Γοβγίνας ή (Γοβιός) Ἀγγελῆς (Λίμνη Εὐβοίας 1780 - Βρυσάκια Εὐβοίας 1822)

Η μάχη στα Βρυσάκια 

……….Οι πρώτες επιθέσεις των επαναστατών κατά τού φρουρίου τής Χαλκίδας (στις 29 Μαΐου και το πρώτο δεκαήμερο τού Ιουνίου 1821) με αρχηγό τον καπετάν Βερούση, απέτυχαν εξ αιτίας τής ανικανότητάς του και τού απειροπόλεμου των επαναστατών.

……….Οι Έλληνες απελπίστηκαν και ζή­τησαν από τον πλοίαρχο Αλεξάνδρο  Κριεζή την αντι­κατάστασή του. Ο Κριεζώτης, συσκεφθείς με τους άλλους οπλαρχηγούς, αποφάσισε και διόρισε Γε­νικό Αρχηγό Ευβοίας τον Αγγελή Γοβιό, από την Λίμνη, πρωτοπαλίκαρο τού Οδυσσέα Αν­δρούτσου και συμπολεμιστή του στο Χάνι τής Γραβιάς.

……….Ο Γοβιός με ευχαρίστηση δέχτηκε την αρχηγία τού Αγώνα τής Ελευθερίας στην Εύβοια. Συμπεριέλαβε συμπολεμιστή του και συναρχηγό, τον ανδρείο και ικανό Κώτσο Δημητρίου .Την άλλη μέρα έφθασε στον Άγιο από την ιδιαίτερή του πατρίδα Λίμνη και άρχισε την ανα­διοργάνωση τού στρατοπέδου των Βρυσακίων, περιμένοντας την επίθεση των τούρκων τής Χαλ­κίδας.

……….Οι τούρκοι τής Χαλκίδας πράγματι βγή­καν από το φρούριο και επιτέθηκαν εναντίον των Ελλήνων στα Ψαχνά και στα Βρυσάκια, αντεπιτεθέντες όμως οι Έλληνες τους έτρεψαν σε φυγή, με αποτέλεσμα να κλειστούν στην Χαλκίδα περι­μένοντας ενισχύσεις από την Στερεά.

……….Πράγματι, ο Ομέρ Βρυώνης, θέλοντας να εξου­δετερώσει την επανάσταση στην Εύβοια, γιά να έχει τα χέρια του ελεύθερα προς εύκολη καθυπόταξη τής Ανατολικής Στερεάς και κατόπιν τής Πελο­ποννήσου, έφθασε στην Χαλκίδα από την Θήβα με 2.000 στρατιώτες τον Ιούλιο τού 1821.

……….Οι Χαλκιδαίοι τούρκοι είπαν στο Βρυώνη ότι οι Έλλη­νες είναι επαναστάτες χωριάτες και ανίκανοι γιά πόλεμο. Ο Αγγελής προβλέποντας έξοδο των τούρκων και επικείμενη μεγάλη μάχη, τοποθέτη­σε τους στρατιώτες του ως ακολούθως: Αυτός με 300 εκλεκτούς κατέλαβε το οχύρωμα των Βρυσακίων. Τους υπολοίπους στρατιώτες, περίπου χίλιους, τους διαμοίρασε· ένα μέρος με οπλαρχη­γούς τον Κώτσο και τον Αγγελή Νικολάου τοπο­θέτησε ανατολικά και τους άλλους με αρχηγό τον Μπαλαλά νότια.

……….Από την θάλασσα παρακάλε­σε το πλοίο τού Κριεζή και τα πλοία τής Λίμνης να πλησιάσουν στην ξηρά και να υποστηρίξουν το οχύρωμα βγάζοντας από τα πλοία τέσσε­ρα κανόνια στην ξηρά υπό τον άξιο ναυτικό Θεό­δωρο Μπούφη.

……….Ο Αγγελής στα χαρακώματα εμψύ­χωσε τους άνδρες του με αυτά τα λόγια: «Αδέρ­φια μου, μην τους φοβάστε τους χαλιτούπηδες, τους ρεζίληδες τουρκοχαλκιδαίους. Όσοι και νάναι, με την δύναμη του Θεού, εύκολα θα τους χαλάσουμε. Αδέρφια, σήμερα θα δοξάσουμε τα ευβοϊκά όπλα».

