Οι Άγιοι Εθνομάρτυρες Πρόσκοποι του Αϊδινίου
(+18 Ιουνίου 1919)
.
Δρ. Χρήστος Μητσάκης
……….Κατά την σφαγή του Αϊδινίου από τους τούρκους (16-20 Ιουνίου 1919), οι στην πλειονότητά τους έφηβοι Έλληνες πρόσκοποι της πόλης αυτής βρήκαν ηρωικό και μαρτυρικό θάνατο, επιδεικνύοντας θάρρος και καρτερία κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας, των βασανιστηρίων και της εκτέλεσής τους, αρνούμενοι, μάλιστα, την πρόταση να ασπαστούν το ισλάμ και να εκτουρκιστούν, προκειμένου να γλυτώσουν την ζωή τους, επιλέγοντας να πεθάνουν Χριστιανοί και Έλληνες, εισερχόμενοι έτσι επαξίως στην χορεία των νεομαρτύρων της Ορθοδοξίας.
………..Αν και με την υπ’ αριθμόν 2556/5-7-1993 εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η μνήμη τους τιμάται την Κυριακή την προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού εκάστου έτους, συνολικά μαζί με την μνήμη των μυριάδων άλλων, γνωστών και αγνώστων, κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι μαρτύρησαν κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, και τους οποίους η Εκκλησία της Ελλάδος αγιοκατέταξε με συνοδική της απόφαση την 14η Νοεμβρίου του 1992, χρέος είναι να εξεταστεί το ενδεχόμενο να καθιερωθεί να τιμάται η μνήμη των Αγίων Εθνομαρτύρων Προσκόπων του Αϊδινίου και ξεχωριστά την 18η Ιουνίου, ημέρα του μαρτυρικού τους θανάτου.
....Φωτογραφία των Εθνομαρτύρων Προσκόπων του .Αϊδινίου, τραβηγμένη στα ερείπια των βυζαντινών ....... .Τράλλεων την άνοιξη του 1919.
Οι Έλληνες Πρόσκοποι της Μικράς Ασίας στην υπηρεσία του Έθνους
……….Ο Ελληνικός Προσκοπισμός στον χώρο της Μικράς Ασίας άρχισε να οργανώνεται αμέσως μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου να συνδράμει τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στην εφαρμογή των όρων της Συνθήκης του Μούδρου (31/10/1918), στις περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου κατοικούσαν συμπαγείς ελληνικοί πληθυσμοί.
……….Πρωτεργάτης της προσπάθειας αυτής ήταν ο Ευάγγελος Ιωαννίδης, αρχηγός των Ελλήνων Προσκόπων της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου, ο οποίος, για τον σκοπό αυτόν εγκαταστάθηκε στην Σμύρνη. Έχοντας την υποστήριξη του επιχώριου Μητροπολίτη Χρυσοστόμου και συνεπικουρούμενος από τον Δημήτριο Δάλλα, δραστήριο στέλεχος του Πανιωνίου Αθλητικού Συλλόγου, τον Δημήτριο Αγγελομάτη και τον ποιητή Αλέκο Φωτιάδη, ίδρυσε και οργάνωσε σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πρώτες προσκοπικές ομάδες στην περιοχή της Ιωνίας, ώστε τον Φεβρουάριο του 1919 με την άφιξη στην Σμύρνη του Κωνσταντίνου Μελά, Γενικού Εφόρου του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, να συσταθεί περιφερειακή επιτροπή και να διοριστούν οι πρώτοι τοπικοί έφοροι.
……….Έτσι, όταν στις 2 Μαΐου του 1919 ο Ελληνικός Στρατός αποβιβάζονταν στην Σμύρνη, είχαν ήδη οργανωθεί και λειτουργούσαν στον χώρο της Μικράς Ασίας 65 προσκοπικές ομάδες, με τα μέλη τους, γνώστες της τουρκικής γλώσσας και της τοπογραφίας της περιοχής, έτοιμα να παράσχουν κάθε είδους επικουρική και βοηθητική υπηρεσία στο Αρχηγείο Στρατού, στο Φρουραρχείο, στην Επιμελητεία ή στο Λιμεναρχείο, ως διερμηνείς, γραφείς, σύνδεσμοι, οδηγοί, αγγελιοφόροι, τραυματιοφορείς ακόμα και ως συνοδοί των στρατιωτικών περιπόλων.
