.,..

……….Σημείωση, εισαγωγή:

……….Σχετικά με την άλωση τής Νάουσας υπάρχει μεγάλη ασάφεια και σύγχυση γύρω από την ημερομηνία που άρχισε η πολιορκία και ο χαλασμός τής πόλης. Γιά τον χαλασμό άλλες πηγές αναφέρουν την 6η Απριλίου άλλες την 10η, άλλες την 12-13η και άλλες την 18η Απριλίου 1822. Επικρατέστερη άποψη είναι τής έρευνας τού Γεωργίου Χ. Χιονίδη, η οποία καταλήγει ότι η άλωση και ο χαλασμός τής Νάουσας πρέπει να τοποθετηθεί στο χρονικό διάστημα από την 4η /16η μέχρι την 13η /25η Απριλίου 1822. Οι ημερομηνίες είναι με το παλιό ημερολόγιο και η διαφορά τού παλιού με το νέο γιά το 1822 είναι 12 και όχι 13 ημέρες.

Το ολοκαύτωμα τής Νάουσας  (ν.ημ. 16-25/4/1822)

.

«Αν αφαιρέσεις από την ιστορία την αλήθεια, αυτό που μένει γίνεται ανώφελη, άχρηστη διήγηση».

Πολύβιος.

……….Παλαιότερα, στα σχολικά εκπαιδευτικά βιβλία, υπήρχε αναφορά στην σφαγή τής Νάουσας που συνέβη το 1822. Πριν μερικά χρόνια όμως, το ιστορικό αυτό γεγονός «εξομαλύνθηκε» ή και απαλείφθηκε απ’ αυτά. Ο λόγος καθώς φαίνεται, είναι η αρνητική παρουσία των Εβραίων στην ιστορία αυτή κι έτσι με την δικαιολογία ή το πρόσχημα τού Αντισημιτισμού, το κεφάλαιο που αφορά την συνδρομή τους στην σφαγή των Ναουσαίων, έχει απλά εξαφανιστεί.

………..Θυμηθείτε κι αυτή την δήλωση τού Γιώργου Παπανδρέου που έγινε το 2000 ενώπιον τής Αμερικανικής Εβραϊκής Επιτροπής, ο οποίος καυχήθηκε γιά το «έργο» του ως υπουργός Παιδείας: «Όταν ήμουν υπουργός Παιδείας πριν από λίγα χρόνια, είχα σχηματίσει μία επιτροπή που είχε ως καθήκον να ψάξει σε όλα τα ελληνικά σχολικά βιβλία γιά την αφαίρεση τυχόν αναφορών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αντισημιτικές. Είμαι ευτυχής να πω ότι αυτό το έργο ολοκληρώθηκε υπό την αιγίδα μου».

……….Σπυρίδων Τρικούπης: «[ ]Πάμπολλοι δε Εβραίοι ένοπλοι και πολύδιψοι χριστιανικού αίματος παρηκολούθουν τον τουρκικόν στρατόν ως εκούσιοι δήμιοι. Ούτοι έλκοντες έξω τής πόλεως τους Χριστιανούς τους ερροπάλιζαν κατακέφαλα, και πίπτοντας κατά γης τους έσφαζαν ως βόας». («Ιστορία τής Ελληνικής Επαναστάσεως», τόμος Β’, κεφάλαιο ΚΘ, σελίδα 174.)

……….Λάμπρος Κουτσονίκας: «[…]Οι δε θρασύδειλοι εχθροί τού Χριστιανισμού Ιου­δαίοι τής Θεσσαλονίκης τρέχοντες, αυθορμήτως εγένοντο δήμιοι, σφάζοντες ως ζώα τους ανθρώπους. Φρίκη κατελάμβανε πάσαν ψυχήν ζώσαν διά τας τρομερωτάτας ανοσιουργίας αυτών, και εν τούτοις ουδεμία των βαρβάρων εκείνων ψυχών ελάμβανε το ελάχιστον αίσθημα οίκτου». («Απομνημονεύματα αγωνιστών 1821», τόμος 6ος, σελίδα 91.)

……….Χρήστος Στασινόπουλος: «[…]Κατά την καταστροφή τής Νάουσας, τον Απρίλιο τού 1822 από τον Αβδούλ Αμπούδ, εξακόσιοι Ε­βραίοι, που ακολουθούσαν το ασκέρι τού αιμοβόρου Τούρκου πασά, αποτελέσανε πραγματικό σώμα δημίων και βασανιστών. Απερίγραπτα είναι τα όσα έ­καναν στον άμαχο πληθυσμό τής μαρτυρικής αυτής πόλεως». («Λεξικό Ελληνικής Επαναστάσεως 1821», τόμος Β, σελίδα 65, λήμμα «Εβραίοι».)

