,
Τὸ διπλωματικὸ ἔργο τοῦ Ἰωάννου Καποδίστρια ὑπὲρ τοῦ Γένους καὶ τῶν Ἐθνικῶν συμφερόντων, ἐνῷ ὑπηρετοῦσε στὸ Ὑπ. Ἐξωτερικῶν τῆς Ῥωσίας.
ΟΙ ΚΥΡΙΩΤΕΡΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ - ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
……….Στὶς 2 Δεκεμβρίου 1822, τὸ Συνέδριο τῆς Βερόνα ἔληξε ἀποκηρύσσοντας μὲ τὴν διακήρυξή του τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση. Ἐνῷ ὅμως εἶχε ἤδη ἀποφασισθεῖ ἀπὸ τὸ προηγούμενο συνέδριο τοῦ Λάϋμπαχ ἡ στρατιωτικὴ ἐπέμβαση σὲ Ἱσπανία καὶ Ἰταλία, χάρις στὶς διπλωματικὲς προσπάθειες τοῦ Καποδίστρια ποὺ εἶχαν προηγηθεῖ πρὶν παραιτηθεῖ τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν τῆς Ῥωσίας, ἀπεφεύχθη ἐπέμβαση στὴν Ἑλλάδα.
……….Στὰ μέσα τοῦ 1821, οἱ ἐπαναστάσεις στὴν Εὐρώπη εἶχαν κατασταλεῖ καὶ ἡ αὐστριακὴ πολιτικὴ θριάμβευε. Οἱ ἡγεμόνες τῆς Ἱερῆς Συμμαχίας ἐγκαταλείποντας τὸν Μάϊο τὸ Λάϋμπαχ, διακηρύξανε καὶ πάλι τὸν σεβασμὸ στὴν ἀρχὴ τῆς νομιμότητας καὶ τὸ δικαίωμά τους νὰ ἐπεμβαίνουν στὶς ξένες χῶρες. Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση, ποὺ στὴν ἀρχὴ εἶχε θεωρηθεῖ ἐπεισόδιο χωρὶς ἰδιαίτερη σημασία, ἔχει πάρει ἀνησυχητικὲς διαστάσεις.
……….Ὑπὸ τὴν πίεση τῶν γεγονότων αὐτῶν, συνῆλθε στὰ τέλη τοῦ 1822 τὸ Συνέδριο τῆς Βερόνα, ποὺ ἀσχολήθηκε μὲ τὰ ζητήματα αὐτὰ καὶ στὸ ὁποῖο ἔλαβαν μέρος ὅλοι οἱ αὐτοκράτορες, οἱ βασιλεῖς καὶ οἱ περισσότεροι ἡγεμόνες τῆς ἐποχῆς. Ἡ πολιτικὴ τοῦ Μέττερνιχ ἐπιβλήθηκε καὶ πάλι. (…) Τὸ ἑλληνικὸ θέμα ἐγκαταλείφθηκε ἀπὸ τὸν Τσάρο καὶ τὸ Συνέδριο ἀρνήθηκε καὶ νὰ συζητήσῃ τὶς ἑλληνικὲς διεκδικήσεις. Ἀρνήθηκε ἀκόμη καὶ νὰ δεχθῇ τὸν Ἕλληνα ἀντιπρόσωπο Ἀνδρέα Μεταξᾶ, τὸν ὁποῖον, κατ’ ἐντολὴ τῶν συνέδρων, ἐμπόδισε ὁ Πάπας νὰ συνεχίσῃ τὸ ταξείδι του πρὸς τὴν Βερόνα.
