.
Η συμμετοχή των Ελλήνων τής Ιωνίας στον μεγάλο ξεσηκωμό
.
Τζων Βεϊνόγλου Ιστορικού Ερευνητή
.
.
……….Παρά τις διώξεις τα βασανιστήρια, τους βιασμούς, τις δολοφονίες, την άγρια τρομοκρατία, κυριολεκτικά μέσα από το στόμα τού λύκου, ο Ελληνισμός τής Μικρασίας στάθηκε αλύγιστος στις επάλξεις τού Αγώνα γιά την απελευθέρωση τού ‘Έθνους από τον τουρκικό ζυγό. Κι έδωσαν πολλά και ανεκτίμητα. Σε αίμα, σε χρήμα, σε δασκάλους, φλογερούς κήρυκες τής ελευθερίας, σε κάθε είδους ουσίες.
……….Δεν τα γράφουν τα σχολικά βιβλία. Κι ούτε διδάσκεται πουθενά η μεγάλη προσφορά τής Ιωνίας, τής Μικράς Ασίας γενικότερα, στην Εθνεγερσία. Προσφορά σε πολύ χρήμα, ίσως το περισσότερο, σε πολύ αίμα, σε κάθε λογής βοήθεια τού Αγώνα.
……….Ακόμα κι εμείς, οι ερευνητές τής Ενώσεως Σμυρναίων, δυσκολευόμαστε, ψάχνοντας γιά στοιχεία. Γιατί, τα μεν Μικρασιατικά Αρχεία, που φυλάγονταν στην βιβλιοθήκη τής Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης (ιδρύθηκε στα 1731), κάηκαν το ‘22, λίγα υπάρχουν στην εδώ Εθνολογική Εταιρεία, ενώ τα γενικά Αρχεία τού Ελληνικού Κράτους, όπως γράφει κι ο Γιάννης Βλαχογιάννης, πουλήθηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος τους σε δημοπρασίες με την οκά, γιά να καταλήξουν να τυλίγουν σαρδέλες, ελιές, κορδέλες και μασουράκια.
……….Μία ένοπλη εξέγερση τής Μικρασίας θα συναντούσε ανυπέρβλητες δυσκολίες, γιά δύο κυρίως λόγους. Πρώτα ο πληθυσμός. Στην Σμύρνη και την περιοχή της, το Αϊβαλή και μερικές ακόμα μικρασιατικές πόλεις και χωριά, υπήρχε αρκετό και ζωηρό ελληνικό στοιχείο. Αλλά κι αυτό, ανάμεσα σε Τούρκους, Άραβες, Ατζέμηδες, Εβραίους και Λεβαντίνους. Κι αυτοί οι τελευταίοι, όπως ομολογεί και ο Πουκεβίλ, δεν ήταν καθόλου φιλέλληνες. Στην Μικρασιατική δε ενδοχώρα υπήρχαν χωριά, τα πιό φτωχά, με ελάχιστους, η κανέναν Έλληνα. Πράγμα που δεν συνέβαινε εδώ στην «Παλιά Ελλάδα». Ύστερα, εκεί δεν υπήρχαν αρματολίκια, όπως εδώ στην δυτική Ελλάδα. Δηλαδή ‘Έλληνες ένοπλοι στην υπηρεσία Τούρκων πασάδων, γιά να κρατούν την ασφάλεια τού τόπου. Την δουλειά αυτή των Ελλήνων αρματολών είχαν αναλάβει εκεί επίσημα τουρκικά μπουλούκια, που έρχονταν πολυάνθρωπα από την Ανατολή.