……….Basil & Jean Nikolaidy: «[…]Όπως και στην Κασσάνδρα, η πρώτη σφαγή έγινε από τους Τούρκους μέσα στην ορμή τής νίκης, αλλά μετά από αυτούς ήρθαν οι Εβραίοι οι οποίοι τους ξεπέρασαν σε φρικαλεότητες, έσφαζαν σαν μοσχάρια τους αιχμαλώτους οι οποίοι ήταν άοπλοι και ανυπεράσπιστοι. Χτυπούσαν τα θύματα με ρόπαλο και στην συνέχεια τους έκοβαν τον λαιμό. Ούτε οι γυναίκες γλύτωσαν, τις μεταχειρίστηκαν όπως τους άντρες. Κάποιες βρήκαν τον θάνατο στις φλόγες, οι Εβραίοι έβαζαν φωτιά στα ρούχα τους γιά να έχουν ένα θέαμα σαν το μαρτύριο τού πυρός κατά την Ιερά Εξέταση (μ’ αυτόν τον τρόπο είχαν πεθάνει πολλοί Εβραίοι κι έτσι έπαιρναν την εκδίκησή τους). Επινοούσαν απίστευτα μαρτύρια. Έβαζαν την μητέρα κάτω από το δένδρο στο οποίο έκαιγαν το δεμένο της παιδί, έπειτα άναβαν φωτιά στα ρούχα της λέγοντάς της: “Άντε, αγία μάρτυρα, πήγαινε να βρεις το παιδί σου κοντά στον Ιησού σας”.». («Les Turcs et la Turquie contemporaine», σελίδες 285-286, έκδοση 1859, μετάφραση Δέσποινας Νάτσιου.)

---

Επιλεγμένο απόσπασμα από άρθρο τού

Θωμά Στ. Μπλιάτκα

……….(ν.ημ) Στις 22- 24 Απριλίου ο τούρκος στρατάρχης αφού μπήκε στην πόλη τής Νάουσας που είχε πέσει με προδοσία, οδηγήθηκε στο Κιόσκι και διέταξε να τού στήσουν εκεί την σκηνή. Αμέσως μετά, με συνοδεία πολυάριθμης φρουράς πήγε στον Πύργο τού Ζαφειράκη που ήδη είχε καταλάβει ο στρατός του και μέσα σ’ αυτόν φύλαγε τα λάφυρα και όσα γυναικόπαιδα είχαν αιχμαλωτίσει. Στην διαδρομή αυτή που έκανε, οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από πτώματα επαναστατών ανάμεσα σε πολύ περισσότερα πτώματα στρατιωτών του. Ο ίδιος οργίστηκε τόσο πολύ που σε όλη την διαδρομή δεν σταμάτησε να βρίζει και να εκστομίζει απειλές κατά των Ναουσαίων που τόση ζημιά έκαναν στο στράτευμά του.

……….Εκτός εαυτού έγινε όταν πέρασε τον δρόμο γιά τον Πύργο και έφτασε γύρω από αυτόν. Εξαγριωμένος έδωσε διαταγή να μην αφήσουν να ξεφύγει κανένας και να συλλάβουν όλους όσους βρίσκουν μέσα στην πόλη. Αφού τελείωσε την επιθεώρηση κατσουφιασμένος επέστρεψε στην σκηνή του στο Κιόσκι.

……….Οι στρατιώτες τού παρουσίασαν τις αιχμάλωτες γυναίκες των τριών αρχηγών των Ναουσαίων και τα κεφάλια των Ζαφειράκη και Γιαννάκη Καρατάσου. Διέταξε να τις φρουρούν συνεχώς και συνέχισε την πορεία του γιά την σκηνή του.

……….Στις 26 Απριλίου ο στρατάρχης διέταξε τον στρατό του να εφορμήσει σε όλα τα γύρω χωριά τής Νάουσας γιά να τα λεηλατήσουν. Πενήντα χωριά παραδόθηκαν στις φλόγες και όσους από τους κατοίκους συλλάμβαναν τους έσφαζαν επιτόπου. Την ίδια τύχη είχαν τα μοναστήρια και τα εξωκλήσια που βρίσκονταν στα περίχωρα τής Νάουσας.

Η σφαγή στο κιόσκι και το ολοκαύτωμα τής πόλης  

……….Την ίδια μέρα ενώ οι σφαγές και οι λεηλασίες συνεχίζονταν μέσα στην πόλη ο στρατάρχης διέταξε την σφαγή στο Κιόσκι όλων των αντρών αιχμαλώτων που ήταν ηλικίας μεταξύ των 15 και 65 ετών.