……….«…Ὡς γνωστόν, ἡ μεταναπολεόντειος Εὐρώπη, ἡ προελθοῦσα ἐκ τῆς Βιεναίας Συνόδου (1814-1815), οὐδὲν ἔπραξεν ὑπὲρ τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων καὶ τῶν λοιπῶν Χριστιανῶν τῆς Ἀνατολῆς. Ἀντιθέτως, ὑπεστήριξε τὸ Ὀθωμανικὸν Κράτος, διότι ἔθεσε τοῦτο σιωπηρῶς ὑπὸ τὴν προστασίαν τοῦ νέου Εὐρωπαϊκοῦ δικαίου, δυνάμει τοῦ ὁποίου οἱ συμβληθέντες ἡγεμόνες ἐπεφύλαξαν εἰς ἑαυτοὺς τὸ δικαίωμα ἐπεμβάσεως πρὸς καταστολὴν τῶν στασιαστικῶν κινημάτων τὰ ὁποῖα ἔθετον εἰς κίνδυνον τὴν μετὰ τόσου κόπου ἀποκατασταθείσαν εἰρήνην καὶ ἰσορροπίαν τῆς Εὐρώπης (status quo). Ἐστρέφοντο οὕτω εὐθέως ἐναντίον τῶν φιλελευθέρων καὶ ἐθνικιστικῶν καὶ γενικῶς ἐναντίον τῶν ἐθνικῶν πόθων τῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης. Ὑπὸ τοιαύτας συνθήκας, τὸ πολιτικὸν κλῖμα τῆς Διοικούσης Εὐρώπης ὑπῆρξε δυσμενὲς διὰ τὴν Ἑλληνικὴν Ἐπανάστασιν.
……….Τὰ Ἀνακτοβούλια τῆς Εὐρώπης δὲν ἠδύναντον νὰ συγχωρήσουν εἰς τὸ Ἔθνος μας, ὅτι ὑποκινηθὲν καὶ ὀργανωθὲν – ἔστω προχείρως – ὑπὸ μυστικῆς ἑταιρείας ἀφανῶν ἀνθρώπων, διαπνεομένων ὑπὸ ὑπόπτων εἰς αὐτὰ ἰδεῶν καὶ ἀρχῶν, ἐστράφη κατὰ τῆς καθεστηκυίας τάξεως, παραβιάζον τὴν πανίσχυρον ἀρχὴν τῆς νομιμότητος. Διὸ καὶ ἡ Ἐπανάστασις ἐκραγεῖσα ἐν μέσῳ τοσοῦτον δυσμενοῦς πολιτικοῦ κλίματος ἐν Εὐρώπῃ, προεκάλεσε τὴν ἀντίδρασιν καὶ τὴν ἐχθρότητα τῶν Δυνάμεων τῆς Πενταρχίας καὶ ὀλίγου ἐδέησε νὰ καταστραφῇ. Ἐντεῦθεν ἐξεπήγασε τὸ χρέος τῆς Ἐθνικῆς ἡμῶν ἡγεσίας, παραλλήλως πρὸς τὸν πολεμικὸν ἀγῶνα, νὰ προσπαθήσῃ νὰ δυσωπήσῃ τὰς Εὐρωπαϊκὰς Αὐλὰς καὶ πείθουσα αὐτὰς περὶ τοῦ ἐθνικοῦ καὶ μόνον χαρακτῆρος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, νὰ δημιουργήσῃ κατ’ ἀρχὰς ἀτμόσφαιραν ἀνοχῆς, ἐν συνεχείᾳ νὰ προκαλέσῃ αἰσθήματα συμπαθείας ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος, εἶτα δὲ πολιτικὰ ἐνδιαφέροντα μεταξὺ τῶν ἰσχυρῶν τῆς Εὐρώπης. Ὁ διπλωματικὸς ἐκεῖνος ἀγὼν διεξήχθη μυστικὸς καὶ ἀφανής
……….(…) Ὅταν ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας μετὰ τὰ συνέδρια τῆς Βιέννης καὶ τῶν Παρισίων κλήθηκε νὰ ἀναλάβῃ μὲ τὸν κόμη Νέσσελροδ τὸ Ὑπουργεῖο τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ῥωσίας, εἶπε στὸν Τσάρο Ἀλέξανδρο Α΄: “Θὰ ἦτο ἀχαριστία ἐκ μέρους μου, ἐὰν παρεγνώριζον τὰ πρὸς τὴν γενέτειραν χώραν καθήκοντά μου. Ἵνα ἀπαλλαγῶ τῶν καθηκόντων τούτων πρέπει νὰ θεωρῷ ἐμαυτὸν ξένον πρὸς τὴν Ἑλλάδα”.
