Ο ΒΙΟΣ ΤΩΝ ΟΣΙΩΝ ΙΔΡΥΤΩΝ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΟΥΜΕΛΑ,
ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΕΟΦΥΤΟΝ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΝ

ΟΔ. ΛΑΜΨΙΔΗ

Μοναδικόν αλλά και βασικόν βοήθημα διά την ιστορίαν τής ιδρύσεως τής μονής Σουμελά εν τω Μικρασιατικώ Πόντω ως και τής βιογραφίας των Αθηναίων μοναχών, ιδρυτών ταύτης, παραμένει το βιβλίον Ε. Κυριακίδου, «Ιστορία τής παρά την Τραπεζούντα Ιεράς μονής τής υπεραγίας Θεοτόκου τής Σουμελά», εν Αθήναις 1898. Ο σοφός εκείνος ιστορικός, διά να αφηγηθή τα ανωτέρω γεγονότα, εβασίσθη τελείως εις το τελευταίον των τριών έργων των εκτυπωθέντων κατά την χρονικήν περίοδον 1768 – 1775.

Το 1768, εν Βουκουρεστίω εκτυπούται εις ελληνικήν και τουρκικήν γλώσσαν Χριστιανική κατήχησις υπό τον ελληνικόν τίτλον «Διδασκαλία Χριστιανική τής Ορθοδόξου ημών πίστεως, περιέχουσα τα αναγκαιότερα Άρθρα τα οποία κάθε Χριστιανός έχει χρέος να ηξεύρη διά να σωθή. Και μάλιστα οι παιδαγωγοί οφείλουσι να διδάσκουσι δι’ Ερωταποκρίσεως τα των Χριστιανών παιδία. Επί τής Θεοστηρίκτου Ηγεμονίας τού Υψηλοτάτου ημών Αυθέντου και Ηγεμόνος πάσης Ουγγροβλαχίας. Κυρίου Κυρίου Ιωάννου Αλεξάνδρου Σκαρλάτου Γκίκα Βοεβόδα. Αρχιερατεύοντος τού Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Αγίου Ουγγροβλαχίας Κυρίου Κυρίου Γρηγορίου. Νυν πρώτον τυπωθείσα Δίγλωττος εις Απλήν Ρωμαϊκήν Γλώσσαν, και Τουρκικήν. Εν τη Νέα Τυπογραφία τού Ορθοδόξου Γένους των Ρωμαίων, τη συσταθείση υπό την Έκλαμπρον Ηγεμονικήν Προστασίαν και υπεράσπισιν τής αυτού Υψηλότητος. Εν Βουκουρεστίω Έτει ,αψξη’.»

Εις την σελίδα γ΄ υπάρχει τουρκιστί ο τίτλος, ο οποίος παρέχει μνείαν και τής πρώτης προσπαθείας τού Παρθενίου Μεταξοπούλου διά την σύνθεσιν ιστορίας τής μονής Σουμελά: «Ταλήμ Μισιχή Ορθόδοξος Μονουμήν…… βε ική Ντίλληλιν κογιουλτού Χριστιανλαρίν Κιφαετλιγή ιλζήν. Σουμελά Παναγίανην. Αζήμ Πατισσαχλήκ Μοναστηρινήν Τζεμαετή τεν ολάν Παρθένιος Ιερομόναχος Μεταξόπουλος.»

Το σπάνιον και ανεύρετον τούτο βιβλίον δεν ηρευνήθη εισέτι υπό των μελετητών τής ιστορίας τόσον τού βίου των ιδρυτών τής μονής Σουμελά, όσον και αυτής ταύτης τής μονής. Αναμφιβόλως τας εκεί πληροφορίας ο συγγραφεύς Παρθένιος Μεταξόπουλος διωχέτευσεν και εις τα δύο επόμενα δημοσιεύματα.

Πάντως παραλαμβάνοντες εκ του Ε. Legrand, αναγράφομέν τινα χρήσιμα διά το ημέτερον θέμα: Εις την σ. ε΄ υπάρχει πρόλογος Παρθενίου και ελληνιστί και τουρκιστί, εν ψ από τής σ. (45) μέχρι τής ξβ’ (62) δημοσιεύεται η πρώτη εν τύποις νομίζομεν προσπάθεια συγγραφής ιστορίας τής μονής Σουμελά υπό τον τίτλον: «Περί τής σεβασμίας βασιλικής και πατριαρχικής μονής τής Παναγίας τού Σουμελά ωραία διήγησις.» Μετά ταύτα ακολουθούν επτά ιαμβικοί στίχοι διά την μονήν, προσευχή εις την Θεοτόκον ως και τα τροπάρια «Τη υπερμάχω» και «Επί σοι χαίρει».

Την συνέχεια τού κειμένου μπορείτε να διαβάσετε στο: www.e-istoria.com

.