……….Είχαν φέρει από την Βέροια δήμιους Τσιγγάνους, με περισσότερο ξακουστούς τους αρχιδήμιους Πάντσιο και Καραχασάν. Αλλά προθυμότεροι, ωμότεροι και περισσότερο θηριώδεις, αναδείχθηκαν οι 600 περίπου Εβραίοι που ήλθαν ως εθελοντές από την Θεσσαλονίκη. Αυτοί, όπως και σε άλλες περιστάσεις, ήταν τυφλά όργανα των τούρκων και οι τρομερότεροι σφαγείς των Χριστιανών. Δύο από αυτούς, ο Αβραάμ και ο Ιωσέφ, ζούσαν στην Θεσσαλονίκη μέχρι και το 1865. Ο τελευταίος μάλιστα περηφανευόταν ότι μέσα σε μία μέρα έσφαξε 64 Ναουσαίους.

……….Η αποτρόπαια διαταγή τού στρατάρχη εκτελέσθηκε πιστά. Στους 1241 φτάνει ο αριθμός των σφαγμένων στο Κιόσκι τής Νάουσας. Όσοι οδηγούνταν γιά να θανατωθούν, στην αρχή τους ρωτούσαν το ονοματεπώνυμό τους, την ηλικία τους και το επάγγελμά τους΄ στην συνέχεια τους ρωτούσαν εάν είχαν κρυμμένα κάπου χρήματα ή αν γνώριζαν να έχει κάποιος άλλος. Τελευταία και καθοριστικά ρωτούσαν αν θέλουν να αλλαξοπιστήσουν και να ασπαστούν τον Ισλαμισμό. Σε περίπτωση αρνήσεως, τους οδηγούνταν αμέσως στον δήμιο ο οποίος αφού τους ξεγύμνωνε, τους αποκεφάλιζε μπροστά στον στρατάρχη που καθόταν εκεί και παρακολουθούσε όλη την σφαγή.

……….Στο να σταματήσει αυτή η άγρια ανθρωποσφαγή, αφορμή ήταν το παρακάτω περιστατικό. Κάποιος με το όνομα Νίκος Κοκοβίτης ράφτης στο επάγγελμα, οδηγήθηκε μετά την παραπάνω διαδικασία στους δημίους γιά να τον αποκεφαλίσουν. Μόλις τού έκοψαν το κεφάλι, αυτός αντί να πέσει κάτω σηκώθηκε όρθιος και άρχισε να περπατά προς την σκηνή τού στρατάρχη. Έπειτα άλλαξε κατεύθυνση πήδησε κάποιο αυλάκι και προχώρησε προς την γέφυρα. Εκεί μόλις τον ακούμπησε κάποιος αλβανός έπεσε κάτω. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε από τους τούρκους θαύμα και δόθηκε η διαταγή να σταματήσει η σφαγή και πράγματι μετά από αυτόν δεν σφάχτηκε κανείς άλλος.

……….Η υψηλή θερμοκρασία που επικρατούσε εκείνες τις ημέρες σε συνδυασμό με τις φωτιές των πυρπολημένων σπιτιών έκανε τα πτώματα που άρχισαν να αποσυντίθενται να μυρίζουν ανυπόφορα. Γιά τον λόγο αυτό ο στρατάρχης έφερε και άλλους χωρικούς αγγαρεύοντάς τους να ρίχνουν στην φωτιά όσα βρίσκονταν μέσα στην πόλη, και όσα βρίσκοντας στο Κιόσκι να ανοίγουν λάκκους και να τα ρίχνουν σ’αυτούς σκεπάζοντάς τα με πέτρες και χώματα. Οι λάκκοι αυτοί ανοίχθηκαν στην βορειοανατολική πλευρά τού Κιοσκιού.

Ο ηρωικός θάνατος Ναουσαίων γυναικών

………..Παρ΄ότι ακολούθησε δεύτερη διαταγή τού στρατάρχη που απαγόρευε να σκοτώνονται όσοι συλλαμβάνονται, οι στρατιώτες και πολύ περισσότερο οι άτακτοι ακόλουθοι του στρατού, με προεξέχοντες τους Εβραίους, δεν σεβάσθηκαν κανένα από τους συλληφθέντες.

……….Ατίμαζαν κορίτσια μπροστά στα μάτια των γονιών τους, άνοιγαν τις κοιλιές των εγκύων γυναικών γιά να δουν αν το μωρό ήταν αρσενικό ή θηλυκό, άρπαζαν μωρά από τις μητέρες τους και τα κατέσφαζαν. Τέσσερεις νέους αφού τους έκοψαν τα χέρια, τους έβαλαν πάνω σε ένα σωρό από πτώματα και τους καλούσαν να αλλαξοπιστήσουν. Αφού αρνούνταν, βρίζοντάς τους, τους έκοψαν με την σειρά τις μύτες τα χείλια και τέλος βγάζοντάς τους τα μάτια τους εγκατέλειψαν εκεί ετοιμοθάνατους.

