.
.
Η επίσκεψη με τους γονείς μου και τη μεγαλύτερη αδερφή μου, στον παππού και τη γιαγιά, ήταν πάντοτε για μένα κάτι ιδιαίτερο και ξεχωριστό. Ακούγοντας ιστορίες από πρώτο χέρι για τον Πόντο, με κατέκλυζαν συναισθήματα περηφάνειας και συγκίνησης. Τι πιο ενδιαφέρον ν’ ακούς και να μαθαίνεις για την ιστορία και τον πολιτισμό των προγόνων σου! Συνέχεια ανάγνωσης ΕΝΑΣ ΤΣΟΛΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
.
Η διατροφή στον Πόντο αποτελούσε σταθερό παράγοντα υγείας και ευεξίας του Ελληνισμού. Η αγνότητα των υλικών διατροφής, σε συνδυασμό με το ιδανικό κλίμα και την απουσία άγχους, προσέδιδαν ποιότητα και μακροζωία στους κατοίκους. Τα εύγευστα δημητριακά, λαχανικά, γαλακτοκομικά, κρεατικά, ψαρικά, το κρυστάλλινο νερό και το καθαρό φυσικό περιβάλλον ήταν θετικοί δείκτες ισορροπημένης διατροφής. Τα παραδοσιακά ποντιακά φαγητά ανέκαθεν κατείχαν ποιοτική και διαιτιτηκή θέση. Το 60% των κατοίκων του Πόντου ασχολούνταν με την γεωργία. Τη μεγαλύτερη παραγωγή στα δημητριακά είχε η σίκαλη και το καλαμπόκι. Το παλιότερο σιτάρι (το μονόκοκο) πρωτοκαλιεργήθηκε και στον Πόντο η Τραπεζούντα είχε επάρκεια και έκανε εξαγωγές. Συνέχεια ανάγνωσης ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ
.
.
……….Τα τελευταία χρόνια, χάρη στις αλλαγές που έγιναν στις αντιδημοκρατικές νομοθεσίες σχετικά με τα κριτήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με όλες τις ευνοϊκές εξελίξεις που αφορούν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., είχαμε αρχίσει να πιστεύουμε ότι η χώρα μας μπήκε πια στο στάδιο του εκδημοκρατισμού, πράγμα που μας έκανε ευτυχείς. Ωστόσο μας βάραινε ένα αίσθημα κρυφού υποσυνείδητου φόβου, ως προς το φαινόμενο ρατσιστικών εκδηλώσεων στην Τουρκία, Δυστυχώς, αυτό το προαίσθημα, αυτός ο ανομολόγητος φόβος, επαληθεύτηκε… Συνέχεια ανάγνωσης ΠΟΝΤΙΑΚΑ – ΣΚΟΤΩΝΕΤΑΙ Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ!!!
.
.
ΣΩΦΡΟΝΗ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΙΔΗ
.
1. Εισαγωγή
Το θέμα που επιχειρώ ν’ αναπτύξω στην εισήγηση μου είναι από τη φύση του και πολύ ευρύ αλλά και σύνθετο. Είναι ευρύ, γιατί οι ομιλητές της ποντιακής διαλέκτου κατοικούν σήμερα σ’ ένα αρκετά εκτεταμένο χώρο της ελληνικής και όχι μόνο επικράτειας. Είναι σύνθετο, γιατί η διάλεκτος αφενός δεν καλύπτει ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, όπως συμβαίνει κατά κανόνα με τις περισσότερες διαλέκτους, και αφετέρου οι διάφορες μορφές της ποντιακής διαλέκτου που χρησιμοποιούν οι ομιλητές της δεν παρουσιάζουν μια κανονική γεωγραφική κατανομή. Ακόμη πιο σύνθετο γίνεται το θέμα λόγω του διαφορετικού βαθμού παρεμβολής της νεοελληνικής γλώσσας στις διάφορες κοινωνικές ομάδες των Ποντίων. Επιπλέον η παντελής έλλειψη γλωσσο – γεωγραφικών μελετών και η πενιχρή συμβολή της γλωσσολογικής έρευνας στη μελέτη της σύγχρονης μορφής της ποντιακής καθιστά το θέμα ακόμη πιο δύσκολο. Αυτό το τελευταίο αποτελεί μια διαπίστωση, η οποία θα πρέπει να επισημανθεί ιδιαίτερα: ενώ δηλαδή η ποντιακή διάλεκτος είναι ίσως η μόνη νεοελληνική διάλεκτος, για την οποία η γλωσσολογική έρευνα έχει να επιδείξει μια φωνητική και μια φωνολογική ανάλυση, μερικές Γραμματικές, ένα Συντακτικό, ένα Ιστορικό Λεξικό και ένα πλήθος επιστημονικών εργασιών, δε διαθέτει παρά ελάχιστες εργασίες που να αναφέρονται στη σημερινή της μορφή και στη σημερινή της γεωγραφική κατανομή. Συνέχεια ανάγνωσης ΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ
.
.