……….Παράλληλα, οι πρόσκοποι, οι οποίοι απέκτησαν σύντομα και τον δικό τους ύμνο, τον οποίον μελοποίησε ο Σμυρνιός συνθέτης Δημοσθένης Μιλανάκης σε στίχους Μιχάλη Αργυρόπουλου, έδιναν το παρόν και συμμετείχαν ενεργά σε όλες τις εθνικές, θρησκευτικές, αθλητικές, πολιτιστικές και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις του Μικρασιατικού Ελληνισμού, ενισχύοντας το εθνικό φρόνημα, προσφέροντας κοινωνικό έργο και τονώνοντας το αίσθημα ασφάλειας και υπερηφανείας των ομογενών πληθυσμών, οι οποίοι για αιώνες είχαν βιώσει την βαρβαρότητα και την αυθαιρεσία των τούρκων δυναστών τους.
……….Αυτόν τον κρίσιμο εθνικό και κοινωνικό ρόλο διαδραμάτισαν και οι τρεις προσκοπικές ομάδες που οργανώθηκαν και λειτούργησαν από τις αρχές του 1919 στο Αϊδίνιο με πρωτοβουλία και προσωπική προσπάθεια του ένθερμου πατριώτη Νικόλαου Αυγερίδη, ο οποίος και ανέλαβε Τοπικός Έφορος των Ελλήνων Προσκόπων της πόλης αυτής.
...... Καθήμενος στο κέντρο της φωτογραφίας ο Εθνομάρτυρας Νικόλαος Αυγερίδης, Τοπικός Έφορος των ...Ελλήνων Προσκόπων του Αϊδινίου. Φωτογραφία των ...................αρχών του 1919.
Αϊδίνιο – Η συνέχεια των Τράλλεων
……….Η πόλη του Αϊδινίου, η οικιστική συνέχεια των ελληνιστικών και βυζαντινών Τράλλεων, 70 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σμύρνης, διέθετε στα τέλη της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα μία ανθηρή και ευημερούσα ελληνική κοινότητα 10.000 ατόμων περίπου, καθώς και μικρές κοινότητες Εβραίων, Αρμενίων και Καθολικών, έχοντας συνολικό πληθυσμό περί τις 30.000 κατοίκους, μουσουλμάνους στην πλειοψηφία τους.
……….Η πόλη απώλεσε το ελληνικό της όνομα, μετονομαζόμενη σε Αϊδίνιο, ύστερα από την κατάληψή της από τους σελτζούκους το 1284 μ.Χ., όταν χιλιάδες από τους κατοίκους της σφαγιάστηκαν, ενώ περί τις 20.000 από αυτούς πωλήθησαν ως σκλάβοι.
……….Παρ’ όλα αυτά, όμως, το ελληνικό στοιχείο συνέχισε να έχει αδιάλειπτη παρουσία στο Αϊδίνιο, λόγω της στρατηγικής θέσης της πόλης στην εύφορη κοιλάδα του ποταμού Μαιάνδρου πάνω στον εμπορικό δρόμο που ένωνε την Σμύρνη και τα παράλια της Ιωνίας με την μικρασιατική ενδοχώρα, φτάνοντας μάλιστα στις αρχές του 20ου αιώνα να ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος των εμπορικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων της ευρύτερης περιοχής, αξιοποιώντας την πλούσια αγροτική της παραγωγή, κυρίως ελιές, λάδι, σύκα και βαμβάκι, καθώς και τα εξορυσσόμενα μεταλλεύματα.
Μερική άποψη της ελληνικής συνοικίας του Αϊδινίου. Φωτογραφία των αρχών του 20ου αιώνα.
……….Εκτός, όμως, από οικονομικά δραστήρια, η ελληνική κοινότητα του Αϊδινίου, η οποία διέθετε δύο ιερούς ναούς, αυτούς του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Χαραλάμπους, διακρίνονταν και για την έντονη εκπαιδευτική και πολιτιστική της δραστηριότητα αλλά και για το κοινωνικό της έργο, λειτουργώντας ένα νηπιαγωγείο, δυο σχολεία αρρένων και ένα παρθεναγωγείο, πολιτιστικούς συλλόγους, τον φιλολογικό σύλλογο «Μέλισσα», βιβλιοθήκη, φιλαρμονική εταιρεία, ακόμα και νοσοκομείο.
