Παπανικολῆς Δημήτριος
(Ψαρᾶ 1790 – Ἀθήνα 1855)
.
……….Θαρραλέος μπουρλοτιέρης, μὲ πολλὰ ναυτικὰ ἀνδραγαθήματα σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ Ἀγῶνα. Στὶς 27 Μαΐου 1821, στὴν Ἐρεσσὸ τῆς Μυτιλήνης ἀνατίναξε τουρκικὸ δίκροτο ποὺ κατευθυνόταν στὴν Πελοπόννησο.
……….Ὁ Δ. Παπανικολῆς πῆρε μέρος σὲ πολλὲς ναυμαχίες, ὅπως ἐκείνη τοῦ Γέροντα τὸν Αὔγουστο τοῦ 1824. Ἐπίσης ἔδρασε στὰ παράλια της Μ. Ἀσίας καὶ τῆς Ἀττικῆς. Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση ἐκλέχτηκε πληρεξούσιος τῶν Ψαριανῶν στὴν Ἐθνοσυνέλευση τῆς 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Ἐπίσης διορίστηκε πρόεδρος τοῦ Ναυτοδικείου τὸ 1846, θέση ποὺ διατήρησε ὤς τὸν θάνατό του. Τὸ 1927 τὸ ἑλληνικὸ κράτος προμηθεύτηκε ἀπὸ τὴν Γαλλία ὑποβρύχιο ποὺ ὀνομάστηκε «Παπανικολῆς».
……….Ἡ πυρπόληση στὴν Ἐρεσσό
……….«(…) Ὁ ἑλληνικός στόλος συνετέλεσε μὲν είς τὸ νὰ προστατεύσῃ τὴν ἐπανάστασιν τῆς Σάμου, δὲν ἐφρόντισεν ὅμως νὰ παρακωλύσῃ τὸν ναύαρχον Καρὰ-Ἀλῆν ἀπό τοῦ νὰ τροφοδοτήσῃ τὰ φρούρια τῆς Μεθώνης καὶ τῆς Κορώνης, οὐδέ προέλαβε τὴν ὑπ’αὐτοῦ καταστροφὴν τοῦ Γαλαξειδίου καὶ τὴν αἰχμαλωσίαν τοῦ στολίσκου τῆς ναυτικῆς αὐτῆς πόλεως, ὥστε ὁ τουρκικὸς στόλος ἐπέστρεψεν ἐν ἀνέσει εἰς τὸν Ἑλλήσποντον κατὰ Ὀκτώβριον.
……….Ἐν γένει δὲ κατὰ τὸ πρῶτον ἔτος οἱ ἡμέτεροι ἐφαίνοντο ψηλαφῶντες μᾶλλον ἤ μεγάλα τολμῶντες. Οἱ δὲ τοῦρκοι προτίμων ἔτι νὰ ἀγκυροβολῶσι μᾶλλον ἤ νὰ πελαγοδρομῶσι, καὶ ἐντεῦθεν τῇ 27 Μαΐου 1821 συνέβη ἡ πρώτη μεγάλη αὐτῶν συμφορᾶ.
……….Τὴν ἡμέραν ἐκείνην ὁ Ψαριανὸς Παπανικολῆς ἐπυρπόλησεν εἰς Ἐρεσσόν τῆς Μυτιλήνης ἕν δίκροτον 74 πυροβόλων, τὸ ὁποῖον εἶχε καταφύγει ἐκεῖ ὡς εἰς ἄσυλον ἀσφαλές. Τὸ κατόρθωμα τοῦτο, τοὺς μὲν ἡμετέρους ἐνεθάρρυνε, τοὺς δὲ Ὀσμανίδας κατέπληξεν. Ἀλλά τῷ 1822 ἔμελλον νὰ πάθωσιν ἐν λιμέσι τε καὶ ἐν πελάγει πολὺ δεινότερα».
Περίληψη τῆς πυρπολήσεως ἀπὸ τὸν μπουρλοτιέρη Παπανικολῆ
,
……….Μὲ γενικὸ ἀρχηγό τὸν Τομπάζη, ἡ ἑλληνική μοῖρα συγκεντρώθηκε στὰ Ψαρᾶ, ἀναμένοντας τὸν στόλο τοῦ Καρὰ Ἀλῆ. Ἡ τακτικὴ μάχης ποὺ ἀκολουθούσαν μέχρι τότε ἦταν ἐπιδρομές καὶ δολιοφθορές, ἀποφεύγοντας μία ἀπευθείας σύγκρουση. Γνωρίζοντας τὴν ἔξοδο τοῦ Ὀθωμανικοῦ στόλου στὸ Αἰγαῖο, ἡ πρώτη ἀπόπειρα ἐπιδρομῆς μὲ πυρπολικὸ ἔγινε στὶς 25 Μαΐου, οἱ τοῦρκοι ὅμως κατάφεραν νὰ τὸ ξεκολλήσουν καὶ νὰ σκοτώσουν τὸν τιμονιέρη του, Γκίκα Ζερβό.
……….Ἡ δεύτερη προσπάθεια σχεδιάστηκε γιὰ τὶς 27, μὲ ἐπιχειροῦντα δύο πυρπολικὰ, ὑπό τοὺς Παπανικολῆ καὶ Καλαφάτη. Τὸ παράτολμο ἐγχείρημα ξεκίνησε τὰ ξημερώματα. Μπορεῖ τὸ πυρπολικὸ τοῦ Καλαφάτη νὰ μὴν κατάφερε νὰ προσκοληθῇ, ἀπασχόλησε ὅμως τόσο τοὺς ὀθωμανούς, ὅσο χρειαζόταν ὁ Παπανικολῆς γιὰ νὰ κολλήσῃ τὸ δικὸ του καὶ νὰ τοῦ δώσῃ φωτιᾶ.
……….Ἀπό ἐκείνη τὴν στιγμή, ὅσο περνοῦσε ἡ ὥρα, τόσο φούντωνε ἡ πυρκαγιᾶ πάνω στὸ τουρκικὸ δίκροτο, μέχρις ὅτου ἔφτασε στὶς μπαρουταποθῆκες του καὶ τὸ τίναξε στὸν ἀέρα. Ἀπό τοὺς χίλιους ἑκατὸ ποὺ ἐπέβαιναν, οὔτε ἑκατό δὲν γλύτωσαν. Μετὰ ἀπό αὐτό οἱ τοῦρκοι ξέσπασαν τὴν μανία τους στὶς Κυδωνιὲς (Ἀϊβαλί). Ὅσοι Ἕλληνες πρόφθασαν, διέφυγαν μέσῳ τοῦ ἐλληνικοῦ στόλου. Οἱ ὑπόλοιποι σφαγιάσθηκαν ἤ πουλήθηκαν σκλάβοι.
-
Πηγή: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», Κ.ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ, ΝΑΥΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ 1821 ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΔΥΟ ΜΗΝΩΝ ΤΟΥ 1822, σ. 90.