……….Οι Έλληνες, έχοντας εμπιστοσύνη στον αρχη­γό τους και στην βοήθεια των πλοίων, ανέκτησαν μεγάλο θάρρος κι έγιναν ατρόμητοι.

……….Στις 15 Ιουλίου 1821 ο Ομέρ Βρυώνης βγήκε από το Φρούριο τής Χαλκίδας με τους αλβανούς του, με τους Χαλκιδαίους τούρκους και με ιππι­κό και πυροβολικό και πήρε θέση απέναντι από το ελληνικό στρατόπεδο.

……….Ο Αγγελής, γνωρίζο­ντας ότι αρχηγός των τούρκων ήταν ο Βρυώνης, εκμυστηρεύτηκε την αλήθεια μόνο στον Κώτσο και τον Μπαλαλά δίνοντάς τους θάρρος, ενώ στους άλλους είπε ότι είναι τούρκοι Χαλκιδαίοι χαύνοι και δειλοί, τους οποίους με την βοήθεια τού Θεού εύκολα θα καταστρέψει.

……….Ο Βρυώνης άρχισε τον κανονιοβολισμό γιά να καταστρέψει το οχύρωμα των Ελλήνων. Οι Έλ­ληνες επέμεναν καρτερικά και άρχισαν να πυρο­βολούν όταν πλησίασαν οι τούρκοι κι ύστερα από διαταγή τού Αγγελή.

……….Ο Ομέρ Βρυώνης, γιά να παρακολουθήσει την εύκολη μάχη, όπως την φανταζόταν, καθόταν στνη θέση «Τρύπιο Λιθάρι» και από εκεί παρακολου­θούσε τον αγώνα. Όταν είδε την εξέλιξη τής μά­χης, που ήταν ντροπή γι’ αυτόν, αναφώνησε σαν άλλος Ξέρξης: «Μωρ” αυτά δεν είναι ρεντίφικα τουφέκια, όπως μού είπαν, παρά είναι κλέφτικα και Σουλιώτικα».

……….Οι τούρκοι επί επτά ώρες συνεχώς πολεμούσαν πεισματικά τους Έλληνες και τρεις φορές επιτέ­θηκαν κατά των οχυρωμάτων τους, αλλά και τις τρεις φορές αποκρούστηκαν αποδεκατισμένοι από το εύστοχο βόλι των Ελλήνων και των τηλεβολημάτων των πλοίων.

……….Ο Βρυώνης, βλέποντας το μάταιο και ανώφελο τής μάχης, απελπίστηκε και οπισθοχώρησε ντρο­πιασμένος γιά την Χαλκίδα. Στην οπισθοχώρησή τους οι τούρκοι έπεσαν στα βαλτώδη νερά τού Κωλοβρέχτη και βούλιαξαν πολλοί. Στην άτακτη φυγή τους εγκατέλειψαν στον δρόμο και δύο κανόνια.

……….Στην μάχη οι τούρκοι είχαν 70 νεκρούς και 150 τραυματίες. Από τους Έλληνες δεν φονεύθηκε κανένας. Οι τούρκοι είχαν την γνώμη πως ήταν ακόμη αρχηγός ο ανίκανος Βερούσης, γι’ αυτό την έπαθαν και την πλήρωσαν ακριβά.

……….Στην μάχη πολέμησε γιά πρώτη φορά υπό τον αρχηγό Σούτα και διακρίθηκε γιά το απαράμιλλο θάρρος και τον ηρωισμό του, ο μελλοντικός οπλαρ­χηγός τής Εύβοιας, Καρύστιος, Νικόλαος Κριεζώτης. Έδειξε τέτοια ανδρεία, που προκάλεσε την προ­σοχή τού Γοβιού και τού Κώτσου και έδειξε σε αυτούς τί μπορεί να προσφέρει μελλοντικά στην πατρίδα του.

