.
,
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ
,
……….Ἡ μεγάλη ὑπεροχή τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου στὴν Ἰωνία, ὑπεροχή ἀριθμητική καὶ πνευματική, παρουσιάζεται ξεκάθαρα ἀπό τὴν εἰκόνα καὶ τὴν γενικὴ κατάστασι τῆς ἐκπαίδευσης καὶ τῆς παιδείας στὶς ἀρχές τοῦ αἰῶνα μας, πάντα μέσα ἀπό τὰ ἐπίσημα στοιχεῖα τοῦ Ὀθωμανικοῦ κράτους.
……….Στὰ 5 σαντζάκια (διοικήσεις) τοῦ νομοῦ Σμύρνης ὑπῆρχαν συνολικὰ 894 σχολεῖα, τὰ 378 ἀπό αὐτά στὴ διοίκηση Σμύρνης. Ἀπό τὰ 378 αὐτά σχολεῖα, τὰ 237 ἦταν ἑλληνικά (62,6%), μὲ 877 δασκάλους καὶ ἕνα σύνολο ἀπό 39.000 μαθητές, ἀγόρια καὶ κορίτσια. Ἀπό τὰ 141 ὑπόλοιπα, τὰ 98 μόνο ἦταν μουσουλμανικά, ἐνῶ τὰ ἄλλα 43 ἀνῆκαν στοὺς Ἀρμένιους καὶ Ἐβραίους, καθὼς καὶ στὶς μειονότητες τῶν Καθολικῶν καὶ τῶν Προτεσταντῶν…
……….(…) Στὴν περιοχὴ Ἀϊδινίου ὑπῆρχαν 112 σχολεῖα, τὰ 51 ἀπό αὐτά ἑλληνικά, μὲ 143 δασκάλους καὶ 4.950 Ἑλληνόπουλα, ἐνῶ τὰ 46 ἦταν μουσουλμανικά, μὲ 962 παιδιὰ ποὺ ἀνήκουν σὲ ὅλες τὶς μουσουλμανικὲς μειονότητες καὶ ὄχι μόνο τοῦρκοι. Ὑπῆρχαν ἀκόμα 15 σχολεῖα, ἀρμένικα ἐβραίικα καὶ καθολικῶν, ἀπό 5 γιὰ κάθε μειονότητα.
……….(…) Ὁ μεγάλος ἀριθμός τῶν μαθητῶν στὰ ἑλληνικά σχολεῖα καὶ ὁ ἀριθμός τῶν ἴδιων τῶν σχολείων δείχνει ὄχι μόνο τὴν ἀριθμητική ὑπεροχή τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου ἀλλά καὶ τὴ νοοτροπία τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας σὲ ὅ,τι ἀφοροῦσε τὴν ἐκπαίδευση καὶ τὴ μόρφωση τῶν παιδιῶν τους. Δὲν μπορεῖ, φυσικά, νὰ γίνῃ σύγκριση ἀνάμεσα στὴν ποιότητα τῆς ἐκπαίδευσης ποὺ παρερχόταν στὰ Ἑλληνόπουλα καὶ ἐκείνης τῶν μουσουλμανικῶν σχολείων. Εἶναι ἀρκετό νὰ ἀναφέρουμε ὅτι οἱ πιὸ εὔπορες τουρκικὲς οἰκογένειες ἔστελναν τὰ παιδιὰ τους σὲ ἐλληνικά σχολεῖα μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ μοιάσουν τὰ «μουσιουδάκια» Ῥωμιόπουλα…