……….(…) Ὡς ὑπουργὸς τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ῥωσίας ὁ Καποδίστριας (…) στὸ κήρυγμα τοῦ Μέττερνιχ, ὅτι ἐπεβάλλετο ἄκαμπτος καὶ αὐστηρὰ στάσις ἔναντι πάσης ἐπαναστατικῆς κινήσεως καὶ ἄμεσος καταστολὴ πάσης ἐξεγέρσεως ὁπουδήποτε τῆς Εὐρώπης, διὰ στρατιωτικῆς ἐπεμβάσεως τῶν Μεγάλων Δυνάμεων, ὁ Καποδίστριας ἀντέτασσε τὴν ἀντιμετώπισιν τοῦ ἀνατρεπτικοῦ πνεύματος διὰ συνετῶν θεσμῶν, δυναμένων νὰ συνδυάσουν τοὺς πόθους τῶν λαῶν πρὸς τὰ συμφέροντα τῶν θρόνων. (…) συμβούλευε δὲ τοὺς Ἕλληνας νὰ μὴ προέλθουν εἰς ἰδιαιτέρας σχέσεις πρὸς καμμίαν Εὐρωπαϊκὴν δύναμιν, μηδὲ τῆς Ῥωσίας ἐξαιρουμένης. Μόνον πρὸς τὰς Ἡνωμένας Πολιτείας τῆς Ἀμερικῆς ἠδύνατο νὰ ἀποταθοῦν, διότι αὐταὶ δὲν εἶχον βλέψεις εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ ἐπομένως εἶχον “διάθεσιν καθαράν”.
………..(…) Μὲ ὑπόμνημά του πρὸς τοὺς Ἕλληνες τὸν Αὔγουστο μὲ Σεπτέμβριο τοῦ 1822, ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας προσπάθησε νὰ τοὺς κατατοπίσῃ σχετικὰ μὲ τὴν Εὐρωπαϊκὴ πολιτική. Στὴν συνέχεια ἐνίσχυσε τοὺς Ἐπαναστάτες στὴν σταθερότητα τοῦ ἀγῶνα, ὑπενθυμίζοντας τὶς θηριωδίες τῶν τούρκων ἐναντίον ἐκείνων ποὺ θὰ ἄφηναν τὰ ὅπλα. Ὑπέδειξε τὰ μέτρα ποὺ ἔπρεπε νὰ ληφθοῦν καὶ ὑπογράμμισε ὅτι ὁ ἀγώνας ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ θυσίες στὶς ὁποῖες ἔπρεπε νὰ προβοῦν οἱ ἔχοντες».
……….Μετὰ τὴν διαφωνία του μὲ τὸν Τσάρο «…ἀπεχώρησεν οἰκειοθελῶς τῆς ὑπηρεσίας περὶ τὰ μέσα Αὐγούστου 1822. Τὴν δραματικὴν ἀπόφασίν του ὅπως ἐγκαταλείψῃ τὸ ἐν Ῥωσίᾳ ὑπούργημα, διὰ νὰ μὴν ἀκολουθήσῃ πολιτικὴν ἐσφαλμένην καὶ βλάπτουσαν τὸ Ἑλληνικὸν Ἔθνος, ἐδικαιολόγησε διὰ μακρῶν ὁ Καποδίστριας εἰς τὸν αὐτοκράτορα : “…κατέδειξα εἰς αὐτὸν – γράφει εἰς τὴν αὐτοβιογραφίαν του – ὅτι τὸ σύστημα ὅπερ ἠσπάζετο, μὲ ἔθετεν εἰς τὸ δίλημμα ἤ νὰ παραβιάσω τὰ αἰσθήματά μου καὶ πάντα τὰ καθήκοντα τὰ ἐπιβαλλόμενα ὑπὸ τῆς πατρίδος ε ἰ ς ἥ ν ο ὐ δ έ π ο τ ε ἔ π α υ σα ν ὰ ἀ ν ή κ ῳ ἤ νὰ ἀθετήσῳ τὰ καθήκοντα τῆς πρὸς τὸν αὐτοκράτορα ὑπηρεσίας μου. Τοιαύτη θὰ ἧτο πράγματι ἡ θέσις μου, ἐὰν ἐθεώρουν εἰσέτι ἐμαυτὸν ἱκανὸν νὰ τὸν ὑπηρετῷ εἰς τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Ἐξωτερικῶν, εἰς στιγμὴν καθ’ ἥν θὰ ἐρχησιμοποίει ὅλην τὴν ἰσχὺν του ἐναντίον τοῦ ἀτυχοῦς Ἑλληνικοῦ Ἔθνους”».