,

Μπρούτζινη ασπίδα Φέρει το όνομα του Βασιλιά Φαρνάκη, Getty Villa, Καλιφόρνια, Η.Π.Α. Πόντος, 185–160 π.Χ.

 

,

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ- Η ΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΥ ΔΟΞΑΣΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΠΕΖΟ

.

,
Κωνσταντίνου Παπαδημητρίου

.

……….Εἴτε ὡς ἐξέλιξη εἴτε ὡς ἀποτέλεσμα ριζικῆς μετατροπῆς τῆς ὁπλιτικῆς φάλαγγας, ἡ μακεδονικὴ φάλαγγα ἀποτέλεσε ἐπί δύο αἰῶνες (ἀρχές 4ου – μέσα 2ου αἰ. π.Χ.) τὸν χαρακτηριστικὸ τρόπο παράταξης καὶ μάχης, ἀρχικά τῶν Μακεδόνων καὶ στὴν συνέχεια ὅλων τῶν Ἑλλήνων. Παρὰ τὴ γενικὴ ἐντύπωση καὶ τὴν φήμη της, οἱ θρίαμβοι ἐπιτεύχθηκαν ὅταν χρησιμοποιήθηκε ὡς ἀμυντικός μηχανισμὸς. Ἡ συντριβὴ ἐπῆλθε ὅταν ἡ ὑπερεξειδίκευση σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν προσκόλληση στὶς παλαιὲς δόξες, δὲν τῆς ἐπέτρεψαν τὴν ἀναγκαία μεταρρύθμιση.

……….Ἡ Μακεδονία, τόπος μὲ μεγάλες γιὰ τὰ ἑλληνικά δεδομένα πεδιᾶδες, εἶχε παραδοσικά, ὅπως καὶ ἡ γειτονικὴ της Θεσσαλία, ἀρκετούς καλοὺς ἱππεῖς οἱ ὁποῖοι ἔχαιραν ἐκτίμησης καὶ εἶχαν σημαντικὴ θέση στὶς στρατιωτικὲς της δυνάμεις, τὸ συγκριτικὰ μεγαλύτερο ποσοστὸ τῶν ὁποίων ὅμως, ἀποτελοῦσαν οἱ ἐλαφρά ὁπλισμένοι πεζοί. Εἶναι γνωστὸ ἀπό τὶς πηγὲς (Θουκυδίδης), ὅτι ὁ βασιλιᾶς Ἀλέξανδρος Α΄ ποὺ ἐπονομάστηκε φιλέλληνας χάρη στὶς ὑπηρεσίες τὶς ὁποῖες προσέφερε στὴν ἐθνική ὑπόθεση κατὰ τοὺς Μηδικοὺς Πολέμους, εἶχε ἐντυπωσιαστεῖ ἀπό τὴν ὀργανωμένη παράταξη τῆς φάλαγγας τῶν ὁπλιτῶν τῆς νότιας Ἑλλάδος, δὲν εἶναι βέβαιο ὅμως ἄν ἐκεῖνος (498-454 π.Χ.) ἤ ὁ ἐπόμενος Ἀλέξανδρος, ὁ Β΄ (369-368 π.Χ.) πραγματοποίησε ἀνάλογες μεταρρυθμίσεις στὸν στρατὸ του.

……….Σύμφωνα πάντα μὲ τὶς πηγὲς (λεξικό Σοῦδα) ὁ μεταρρυθμιστὴς βασιλιᾶς Ἀλέξανδρος, συγκρότησε ἕναν ἰσχυρό βασιλικὸ στρατό, τὸν ὁποῖο ἀποτελοῦσαν ἱππικό καὶ πεζικὸ, ὅπως πρὶν, ἀλλά μὲ ἰδιαίτερους δεσμοὺς μὲ τὸν ἡγεμόνα τους. Οἱ μὲν ἱππεῖς ὀνομάστηκαν «ἑταῖροι» τοῦ βασιλιᾶ, δηλαδὴ σύντροφοί του, οἱ δὲ πεζοὶ «πεζέταιροι». Οἱ τελευταῖοι παρατάσσονταν σὲ φάλαγγα κατὰ τὸ πρότυπο τῆς νοτιοελληνικῆς….