……….Ενδεικτικό της πνευματικής και πολιτιστικής ακμής του ελληνικού στοιχείου του Αϊδινίου είναι το γεγονός, πως απετέλεσε τον τόπο γέννησης, μεταξύ άλλων, της συγγραφέως Διδώς Σωτηρίου (1909-2004), της φωτογράφου Έλλης Σουγιουλτζόγλου-Σεϊραδάρη (1899-1998), του συνθέτη Μιχάλη Σουγιούλ (1906-1958), του ζωγράφου Ευάγγελου Ιωαννίδη (1868-1942), του ζωγράφου και σκιτσογράφου Μίνωος Αργυράκη (1919-1998), της στιχουργού Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου (1893-1972) και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Β΄ (1880-1968).
Η μάχη και η σφαγή του Αϊδινίου (15-20 Ιουνίου 1919)
……….Ύστερα από πληροφορίες πως μονάδες του τουρκικού στρατού και άτακτοι τσέτες συγκεντρώνονταν στην περιοχή του Αϊδινίου, μεικτό απόσπασμα του Ελληνικού Στρατού, αποτελούμενο από τα τρία τάγματα πεζικού του 4ου Συντάγματος, λόχο επιτελείου, ουλαμό πυροβολικού και τμήμα Χωροφυλακής απεστάλη για να προστατεύσει την πόλη, εισερχόμενο χωρίς αντίσταση σε αυτήν την 14η Μαΐου του 1919, 635 χρόνια μετά την υποδούλωσή της στους σελτζούκους, γενόμενο δεκτό ενθουσιωδώς με δοξολογίες και εορταστικές εκδηλώσεις από τους Έλληνες, είτε μονίμους κατοίκους της είτε πρόσφυγες προερχόμενους από την μικρασιατική ενδοχώρα, οι οποίοι είχαν καταφύγει στο Αϊδίνιο για να γλυτώσουν από τους διωγμούς και τις σφαγές.
……….Ο επικεφαλής του αποσπάσματος Αντισυνταγματάρχης Αλέξανδρος Σχινάς, αν και είχε να αντιμετωπίσει μια δύσκολη κατάσταση, καθώς οι τούρκοι του Αϊδινίου δεν είχαν αφοπλιστεί οι δε τσέτες εξορμούσαν από την ιταλική ζώνη ελέγχου, νοτίως του ποταμού Μαιάνδρου, εντελώς ανενόχλητοι και εφοδιαζόμενοι από το στρατόπεδο που διατηρούσαν στην περιοχή, είχε ικανή δύναμη για να προστατεύσει την πόλη. Εκτίμησε, όμως, λάθος την τακτική κατάσταση, δεν έλαβε σοβαρά τις πληροφορίες πως οι τούρκοι του Αϊδινίου βρίσκονταν σε συνεννόηση με τους τσέτες για ανάληψη ένοπλης δράσης και δεν προέβη στις απαραίτητες ενέργειες και την άμυνα της πόλης να προετοιμάσει και την δράση των τσετών να περιορίσει.
……….Αποτέλεσμα της αδράνειάς του αυτής ήταν οι τσέτες να εκδηλώσουν την επίθεσή τους το απόγευμα της 15ης Ιουνίου, προσβάλλοντας ελληνικό στρατιωτικό τμήμα και, αναγκάζοντάς το να συμπτυχθεί, να φτάσουν στις νότιες παρυφές της πόλης. Καθώς, καθ’ όλη την διάρκεια της νύχτας δεν υπήρξε καμία αντίδραση από μέρους του Σχινά, το πρωί της 16ης Ιουνίου τόσο τακτικός τουρκικός στρατός όσο και τσέτες, υποστηριζόμενοι από πυρά πυροβολικού, εισέβαλαν στο Αϊδίνιο, επιτιθέμενοι εναντίον των Ελλήνων, στρατιωτών και πολιτών, σφάζοντας, λεηλατώντας και καταστρέφοντας, συνεπικουρούμενοι από τους μη αφοπλισθέντες τούρκους κατοίκους της πόλης, η οποία κατέστη θέατρο σκληρών ενόπλων συγκρούσεων και φρικαλέων βιαιοπραγιών.
