλάδος στον Πρόεδρο τής Βουλής των Αντιπροσώπων τής Κύπρου Γιαννάκη Ομήρου. Στην συνέχεια ο Πρόεδρος τής Βουλής των Αντιπροσώπων  τα παρέδωσε στον Υπουργό Παιδείας τής Κυπριακής Δημοκρατίας Κώστα Καδή, σε τελετή η οποία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα συνεδριών τής Ολομέλειας τής Βουλής. Στην τελετή εκτός από τα μέλη τής Βουλής και τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, παρίσταντο επίσης ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος, δύο πρώην Πρόεδροι τής Βουλής των Ελλήνων, ο Πρέσβης τής Ελλάδος και αγωνιστές τής ΕΟΚΑ. Από τότε το Ευαγγέλιο και το Πρωτόκολλο Ορκωμοσίας φυλάσσονται  στο νέο Μουσείο Αγώνος τής ΕΟΚΑ 1955-59.)

***