Ὁλόκληρο τὸ κείμενο μπορεῖτε νὰ διαβάσετε στό : www.e-istoria.com

 ***

 Ο ΛΑΜΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ  322 π.Χ. – Ἡ μάχη στὴν Κραννῶνα

,

……….Ὅταν ἔγινε γνωστὸς ὁ θάνατος τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν, ὁ Ὑπερείδης καὶ ὁ Λεωσθένης, τῆς ἀντιμακεδονικῆς μερίδος, ἄρχισαν νὰ ἐξεγήρουν τοὺς Ἀθηναίους· ματαίως ὁ Φωκίων προσπαθοῦσε νὰ τοὺς συνετίσει. Μάλιστα, σὲ λεκτικὴ ἀντιπαράθεση, ὁ ἐπαρμένος Ὑπερείδης, κομπάζοντας ἐνώπιον τοῦ δήμου,  ῥώτησε τὸν Φωκίωνα:

……….«Πότ’ οὖν, ὦ Φωκίων, συμβουλεύεις πολεμεῖν Ἀθηναίοις; — Ὅταν, ἀπεκρίθη οὗτος, τοὺς μὲν νέους ἴδω τὴν τάξιν βουλομένους φυλάττειν, τοὺς δὲ πλουσίους εἰσφέρειν, τοὺς δὲ ρήτορας ἀπέχεσθαι τοῦ κλέπτην τὰ δημόσια».

……….Οἱ προσπάθειες τοῦ καλοῦ κ ‘ἀγαθοῦ αὐτοῦ ἄνδρα, δὲν ἄλλαξαν τὴν γνώμη τῶν Ἀθηναίων. Ὁ πόλεμος ἀποφασίσθηκε ἐναντίον τῆς Μακεδονικῆς ἡγεμονίας διὰ ψηφίσματος, τοῦ ὁποίου διέσωσε τὸ κείμενο αὐτολεξεῖ σχεδὸν, ὁ Διόδωρος ὁ Σικελιώτης:

……….«Τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας φροντίσαι τὸν δῆμον καὶ τας μὲν φρουρουμένας πόλεις ἐλευθερῶσαι, ναῦς δὲ παρασκευάσαι τετρήρεις μὲν τεσσαράκοντα, τριήρεις δὲ διακοσίας· στρατεύσασθαι δὲ πάντας Ἀθηναίους τοὺς μέχρις ἐτῶν τεσσαράκοντα, καὶ τρεῖς μὲν φυλᾶς τὴν Ἀττικήν παραφυλάττειν, τὰς δ’ ἑπτά πρὸς τὰς ὑπερορίους στρατείας ἑτοίμους εἶναι. Ἐκπέμψαι δὲ καὶ πρέσβεις τοὺς ἐπελευσαμένους τὰς ἑλληνίδας πόλεις, διδάξαντας ὅτι καὶ πρῶτον μὲν ὁ δῆμος τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν κοινὴν εἶναι πατρίδα κρίνων τῶν Ἑλλήνων, τοὺς ἐπί δουλείᾳ στρατευσαμένους βαρβάρους ἠμύνατο κατὰ θάλατταν καὶ νῦν οἴεται ὑπέρ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων σωτηρίας καὶ σώμασι καὶ χρήμασι καὶ ναυσὶ προκινδυνεύειν».

……….Στρατηγὸς ὁρίσθηκε ὁ Λεωσθένης, ὁ ὁποῖος ἀπό τὰ χρήματα ποὺ εἶχε καταχρασθεῖ ὁ Ἄρπαλος, στρατολόγησε καὶ ὀκτώ μισθοφόρους. Μαζὶ μὲ τοὺς Ἀθηναίους συντάχθηκαν καὶ οἱ Αἰτωλοί, οἱ Βοιωτοὶ ὅμως ἀπέσχον τοῦ ἀγῶνος, τὸ ἴδιο καὶ οἱ Σπαρτιᾶτες.

