……….331 π.Χ.—Γαυγάμηλα, ἡ ἀμφίστομος παράταξις καὶ τὸ στρατηγικὸ δαιμόνιο τοῦ Μεγίστου τῶν Ἑλλήνων. Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος, ἀντιμετωπίζει μὲ δύναμη 52.000 ἀνδρῶν τὶς στρατιὲς Περσίας, Μηδείας καὶ Βαβυλῶνος τοῦ βασιλέα Δαρείου, ἀποτελούμενες ἀπό 600.000 ἄνδρες, 200 δρεπανοφόρα ἅρματα καὶ 15 πολεμικοὺς ἐλέφαντες, στὴν θέση Γαυγάμηλα. Ὁ Μέγας Στρατηλάτης γνωρίζοντας τὴν συντριπτική ἀριθμητικὴ ὑπεροχὴ τοῦ ἀντιπάλου του, ἐφάρμοσε μία καινοτομία, τὴν «ἀμφίστομον παράταξιν» ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τὸ στρατηγικὸ του δαιμόνιο, προκειμένου νὰ ἀποφύγῃ τὴν ὑπερφαλάγγιση. Ἀφοῦ λοιπὸν ἔκαμψε τὰ δύο ἄκρα, ὥρμησε κατὰ τοῦ κέντρου ὅπου βρισκόταν ὁ Δαρεῖος, ποὺ βλέποντας τὴν ἐφόρμηση τοῦ Ἀλέξανδρου, πανικόβλητος τράπηκε σὲ φυγή, συμπαρασύροντας καὶ τὸν Περσικὸ στρατὸ στὴν ἄτακτη ὑποχώρηση. Στὴν μάχη αὐτή, γιὰ ἀκόμα μία φορὰ οἱ ὁργανωμένες καὶ πειθαρχημένες δυνάμεις τῶν Ἑλλήνων, συνέτριψαν τὶς στρατιές τῆς Ἀσίας, ἀποδεικνύοντας τὴν ὑπεροχή τους.
Η μάχη σύμφωνα με τον Αρριανό
ΑΡΡΙΑΝΟΥ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ
ΒΙΒΛΙΟ Β΄
,
……….11. Ο Δαρείος και ο στρατός του κράτησαν όλη τη νύχτα τις αρχικές τους θέσεις, γιατί δεν είχαν γύρω τους στρατόπεδο με σαφώς καθορισμένα όρια και συγχρόνως φοβούνταν πιθανή νυχτερινή επίθεση των εχθρών. Και έβλαψε ακόμη τους Πέρσες το ότι έμειναν πολλή ώρα ένοπλοι, αλλά και ο φόβος τους, φόβος που γεννιέται πριν από τους μεγάλους κινδύνους· και δε γεννιέται ξαφνικά από ένα τυχαίο συμβάν αλλά μεγαλώνει με το πέρασμα του χρόνου και σκλαβώνει το νου.
……….Ο Δαρείος λοιπόν παρέταξε τη στρατιά του μ’ αυτόν τον τρόπο, αν και ο Αριστόβουλος μας λέει ότι ένα έγγραφο που περιέγραφε τον τρόπο με τον οποίο παρατάχτηκαν οι Πέρσες κατασχέθηκε. Στην αριστερή παράταξη βρίσκονταν οι Βάκτριοι ιππείς, οι Δάες και οι Αραχωτοί· ακολουθούσαν οι Πέρσες, πεζοί και ιππείς ανακατεμένοι, μετά τους Πέρσες οι Σούσιοι και μετά οι Καδούσιοι· αυτή ήταν η παράταξη από τα’ αριστερά μέχρι τη μέση όλης της φάλαγγας. Στη δεξιά πτέρυγα βρίσκονταν τα στρατεύματα από την Κοίλη Συρία και τη Μεσοποταμία, μετά οι Μήδοι, κατόπιν Παρθυραίοι και Σάκες, κατόπιν Τόπειροι και Υρκάνιοι, κατόπιν Αλβανοί και Σακεσίνες, μέχρι το μέσο όλης της παράταξης. Στη μέση τώρα, όπου βρισκόταν ο βασιλιάς Δαρείος, είχαν τοποθετηθεί οι συγγενείς του βασιλιά, οι μηλοφόροι Πέρσες, οι Ινδοί, οι Κάρες, που επονομάζονταν «ξεριζωμένοι», και οι Μάρδοι τοξότες. Στο βάθος τοποθετήθηκαν οι Ούξιοι, οι Βαβυλώνιοι, οι λαοί που κατοικούσαν κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα και οι Σιττακηνοί. Μπροστά από την αριστερή παράταξη, απέναντι από τη δεξιά του Αλέξανδρου, είχαν τοποθετηθεί οι Σκύθες ιππείς, χίλιοι Περίπου Βακτριανοί και εκατό δρεπανηφόρα άρματα. Οι ελέφαντες μπήκαν μπροστά από τη βασιλική ίλη του Δαρείου, μαζί με καμιά πενηνταριά άρματα. Μπροστά από τη δεξιά παράταξη, τοποθετήθηκε το ιππικό των Αρμενίων και των Καππαδοκών και πενήντα δρεπανηφόρα άρματα. Οι Έλληνες μισθοφόροι τέλος τοποθετήθηκαν γύρω από το Δαρείο και την προσωπική του φρουρά, ακριβώς απέναντι από τη Μακεδονική φάλαγγα, ως μόνοι ικανοί να την αντιμετωπίσουν.