Ακολουθεί μια διάλεξη τού Κάρτσιου Βασίλειου που δόθηκε στην Θεσσαλονίκη, στην Νομαρχιακή αίθουσα “Αλέξανδρος”. Αυτά που θα ακολουθήσουν στην ομιλία του κυρίου Κάρτσιου, αν μη τι άλλο, δημιουργούν μεγάλη εντύπωση αλλά και ιστορικούς προβληματισμούς που μας ωθούν να ξανανοίξουμε τα βιβλία. Συνέχεια ανάγνωσης ΜΕ ”ΔΟΥΡΕΙΟ ΙΠΠΟ” ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ
.
.
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ—ΕΥΧΕΣ —ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ
.
.
Σε προηγούμενα κεφάλαια (Γέννα, Βάφτιση, Αρραβώνες, Γάμος, Κηδείες, Μνημόσυνα‚ Πάσχα, Πρωτοχρονιά‚ Λαϊκή Ιατρική κ.τ.λ.*) έγινε λόγος για τούς τρόπους και τις εκφράσεις του χαιρετισμού και των ευχών στις περιστάσεις εκείνες. Σε τούτο το κεφάλαιο αναγράφονται χαιρετισμοί κ’ ευχές συνηθιζόμενες και στις άλλες εκδηλώσεις τής ζωής.
Στο δρόμο ή σε επισκέψεις. Την ημέρα: Καλημέρα• τελευταία και: γεια σου, ή μέρ-χαπαρ =παραφαρμένη έκφραση χαιρετισμού αραβική πού τη χρησιμοποιούσαν κ’ οι Τούρκοι• ή υγείαν κ’ ευλογίαν (μπαίνοντας στο σπίτι στο μαγαζί).
—Καλή-σ’ ημέρα ή γεια σου, ή μέρ-χαπαρ, ή καλώς την ευλογίαν (ή τον ευλογημένον ή την ευλογημέντσαν)• ή καλώς όρισετε, ορίστε, ορίστε, ή πουγιούρουν, πουγιούρουν (λ.τ.).
(Τις τούρκικες εκφράσεις τις χρησιμοποιούσανε σπάνια μόνο οι άντρες και ποτέ οι γυναίκες).
Φεύγοντας από επίσκεψη: Αρ’ έχετ’ ύγειαν ή ατίο, ή αφήνομεν ύγειαν, ή ορίστε και σεις, ή οριστέστε και σεις, ή εσείς πά ελάτε σ’ εμέτερα.
—Σό καλόν ή ατίο ή ξάν’ ελάτε ή ξάν’ ορίστε ή οριστέστε, ή κινέ πουγιούρουν (εκ. τουρ. =πάλιν ορίστε).
Το βράδυ: Καλησπέρα ή ύγειαν κ’ ευλογίαν.
—Καλή σ’ ισπέρα, ή καλώς την ευλογίαν (την ευλογημέντσαν τον ευλογημένον), καλώς όρισετε, ορίστε, ορίστε κτλ.
Φεύγοντας: Καληνύχτα, ή άρ’ έχετε καλόν βραδύν, ή καλόν ξημέρωμαν, ή καλό ύπνον, ή εσείς πά ελάτε (ή ορίστε ή οριστέστε) κτλ.
—Καληνύχτα ή σον καλόν, ή να ήστουν καλά, ή καλόν ύπνον, ή καλόν ξημέρωμαν, ή ξάν’ οριστέστε κτλ.
Οι άντρες συνόδευαν το χαιρετισμό τους κάποτε και με κίνηση τού χεριού προς το μέτωπο, χωρίς καμμιά κανονικότητα, πού να μπορεί να προσδιοριστεί μ’ ακρίβεια. Παλιότερα έφερναν την παλάμη τη δεξιά στο στήθος, με μιάν ελαφρύ υπόκλιση. Την κίνηση αυτή την κάνανε σχεδόν πάντα κ’ οι γυναίκες, ήτανε δε για όλους ό χαιρετισμός προς τούς κληρικούς και γενικά σε πρόσωπα σεβαστά κι’ αγαπητά ως τον τελευταίο καιρό.
Χειραψίες στο δρόμο σπάνια συνόδευαν το χαιρετισμό. Στις επισκέψεις όμως τις συνήθιζαν και προπαντός τα τελευταία χρόνια.
Στις ονομαστικές γιορτές. Σ’ εκείνον πού γιόρταζε: Σ’ έτη πολλά ή πολλά τα έτη ή να χαίρεσαι με τ’ όνομα-σ’• κ’ όταν έπαιρνε να κεραστεί: ό Θεός να πλερών-τσε σα μουράτα σ’ (= ό Θεός να σε αξιώσει να ιδείς εκπληρωμένες τις επιθυμίες κ’ επιδιώξεις σου)• δεξιά τα πάντα ή και του χρόνου με τ’ είναν καλέσσαν νύφεν ή με τ’ έναν αγούρ’ ή ό,τι αγαπάτε ή ό,τι επιθυμείτε.
—Ευχαριστώ ή να είσαι καλά ή να ήστουν καλά….
.
.
Η συνέχεια του κειμένου ΕΔΩ
.
.
.