……….Έχοντας απωλέσει την πρωτοβουλία των κινήσεων και τον έλεγχο της μάχης και υπό το κράτος του πανικού ο Σχινάς, προφασιζόμενος έλλειψη πυρομαχικών, το πρωί της 17ης Ιουνίου έδωσε εντολή για εκκένωση του Αϊδινίου και σύμπτυξη των υπ’ αυτόν δυνάμεων 30 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης, παρά τις σαφείς διαταγές που μόλις είχε λάβει να μην εγκαταλείψει τις θέσεις του «επ’ ουδενί», αλλά να παραμείνει στην πόλη, συνεχίζοντας την μάχη και προστατεύοντας τον ελληνικό πληθυσμό.
……….Με απροστάτευτους πλέον τους Έλληνες κατοίκους του Αϊδινίου, οι τούρκοι συνέχισαν ανενόχλητοι και μανιωδώς το καταστροφικό τους έργο, δολοφονώντας, βιαιοπραγώντας και λεηλατώντας μέχρι και την 20η Ιουνίου, οπότε Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις εισήλθαν και πάλι στην πόλη, εκκαθαρίζοντάς την από ένοπλους τούρκους και αποκαθιστώντας την τάξη.
……….Λιγότεροι, όμως, από 5.000 Έλληνες, από τους 12.000 και πλέον μονίμους κάτοικους του Αϊδινίου και των χωριών γύρω από αυτό και τους πρόσφυγες από την μικρασιατική ενδοχώρα, οι οποίοι είχαν καταφύγει εκεί, επέζησαν. Ο αριθμός όσων εξοντώθηκαν δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί με ακρίβεια. Άλλοι σφαγιάστηκαν και εκτελέστηκαν επί τόπου, οι περισσότεροι από αυτούς μετά από σκληρά και απάνθρωπα βασανιστήρια, ενώ άλλοι σύρθηκαν αιχμάλωτοι προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, όπου εξοντώθηκαν εκεί, εκτός από όσους εξαναγκάσθησαν να ασπαστούν το ισλάμ για να σώσουν την ζωή τους.
Απόσπασμα της αναφοράς του Αντιστρατήγου Κωνσταντίνου Νίδερ για την σφαγή του Αϊδινίου.
……….Η άλλοτε ευημερούσα ελληνική συνοικία του Αϊδινίου καταστράφηκε κατά το μεγαλύτερό της μέρος, μεταβληθείσα σε σωρό ερειπίων. Οικίες, εμπορικά καταστήματα και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν, όπως και οι ορθόδοξες εκκλησίες, στις οποίες κατέφυγαν πολλοί αναζητώντας ματαίως καταφύγιο. Ενδεικτικό των τουρκικών θηριωδιών είναι πως εκατοντάδες γυναικόπαιδα σφαγιάστηκαν εντός του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, αφού προηγουμένως υπέστησαν βασανιστήρια, ακρωτηριασμούς και βιασμούς.
Η ηρωική δράση και ο μαρτυρικός θάνατος των Ελλήνων Προσκόπων του Αϊδινίου
……….Από την πρώτη στιγμή που εκδηλώθηκε η επίθεση των τούρκων εναντίον του Αϊδινίου, η κινητοποίηση των Ελλήνων Προσκόπων ήταν άμεση, ώστε και τον Ελληνικό Στρατό να συνδράμουν και στον πληθυσμό της πόλης να παράσχουν κάθε αναγκαία βοήθεια. Οι μεγαλύτεροι στην ηλικία πήραν τα όπλα και πολέμησαν, οι δε μικρότεροι μετέφεραν μηνύματα και πυρομαχικά, ενώ χωρίς να κάνουν διάκριση εθνικότητας και θρησκείας, φρόντισαν τραυματίες, διέσωσαν από φλεγόμενα κτίρια αμάχους και οδήγησαν σε ασφαλή μέρη γυναικόπαιδα, ηλικιωμένους και ανήμπορους.
Φωτογραφία των Εθνομαρτύρων Προσκόπων του Αϊδινίου, τραβηγμένη στα ερείπια των βυζαντινών Τράλλεων την άνοιξη του 1919.