Πολιορκία Χαλκίδος και Καρύστου

……….Ολόκληρη την υπόλοιπη Εύβοια την είχαν ελευθερώσει. Στην Χαλκίδα τα πράγματα πήγαινα αρκετά καλά γιά τους επαναστάτες, αλλά στην Κάρυστο οι τούρκοι είχαν αποδειχθεί ικανότεροι. Στην Κάρυστο, με πρόταση τού Αγγελή, οπλαρχηγός είχε οριστεί ο γενναίος Νικόλαος Κριεζώτης, ο οποίος περιστασιακά είχε βοήθειες, πότε από τον Ανδρούτσο, πότε από τον Ηλία Μαυρομιχάλη και πότε από τον επίσκοπο Καρυστίας Νεόφυτο που είχε βγει κι αυτός στα βουνά και ήλεγχε την περιοχή Ερέτριας.

……….Μ’ εντολή των Αρεοπαγιτών, ο Αγγελής άφησε την ευθύνη τού στρατοπέδου πολιορκίας τής Χαλκίδας στον Κώτσο Δημητρίου και ο ίδιος πήγε να βοηθήσει στην πολιορκία τής Καρύστου μαζί με τον Γιαννάκη Δημητρίου (αδελφό τού καπετάν Κώτσου) και τον επίσκοπο Νεόφυτο.

……….Συνάντησαν τον Νικόλαο Κριεζώτη στην Μονή Κλιβάνου και μαζί κατέστρωσαν σχέδια γιά να χτυπήσουν τους τούρκους τής Καρύστου το Πάσχα τού 1822. Σχέδια που δεν ολοκληρώθηκαν, γιατί την Μεγάλη Τρίτη 28 Μαρτίου 1822, ο Αγγελής Γοβιός, ο Κώτσος ή Κώτσας Δημητρίου ή Αρβανίτης, και ο Αναγνώστης Γοβιός, είχαν ραντεβού με τον θάνατο.

Δύο οι εκδοχές τής άγριας δολοφονίας των οπλαρχηγών τής Ευβοϊκής Επανάστασης

……….1.— Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή τής «Υπερτάτης Αρχής» των Αρεοπαγιτών που ακολουθούν οι περισσότεροι ιστοριογράφοι, οι Έλληνες αγωνιστές, ο αρχηγός τής Ευβοϊκής Επανάστασης Αγγελής Γοβιός, ο υπαρχηγός του Κώτσος Δημητρίου (Αρβανίτης) και ο αδελφός τού Αγγελή, Αναγνώστης Γοβιός, έπεσαν θύματα νυχτερινής ενέδρας των τούρκων, λίγο έξω από το Ελληνικό στρατόπεδο στα Βρυσάκια, στην θέση Δύο Βουνά των Ψαχνών Ευβοίας και περιγράφονται μερικές υποεκδοχές τού γεγονότος.

……….Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, μετά την δολοφονία τού αρχηγού, τού αδελφού του και τού υπαρχηγού του, οι τούρκοι τους αποκεφάλισαν και εξέθεσαν τα κεφάλια τους (καρφωμένα σε πασάλους) στην Χαλκίδα, αφού τα περιέφεραν και σε μερικά χωριά. Γιά το τελευταίο γεγονός, δηλαδή τής έκθεσης των κεφαλών σε δημόσια θέα επί πασάλων στην Χαλκίδα από τους τούρκους, συμφωνούν όλοι οι συγγραφείς των ιστορικών γεγονότων τής Ευβοϊκής Επανάστασης. Τα πτώματα των αγωνιστών βρέθηκαν και θάφτηκαν στην παραλία των Βρυσακίων (κοντά στα Ψαχνά Ευβοίας).

……….2.—Σύμφωνα με μιά άλλη εκδοχή, η οποία βγαίνει μόνο από ένα δημοτικό τραγούδι, η δολοφονία των οπλαρχηγών ήταν πράξη εκδίκησης κατά τού αρχηγού – στρατηγού Αγγελή, από μέλη τής οικογένειας Μπαλαλά, γιά το περιστατικό τιμωρίας πολλών μελών τής οικογένειας από τον Αγγελή. Σημασία έχει, ότι μετά δεν σημειώθηκε κανένα γεγονός αντεκδίκησης που να ενισχύει αυτή την εκδοχή.

---

• 1 Πηγή άρθρου : http://tsoutsouneros.arvanitis.eu/

• 2 Πηγή άρθρου : http://blogs.sch.gr/gymespch/