……….Οι γυναίκες τής Νάουσας αποδείχθηκαν το ίδιο ηρωικές. Το αίσθημα τιμής ήταν πολύ μεγάλο και αυτό αποδείχθηκε από τον ηρωικό θάνατο των δεκατριών γυναικών στους Στουμπάνους. Αυτές, μετά από καταδίωξη τούρκων στρατιωτών θέλοντας να αποφύγουν την ατίμωση που τις περίμενε εάν συλλαμβάνονταν, προτίμησαν τον θάνατο. Όταν καταδιωκόμενες έφτασαν στην Αράπιτσα και στο σημείο που ονομάζεται Στουμπάνοι, εκεί, μη μπορώντας να βρουν διέξοδο, πιασμένες χέρι χέρι έπεσαν στον καταρράκτη μαζί με τα βρέφη που είχαν στην αγκαλιά τους.

……….Κάποια νεαρή ονόματι Λεμονιά από την συνοικία τού Αγίου Γεωργίου, καταδιωκόμενη από ομάδα έφιππων τούρκων έφτασε στην Αράπιτσα σε ένα σημείο που ο ποταμός στενεύει αρκετά αλλά έχει πολύ βάθος και απόκρημνες όχθες. Εκεί εγκλωβισμένη και ενισχυμένη από την δύναμη τής απελπισίας, χωρίς να διστάσει κατάφερε και πήδησε πάνω από το ποτάμι και κατάφερε να σωθεί. Οι έφιπποι που είδαν αυτό, νόμισαν ότι το μέρος ήταν βατό και όρμησαν γιά να συνεχίσουν την καταδίωξη, αλλά επειδή η απέναντι πλευρά ήταν ανώμαλη και ψηλότερη δεν τα κατάφεραν και έπεσαν στις απόκρημνες όχθες τού ποταμού βρίσκοντας τον θάνατο. Η νεαρή όμως αργότερα συνελήφθη και σκοτώθηκε με φοβερά μαρτύρια.

Μαρτυρικός θάνατος αιχμαλώτων

……….Τραγικώτερος και πλέον αποτρόπαιος ήταν ο θάνατος των αιχμαλώτων τής Νάουσας που μεταφέρθηκαν στην Θεσσαλονίκη. Ο Πουκεβίλλ περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα στον πολιτισμένο κόσμο όσες δραματικές σκηνές είδε εκεί με τα ίδια τα μάτια του. «[…]πολλές γυναίκες γυμνές τις έβαζαν μέχρι τον λαιμό μέσα σε σάκκους που είχαν γάτες και ποντίκια.»

……….[…]Οι γυναίκες τού Ζαφειράκη και τού Γάτσου πέρασαν από τα ίδια βασανιστήρια. Λένε ότι μετά τα παραπάνω με διαταγή τού στρατάρχη χτίστηκαν μέχρι τον λαιμό στο τείχος σε κάποια γωνιά τής Αγίας Σοφίας και αφέθηκαν εκεί γιά κάποιες μέρες προς ψυχαγωγία τού άγριου όχλου που πήγαινε εκεί βρίζοντας και χτυπώντας με ραβδιά τα κεφάλια τους καθώς προεξείχαν τού τείχους. Πέντε μέρες κράτησε αυτό το μαρτύριο. Τελευταία πέθανε η σύζυγος τού Ζαφειράκη μετά από ένα χτύπημα πέτρας που έριξε στο κεφάλι της μία γυναίκα από την Αιθιοπία.

……….Αυτή ήταν η τύχη και η καταστροφή τής ξακουστής Νάουσας που μέσα από την φρίκη της, το Ελληνικό κράτος τής έδωσε τον τίτλο τής Ηρωικής πόλης που διατηρεί έως και σήμερα.

---

Πηγές :

• Κείμενο στο :  http://tomasnao.files.wordpress.com/ 

• Κείμενο στο : http://www.pare-dose.net/

• Επιμέλεια κειμένου: Ελληνικό Ημερολόγιο

---

Παραδοσιακό τραγούδι τῆς Νάουσας σχετικὸ μὲ τὴν καταστροφὴ της τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1822 ἀπὸ τοὺς τούρκους. Σὲ ἀνάμνηση τῆς θυσίας δεκατριῶν γυναικῶν στὸν ποταμό ‘’Ἀράπιτσα’’ προκειμένου νὰ μὴν ἀτιμαστοῦν ἀπὸ τοὺς τούρκους, χορεύεται ἔως σήμερα.

A Greek folk song of Macedonia and especially of the region of Emathia. It refers to the destruction and massacre of Naousa in 1822 by Turks, during the Greek Revolution.

Εἰς μνήμην.

---