……….Την δράση τους αυτή οι Έλληνες Πρόσκοποι τήν συνέχισαν ακόμη και όταν τα υπό τον Αντισυνταγματάρχη Σχινά στρατιωτικά τμήματα εγκατέλειψαν το Αϊδίνιο το πρωί της 17ης Ιουνίου. Από την στιγμή εκείνη απέμειναν η μόνη οργανωμένη ομάδα που συνέτρεχε τον άμαχο πληθυσμό της πόλης. Αυτό βέβαια τούς έκανε στόχο της εκδικητικής μανίας των τούρκων. Και εύκολο, μάλιστα, στόχο αφού ήταν όλοι τους ένστολοι και έτσι δεν ήταν δύσκολο να εντοπιστούν. Τελικά, όσοι πρόσκοποι δεν φονεύτηκαν ή σφαγιάστηκαν, συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στα υπόγεια του Διοικητηρίου του Αϊδινίου, όπου και φυλακίστηκαν.
……….Την νύχτα της 17ης προς την 18η Ιουνίου, ο επικεφαλής και ιδρυτής τους, ο Τοπικός Έφορος Νικόλαος Αυγερίδης, έχοντας επίγνωση των επερχομένων βασανιστηρίων και της εκτελέσεώς τους, εμψύχωσε και ενθάρρυνε τους στην πλειονότητά τους εφήβους προσκόπους, ώστε αυτοί να μην λιγοψυχήσουν, αλλά να παραμείνουν Χριστιανοί και Έλληνες μέχρι τέλους. Προετοιμαζόμενοι για το μαρτύριό τους, προσευχήθηκαν με κατάνυξη και ευλάβεια στον Τριαδικό Θεό και μετέλαβαν με ψωμί και νερό.
……….Το πρωί της 18ης Ιουνίου οι τσέτες οδήγησαν τους Έλληνες Προσκόπους σε έναν ελαιώνα στις όχθες του Εύδωνα, παραπόταμο του Μαιάνδρου. Επικεφαλής των τσετών ήταν ο Αντνάν Μεντερές (1899-1961), ο μετέπειτα πολιτικός και πρωθυπουργός της Τουρκίας, ο οποίος ήταν επικεφαλής των τούρκων προσκόπων του Αϊδινίου, που επειδή δεν κατάφεραν να επιτύχουν τον ίδιο βαθμό οργάνωσης και πειθαρχίας με τους Έλληνες προσκόπους, εχθρεύονταν θανάσιμα τους τελευταίους, όπως και κάθε τι Ελληνικό και Χριστιανικό.
……….Οι τσέτες πρότειναν στον Αυγερίδη, προκειμένου να τού χαριστεί η ζωή, να ασπαστεί το ισλάμ και να απαρνηθεί την Ελλάδα. «Ζήτω η Ελλάδα!» ήταν η απάντησή του. Με εντολή του ιδίου του Μεντερές, ένας τσέτης έβγαλε με μαχαίρι το ένα μάτι του Αυγερίδη. Ακολούθως, ενώ αυτός ήταν αιμόφυρτος, τού προτάθηκε και δεύτερη φορά να εξισλαμιστεί και να εκτουρκιστεί, για να σωθεί. Αρνήθηκε και πάλι, ενώ την φορά αυτή το «Ζήτω η Ελλάδα!» τό βροντοφώναξαν όλοι μαζί οι Έλληνες Πρόσκοποι. Οι τσέτες εξαγριώθηκαν και έβγαλαν και το άλλο μάτι του Αυγερίδη και κατακρεουργώντας τον, τόν σκότωσαν.
……….Πρόταση εξισλαμισμού και εκτουρκισμού με αντάλλαγμα την ζωή τους έγινε και στους αρχηγούς των τριών προσκοπικών ομάδων, τους Φιλοκτήτη Αργυράκη, Μίνωα Βεϊνόγλου και Αιμίλιο Παπαδόπουλο. Αρνήθηκαν και αυτοί αναφωνώντας «Ζήτω η Ελλάδα!», για να βρουν ηρωικό και μαρτυρικό θάνατο. Ο Αργυράκης εγδάρη ζωντανός και κατόπιν κατακρεουργήθηκε, ο Βεϊνόγλου αποκεφαλίστηκε, ενώ δεν διασώθηκε κάποια μαρτυρία για τον τρόπο θανάτωσης του Παπαδόπουλου.
