.
.
ΟΙ ΡΩΣΣΟΤΟΥΡΚΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ
.
……….Στὰ μέσα τοῦ 19ου αἰῶνα, ἡ Ῥοδόπη ἦταν πλήρως ἐνταγμένη στὸ ὀθωμανικό σύστημα διοίκησης (Παπαδημητρίου Π. 2003. Οι Πομάκοι της Ροδόπης. Ἀπό τὶς ἐθνοτικές σχέσεις στοὺς Βαλκανικοὺς ἐθνικισμούς 1870-1990 εκδ. Κυριακίδη, 63-65) ποὺ διαιροῦσε τὸ κράτος σὲ βιλαέτια (vilayet), ἀποτελούμενα ἀπό σαντζάκια (sancak), τὰ ὁποῖα διαιροῦνταν σὲ καζᾶδες (kaza), οἱ ὁποῖοι χωρίζονταν σὲ περιοχὲς (nahije). Ἡ Ῥοδόπη ὑπάγονταν στὸ βιλαέτι τῆς Ἀδριανούπολης.
……….[ ] Tὸ 1871-2, στὸν καζᾶ Ἀχῆ Τσελεμπῆ, ὑπάγονται 14 χωριᾶ μὲ συνολικὸ ἀριθμό 4.191 οἰκογενειῶν. Ἀπό αὐτές, οἱ 2961 εἶναι οἰκογένειες Πομάκων, οἱ 1500 χριστιανῶν βουργάρων καὶ οἱ 240, γύφτων, οἱ ὁποῖοι συνήθως ἀποκαλοῦνταν «ἀγκούπτι» καὶ ἐργάζονταν ὡς σιδερᾶδες (Raichevsky, S. (2004)The Mohammedan Bulgarians (Pomaks). Sofia:National Museum of Bulgarian Books and Polygraphy, 77) .
……….[ ] Οἱ στρατιωτικὲς συγκρούσεις κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ Ῥωσο-τουρκικοῦ πολέμου τοῦ 1877-8, προκάλεσαν μεγάλο μεταναστευτικὸ κῦμα ἀνάμεσα στὸν μουσουλμανικὸ πληθυσμὸ στὴν βόρεια βουλγαρία. Κατευθύνθηκαν πρὸς τὰ νότια, ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ μακριὰ ἀπό τὶς στρατιωτικὲς ἀψιμαχίες. Ἡ μετανάστευση τῶν Πομάκων ἀπό τὴ βόρεια Βουλγαρία συνεχίστηκε μέχρι τὶς ἀρχές τοῦ 20ου αἰῶνα.
……….[ ] Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ κάθοδος ἀριθμοῦ κατοίκων τῆς Ῥοδόπης κατὰ τὸν 18ο αἰῶνα ἀπό τὴν περιοχὴ Ἀχῆ Τσελεμπῆ (Σμόλιαν) πρὸς τὸ Αἰγαῖο πέλαγος. Ἀναφέρεται (Primovski, A., 1973 Vit i kultura na Rodopskite Bulgari. Materialna kultura. Izdatelsvo na Bulgarskata Akademia na Naukite, Sofia, 593) ὅτι τὸ 1725, ἐξ αιτίας μεγάλων χιονοπτώσεων καὶ πλημμυρῶν, πολλὰ πρόβατα πνίγηκαν καὶ μεγάλο μέρος βοσκῶν ἀπό τὸ Ἀχῆ Τσελεμπῆ ἔμειναν στὴν περιοχὴ Πόρτο Λάγος καὶ ἀσχολήθηκαν μὲ τὴν ἁλιεία.