……….Ἔτσι ἄρχισε ὁ πόλεμος ποὺ ὀνομάσθηκε «Λαμιακός», διότι διεξήχθη κυρίως περὶ τὴν Λαμίαν.

……….Τοῦ στρατεύματος τῆς Μακεδονικῆς ἡγεμονίας, ἡγῆτο ὁ Ἀντίπατρος, ἔχοντας στὸ πλευρὸ του τὸν ἡγεμόνα τῆς Φρυγίας, Λεοννᾶτο, ποὺ εἰσέφερε 20.000 πεζοὺς καὶ 2.000 ἱππεῖς. Ἔφθασε δὲ στὴν Θεσσαλία τὸν Φεβρουάριο τοῦ 322. Στὴν πρώτη σύγκρουση, οἱ Μακεδόνες ὑποχώρησαν μπροστὰ στοὺς Θεσσαλοὺς ἱππεῖς, ἀλλά αὐτή ἡ νίκη λίγο ὡφέλησε τοὺς συμμάχους. Τὸ Μακεδονικὸ πεζικὸ παρέμεινε ἀκέραιο. Ἐν τῷ μεταξὺ, οἱ Ἀθηναῖοι ἡττῶντο ἐπανειλλημμένως στὴν θάλασσα.

……….Ὅταν δὲ μοῖρα Μακεδόνων ὑπό τὸν Μικίωνα, ἀποβιβάσθηκε στὴν Ῥαμνοῦντα, φόβος καὶ τρόμος κατέλαβε τοὺς Ἀθηναίους καὶ παρ’ ὅλες τὶς προσπάθειες τοῦ Φωκίωνος νὰ τοὺς ὀργανώσῃ κατὰ τῶν πολεμίων, ἡ κατάσταση ἐξελίχθηκε σὲ  ἱλαροτραγική, διότι ὅλοι ἤθελαν νὰ στρατηγῶσιν, δίνοντας διαταγὲς ὁ ἕνας στὸν ἄλλο.

……….Στὴν ἀπελπισία του, ὁ Φωκίων ἀνέκραξε :

“ Ὦ Ἡράκλεις, ὡς πολλοὺς ὁρῶ στρατηγοὺς, ὀλίγους δὲ στρατιώτας !”

……….Ἀρχή τοῦ θέρους τοῦ 322, ἔφθασε καὶ ὁ Κράτερος στὴν Θεσσαλία, ἐνισχύοντας τὸν Ἀντίπατρο. Στὴν περιοχὴ Κραννῶνα, ἔγινε ἡ κρίσιμη μάχη, ὅπου οἱ Ἀθηναῖοι μὲ τοὺς συμμάχους τους ὑπό τὸν Ἀντίφιλον ἡττήθηκαν, οἱ θεσσαλικὲς πόλεις ἁλώθηκαν, οἱ περισσότερες ἑλληνικές πόλεις κατόπιν αἰτήσεως πέτυχαν συνθῆκες εἰρήνης, καὶ μόνο οἱ Ἀθηναῖοι καὶ οἱ Αἰτωλοί ἐγκαρτεροῦσαν ἀνθιστάμενοι, γνωρίζοντας ὅτι οἱ Μακεδόνες δὲν θὰ ἐδέχοντο κανένα συμβιβασμό.

……….Μόλις ὅμως οἱ ἀρχηγοί τῆς ἀντιμακεδονικῆς μερίδος, ἐγκατέλειψαν πανικόβλητοι τὴν Ἀθήνα, ἡ ἀντίπαλή τους μερίδα, ἔστειλε τὸν Φωκίωνα νὰ διαπραγματευτῇ μὲ τὸν Κράτερο καὶ Ἀντίπατρο.

Πηγή : Ι.ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ – Λαμιακός πόλεμος και αποκατάσταση ειρήνης, ΤΟΜΟΣ Β’μέρος Α’, σ.148-151