……….Η ίδια διαδικασία επαναλήφθηκε για όλους τους Έλληνες Προσκόπους. Παρ’ όλες, όμως, τις φρικαλεότητες που διαδραματίστηκαν στα μάτια τους και παρά το νεαρό της ηλικίας τους, κανένας τους δεν δείλιασε και κανείς τους δεν αρνήθηκε τον Χριστό και την Ελλάδα. Παρέμειναν Χριστιανοί και Έλληνες μέχρι και την τελευταία τους ανάσα, έχοντας υποβληθεί σε απάνθρωπα και σκληρά βασανιστήρια, σε ακρωτηριασμούς, ευνουχισμούς, ανασκολοπισμούς και απαγχονισμούς.
Έλληνας έφηβος Πρόσκοπος εκτελεσθείς από τους τούρκους. Στο βάθος δεξιά οι βάρβαροι δήμιοί του. Φωτογραφία από τις σφαγές και τις εκτελέσεις των Ελλήνων Προσκόπων της Ιωνίας της περιόδου 1919-1922.
……….Όταν την 20η Ιουνίου οι Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις επανήλθαν στο Αϊδίνιο, τα από τους τούρκους διαμελισμένα και κακοποιημένα, ακόμη και μετά θάνατον, σώματα των τριάντα ενός Εθνομαρτύρων Προσκόπων της πόλης εντοπίστηκαν στις όχθες του Εύδωνα από τους συγκλονισμένους από το φρικτό και αποτρόπαιο θέαμα Έλληνες στρατιώτες, οι οποίοι και τά ενταφίασαν.
……….Τέτοιο ήταν το μένος των τούρκων εναντίον των Ελλήνων Προσκόπων του Αϊδινίου, αλλά και τέτοια η αυταπάρνηση όλων τους και εδραία η πίστη τους στον Χριστό, ώστε από τις ένοπλες συγκρούσεις και τις σφαγές των ημερών εκείνων, δεν επέζησε παρά μόνον ένας πρόσκοπος, ο τραυματισθείς δεκατετράχρονος Ορέστης Χατζημικές, ο οποίος πέθανε το 1938 στην Θεσσαλονίκη.
……….Πρέπει να τονιστεί, ιδιαιτέρως, πως αυτό που συνέβη στο Αϊδίνιο δεν ήταν ένα μεμονωμένο συμβάν, καθώς συνολικά οι Έλληνες Πρόσκοποι της Μικράς Ασίας, λόγω της εθνικής τους δράσης, ήταν στο στόχαστρο των τούρκων. Παρόμοιες σφαγές έλαβαν χώρα και σε άλλες περιοχές, όπως στα Σώκια τον Απρίλιο του 1922 και στην Κάτω Παναγιά τον Αύγουστο του ιδίου έτους, όπου επίσης έφηβοι Έλληνες Πρόσκοποι παρέμειναν πιστοί στον Χριστό και στην Ελλάδα, επιλέγοντας τον μαρτυρικό θάνατο από τον εξισλαμισμό και τον εκτουρκισμό.
Το Μνημείο Μαρτύρων Προσκόπων Μικράς Ασίας στην Πλατεία Μακεδονομάχων του Δήμου Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης. Ανάλογα μνημεία υπάρχουν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως στο Πάρκο Προσκόπων Μικράς Ασίας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην Νέα Σμύρνη Αθηνών, στον Άγιο Μελέτιο Βοιωτίας, στον Βόλο, στην Μυτιλήνη και στην Χίο.
Επίλογος
……….Οι τριάντα ένας Έλληνες Πρόσκοποι του Αϊδινίου δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρούνται απλά και μόνον νεανικές ηρωικές μορφές που θυσιάστηκαν για την Ελλάδα ή θύματα θηριωδιών και εθνοκάθαρσης. Είναι, πρωτίστως, μάρτυρες της Χριστιανικής Πίστεως, αφού ομολόγησαν Χριστό, αρνούμενοι τον εξισλαμισμό με αντάλλαγμα την ζωή τους, παρά τα σκληρά βασανιστήρια που υπέστησαν και τον φρικτό θάνατο που τούς επεφύλαξαν οι τούρκοι.
