.
.
Αργυρόκαστρο
.
Το Αργυρόκαστρο με πληθυσμό 30.000 κατοίκων περίπου, είναι το κέντρο της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία και ήταν η έδρα της προσωρινής κυβέρνησης της Βορείου Ηπείρου (1914).
Η πόλη διασώζεται στις βυζαντινές πηγές και ως Αργυρούπολη. Το ιστορικό κέντρο της πόλης αποτελεί από το 2005 Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Ιστορία
Η πόλη ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα και τους επόμενους αιώνες εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής, λόγω της στρατηγικής της θέσης στην κοιλάδα του ποταμού Δρίνου.
Από το 1204 μέχρι την οθωμανική κατάκτηση το 1417 υπήρξε τμήμα του Δεσποτάτου της Ηπείρου και κατά διαστήματα και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το 1811 το κατέλαβε ο Οθωμανός ηγεμόνας Αλή Πασάς, όμως με το θάνατό του επανήλθε στην άμεση οθωμανική κυριαρχία.
Κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913), στο Αργυρόκαστρο εισήλθε ο Ελληνικός Στρατός, όπου και παρέμεινε μέχρι τις αρχές του 1914 όταν αναγκάστηκε να αποχωρήσει μετά από τελεσίγραφο των Μεγάλων Δυνάμεων, που όριζε την τελική επιδίκαση της περιοχής στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1914, ανακηρύχθηκε στην πόλη η Αυτόνομος Δημοκρατία της Βορείου Ηπείρου, από τον Γεώργιο Χρηστάκη-Ζωγράφο.
“ Την δέηση υπέρ του Προέδρου της Βορείου Ηπείρου Γεωργίου Ζωγράφου κάλυψαν η συμπυρσοκρότηση των όπλων και οι ζητωκραυγές από τους ιερολοχίτες (εθελοντές στρατιώτες που τάχθηκαν υπό τις διαταγές της προσωρινής Κυβέρνησης) και του ενόπλου πλήθους (7.000 ένοπλοι). Ακολούθησε ολιγόλεπτη βαθιά σιγή και έπειτα μέσα σε κατάνυξη και συγκίνηση άρχισε να υψώνεται στον γαλανό ηπειρωτικό ουρανό η Σημαία της Αυτονόμου Ηπείρου. Στο ανέβασμα της στον ιστό, για λίγο, συναπαντήθηκε με την Ελληνική Σημαία που υποστελλόταν.
Στην συγκινητική, αλλά και τόσο παράξενη αυτή στιγμή, ο Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος προχώρησε λίγα βήματα και στρέφοντας προς την Ελληνική Σημαία που κατέβαινε αργά-αργά, με παλλόμενη από λυγμούς και πάθος φωνή, της απηύθυνε σύντομη και συγκινητική προσλαλιά αποχαιρετισμού από μέρους του Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου:
«Χάριν της υπερτάτης Εθνικής ανάγκης κατεβιβάσθης, ω θείον όνειρον, ημών τε και των πατέρων μας γαλανόλευκη μας, εθνική μας Σημαία. Αλλά αντί Σου δεν ανυψώνομεν ξένην, αλλά την θυγατέραν σου Ηπειρωτικήν, προωρισμένην να κατεσχίση κατά της αλβανικής ημισελήνου».
Στην συνέχεια ο Πρόεδρος της Προσωρινής Κυβερνήσεως Γεώργιος Χρηστάκη Ζωγράφος εκφώνησε πολιτικό λόγο στον οποίο ανέπτυξε το νόημα της Ανακηρύξεως της Αυτονομίας, όπου ανάμεσα στα άλλα είπε:
«Η Ελλάς εξηναγκάσθη να θυσιάσει την Ήπειρον χάριν ανωτέρων συμφερόντων. Ο Ηπειρωτικός όμως λαός δεν δύναται να υποκύψει εις τον ζυγόν βαρβάρου λαού, αι δε εγγυήσεις ας υπόσχονται, δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν. Το προ πεντακοσίων ετών όνειρον εκπληρούται σήμερον, εν τη αποφάσει των Ηπειρωτών όπως αποθάνουν υπέρ της Ελευθερίας των».”
Μετά την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οι ελληνικές δυνάμεις επανήλθαν στην περιοχή και παρέμειναν ως το 1916. Με την συνεδρίαση του Παρισιού (1919), η περιοχή επιδικάστηκε οριστικά στην Αλβανία.
Τον Απρίλιο του 1939, η πόλη όπως και όλη η χώρα, πέρασαν υπό ιταλικό έλεγχο, και μετά την αποτυχημένη ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας, το Αργυρόκαστρο πέρασε υπό Ελληνικό έλεγχο. Τον Απρίλιο του 1941 με την γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας και την συνθηκολόγηση, η πόλη πέρασε ξανά υπό Ιταλικό (1941-1943) και Γερμανικό (1943-1944) έλεγχο.