.
..
Φιλιππούπολις Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας
..
……….«Στὰ 1863 ζοῦσαν στὴν Φιλιππούπολη περίπου 18.000 Ἕλληνες. Στὰ 1903 ζοῦσαν στὴν Φιλιππούπολη 5.000 Ἕλληνες. Αὐτονόητο εἶναι ὅτι ἡ Φιλιππούπολη ἀποτέλεσε τὸν φάρο τῆς ἑλληνικῆς παιδείας στὴν Βόρεια Θρᾲκη. Διάφοροι Εὐρωπαῖοι περιηγητὲς ποὺ πέρασαν ἀπὸ δῶ, σημείωσαν τὴν ὑπεροχὴ τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ ἔναντι τοῦ βουλγαρικοῦ. Εἶχε δὲ ἡ πόλη 8 ἐκκλησίες καὶ ἦταν σπουδαῖο οἰκονομικὸ κέντρο. Τὸ ἑλληνικὸ στοιχεῖο ὑπέστη καὶ δῶ πολλὲς διώξεις καὶ σφαγές».
Κωνσταντῖνος Βακαλόπουλος Ἱστορία τοῦ Βορείου Ἑλληνισμοῦ – Θρᾲκη έκδ. «Ἀφοί Κυριακίδη» Θεσσαλονίκη, 1991
.
Πηγὴ: Τὸ ἐ ξ α ι ρ ε τ ι κ ό λεύκωμα τῶν ἐκδόσεων τοῦ περιοδικοῦ ἐνδοχῶρα «Στών Ἑλλήνων τὶς Πατρίδες», ἀπό τὴν συλλογὴ τοῦ Ἰωάννου Γεωργόπουλου.
.
ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΙΣ
,
Η Φιλιππούπολη πριν και μετά την Ρωμαϊκή κατάσταση.
……….Η Φιλιππούπολη μέχρι την εποχή τού αυτοκράτορα των Ρωμαίων Αυγούστου είχε αυτονομία. Διοικούταν όπως οι πόλεις των παραλίων τής Θράκης έχοντας δικιά της βουλή και δήμο, πλήρωνε όμως φόρους στους Θράκες Οδρύσους. Την αυτονομία κράτησε και στην ρωμαϊκή εποχή. Στην εποχή τού Αυγούστου οι Οδρύσες, με την βοήθεια των Ρωμαίων, κυριάρχησαν σ’ όλη την Θράκη κι έκαναν την Φιλιππούπολη δεύτερη πρωτεύουσά τους μετά την Βιζύη.
……….Στην εποχή τής Ρωμαιοκρατίας γνώρισε μεγάλη ακμή, γιατί πέρασε από κοντά της ο μεγάλος στρατιωτικός δρόμος τής Κυψέλης προς την Σαρδική (την σημερινή Σόφια). Στην Φιλιππούπολη είχε την έδρα του ο Ρωμαίος διοικητής τής Θράκης. Το 251 μ.Χ καταστράφηκε από τους επιδρομείς Γότθους, οι οποίοι κατέσφαξαν γύρω στους 100.000 κατοίκους της, ξαναχτίστηκε όμως γρήγορα και απόκτησε την παλιά της φήμη.
Σύντομη ιστορία της Φιλιππούπολης κατά τον 19ον αιώνα και μέχρι το 1906
……….Όταν άρχισε ο 19ος αιώνας οι κάτοικοι τής Φιλιππούπολης ήταν Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι. Οι Βούλγαροι που εγκαταστάθηκαν σ’ αυτήν φαίνεται ότι είχαν εξελληνιστεί. Από το 1861 όμως, οι πρώην ελληνόφωνοι Βούλγαροι αποσπάστηκαν από την ελληνική ορθόδοξη κοινότητα και αποτέλεσαν ιδιαίτερη βουλγαρική κοινότητα με ξεχωριστά σχολεία και εκκλησίες και υποτάχθηκαν από το 1872 στην θρησκευτική δικαιοδοσία τής βουλγαρικής εξαρχίας με Βούλγαρο Μητροπολίτη.
……….Ύστερα από την συνθήκη τού Βερολίνου (1878) ορίστηκε πρωτεύουσα τής αυτόνομης επαρχίας τής Ανατολικής Ρουμελίας. Το 1885 με το πραξικόπημα των Βουλγάρων καταλύθηκε το καθεστώς αυτό και η επαρχία τής Ανατολικής Ρουμελίας ενώθηκε με την ηγεμονία τής Βουλγαρίας και η Φιλιππούπολη έγινε επαρχιακή πόλη της.
……….Όταν πραγματοποιήθηκε το μεγάλο ανθελληνικό κίνημα τού 1906 στην Βουλγαρία, διαλύθηκε η Ελληνική κοινότητα και τα περίφημα ιδρύματά της κατασχέθηκαν. Αυτό ανάγκασε τους Φιλιππουπολίτες σε ολικό εκπατρισμό στην μητέρα Ελλάδα και έτσι εκμηδενίστηκε ο ελληνισμός που υπήρχε πάνω από 2000 χρόνια. Πρέπει να τονιστεί ότι στα μέσα τού 19ου αιώνα προσδιορίζεται χρονικά η κατακόρυφη άνοδος τής οικονομικής κυριαρχίας τού ελληνικού στοιχείου τής Φιλιππούπολης, το οποίο επέκτεινε τις συναλλαγές του σε ολόκληρο τον οθωμανικό και τον εμπορικό χώρο. Πολλά ελληνικά ονόματα δέσποσαν γιά δεκαετίες ολόκληρες στο εμπόριο τού τόπου, που διέθεταν εμπορικά καταστήματα σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία, στην Κωνσταντινούπολη και στην Βιέννη.
……….Δύο μεγάλες ελληνικές οικογένειες τής Φιλιππούπολης κυριάρχησαν ολόκληρο τον 19ο αιώνα στην οικονομική ανάπτυξη τής Βόρειας Θράκης. Οι οικογένειες Κοϊμτζόγλου και Γκιουμουσγκερδάνη. Το εξωτερικό εμπόριο παρουσίαζε τεράστια άνοδο. Τα αγροτικά προϊόντα κάλυπταν περισσότερο από τα ¾ τής συνολικής εξαγωγικής αξίας. Στο εισαγωγικό εμπόριο τής Φιλιππούπολης, η Γαλλία συμμετείχε με το μεγαλύτερο ποσοστό και ακολούθησαν η Αγγλία η Γερμανία και άλλες χώρες.