……….Η ιδιότητα του εθνομάρτυρα τούς αναγνωρίστηκε αμέσως μόλις έγιναν γνωστές οι λεπτομέρειες της φυλακίσεως, των βασανιστηρίων και της εκτέλεσής τους. Λεπτομέρειες που έκαναν γνωστές Έλληνες συγκρατούμενοί τους στο Διοικητήριο του Αϊδινίου, οι οποίοι επέζησαν τελικά της σφαγής, καθώς και αυτόπτες μάρτυρες του μαρτυρίου τους. Όπως μία τουρκάλα, η οποία διηγήθηκε τα όσα διαδραματίστηκαν στις όχθες του Εύδωνα στην οικογένεια του Φιλοκτήτη Αργυράκη, το διαμελισμένο κορμί του οποίου παρέδωσε στην μητέρα του, Σοφία Αργυράκη, την επόμενη ημέρα, στις 19 Ιουνίου, μέσα σε σάκο ένας Εβραίος κάτοικος του Αϊδινίου, αυτόπτης μάρτυρας και αυτός.
……….Απόδειξη πως αναγνωρίστηκαν αμέσως ως εθνομάρτυρες αποτελεί το γεγονός, πως στην επιμνημόσυνη δέηση που τελέστηκε στο Ιερό Ναό της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης την 14η Ιουλίου του 1919 για τα θύματα της σφαγής του Αϊδινίου ο, μετέπειτα Εθνομάρτυς και ο ίδιος, Μητροπολίτης Χρυσόστομος, στην ομιλία που εκφώνησε, κάνοντας ειδική μνεία στην θυσία και στο μαρτύριο των Ελλήνων Προσκόπων της πόλης, ανέφερε χαρακτηριστικά: «…ὁδηγηθέντες πρός φοβεράν θυσίαν ὡς πρόβατα ἐπί σφαγήν καί ὡς ἀμνοί ἄμωμοι, ἱδιαίτατα ἡ νέα καί φερέλπιδα ἐκείνη γενεά τῶν ἀλκίμων ἐφήβων καί νέων ἐθνομαρτύρων μας…».
……….Μολονότι η μνήμη των Εθνομαρτύρων Προσκόπων του Αϊδινίου τιμάται από την Εκκλησία την Κυριακή την προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού εκάστου έτους, συνολικά μαζί με την μνήμη των μυριάδων άλλων, γνωστών και αγνώστων, κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι μαρτύρησαν κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, χρέος είναι να εξεταστεί το ενδεχόμενο να τιμάται η μνήμη τους και ξεχωριστά την 18η Ιουνίου, ημέρα του μαρτυρικού τους θανάτου. Χρέος είναι, επίσης, να αναζητηθούν περισσότερες και ακριβείς πληροφορίες για τις συνθήκες θανάτου των προσκόπων των Σωκίων και της Κάτω Παναγιάς, για να τεκμηριωθεί πόσοι και ποιοί από αυτούς είναι Εθνομάρτυρες, ώστε να τιμώνται και αυτοί δεόντως.
Οι τριάντα ένας Άγιοι Εθνομάρτυρες ......... .Πρόσκοποι του Αϊδινίου.
.
12 Ιουνίου 2021
Δρ. Χρήστος Μητσάκης
Σημείωση πνευματικών δικαιωμάτων:
……….Το κείμενο αυτό αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα και γράφτηκε για να δημοσιευτεί στον ιστοχώρο «Ελληνικό Ημερολόγιο», http://ellinoistorin.gr/
……….Επιτρέπεται η δωρεάν αναδημοσίευσή του στο διαδίκτυο και μόνον, αυτούσιου και χωρίς αλλαγές του παρόντος κειμένου, μόνον μετά από άδεια του συγγραφέα και με τον αυστηρό όρο να αναφέρονται σαφώς ο συγγραφέας και η αρχική πηγή δημοσίευσης, και εφ’ όσον η αναδημοσίευση περιλαμβάνει και την σημείωση πνευματικών δικαιωμάτων.
……….Απαγορεύεται η αφαίρεση ή προσθήκη λέξεων, φράσεων ή φωτογραφιών, και η με κάθε άλλο τρόπο τροποποίηση ή αλλοίωση του κειμένου και του περιεχομένου του.