,
,
Η ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ ΤΗΣ*
.
Ἑρνέστου Ζίγκμαν (Ernst Siegmann) Τακτικοῦ καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Βούρζμπεργκ (Wurzburg) Δυτικῆς Γερμανίας.
……….Στὴν Ὁμήρου Ὀδύσσεια ἐκτίθεται μιὰ ἰδιαίτερα πολύπτυχη πραγματικότητα, στὴν ὁποία παίρνουν μέρος οἱ πιὸ διαφορετικὲς δυνάμεις καὶ τὰ πιὸ διαφορετικὰ πρόσωπα. Κάθε δύναμη καὶ κάθε πρόσωπο ἔχει διαφορετικὰ ἐνδιαφέροντα, τὰ ὁποῖα καὶ προσπαθεῖ νὰ ἐπιβάλῃ ἤ ἔστω νὰ ὑποστηρίξῃ εἴτε σὲ μιὰ κοινὴ προσπάθεια μαζὶ μὲ ἄλλα πρόσωπα μὲ τὰ ἴδια ἐνδιαφέροντα εἴτε σὲ μιὰ ἀτομικὴ προσπάθεια, καὶ μάλιστα συχνὰ σὲ βάρος τῶν ἐνδιαφερόντων ἄλλων. Τὸ πολύπτυχο αὐτῆς τῆς πραγματικότητας κινεῖ πάντοτε τόσο τοὺς ἀναγνῶστες καὶ ἀκροατὲς αὐτῆς τῆς ἱστορίας ὅσο καὶ τὴν ἔρευνα, δηλαδὴ τὴν κλασσικὴ φιλολογία, στὴν ἀναζήτηση τοῦ νοήματος καὶ τοῦ τρόπου τῆς γένεσης ἑνὸς τέτοιου ἔργου.
……….Ἀπὸ τὸ τέλος τοῦ 18ου αἰώνα, ἤτοι ἀπὸ τὸν χρόνο συγγραφῆς τῶν «Προλεγομένων στὸν Ὅμηρο» ἀπὸ τὸν Φρίντριχ Αύγουστο Βόλφ, ἔχουν διατυπωθεῖ καὶ ἀναπτυχθεῖ πολυάριθμες ὑποθέσεις γιὰ τὴν ἀπάντηση αὐτῶν τῶν ἐρωτημάτων. Οἱ ὑποθέσεις αὐτὲς ἀρχίζουν μὲ τὴν θέση ὅτι ἡ Ὀδύσσεια εἶναι τὸ ἑνιαῖο καὶ ὑπέροχο ἔργο ἑνὸς καὶ μόνον ποιητῆ καὶ τελειώνουν μὲ τὴν θέση ὅτι ἡ Ὀδύσσεια ἀποτελεῖ μᾶλλον μιὰ μέτρια σύνθεση ἀπὸ λίγα ἤ πολλὰ ἀνεξάρτητα ἀρχικῶς ποιήματα ποὺ ἔγινε ἀπὸ κάποιον κατώτερον διασκευαστὴ ἤ γραμματικό.
……….(…) Ἐπιθυμοῦμε ὅμως νὰ ἐξετάσουμε τὸ ἐνδιαφέρον ἤ τὰ ἐνδιαφέροντα ἑνὸς ὁρισμένου προσώπου τῆς Ὀδύσσειας, καὶ συγκεκριμένα τῆς Πηνελόπης, καὶ νὰ καταστήσουμε σαφές, πῶς ἐκτίθενται αὐτά, ἄν δηλαδὴ ἐκτίθενται μὲ τρόπο πειστικό, ἑνιαῖο καὶ ἀξιόπιστο ἤ ὄχι. (…) ἡ σύζυγος τοῦ πολυμήχανου Ὀδυσσέα, ποὺ ἔχει μείνει στὴν πατρίδα, ἀντιμετωπίζει δυσκολίες: Ἀποστολὴ της καὶ σκοπὸς της εἶναι νὰ ἀντισταθῇ στοὺς μνηστῆρες. Καὶ τὸ ὅτι εἶναι πρόθυμη καὶ ἰκανὴ γι’ αὐτό, τὸ μαρτυρεῖ ἡ σταθερὴ προσωνυμία της : περίφρων Πηνελόπεια (βλ. π.χ. α΄ 329).
……….Στὴν ἀρχὴ τῆς Ὀδύσσειας βρίσκεται ἡ Πηνελόπη σὲ μιὰ ἰδιαίτερα δύσκολη κατάσταση. Ἀπὸ τὰ λόγια τοῦ μνηστήρα Ἀντίνοου στὴν γενικὴ συνέλευση τοῦ λαοῦ (β 93 κἑξ.), ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ λόγια τῆς ἴδιας τῆς Πηνελόπης, πληροφορούμεθα ὅτι ἡ Πηνελόπη πρὶν ἀπὸ πολὺ καιρό – πρὶν ἀπὸ τρία μὲ τέσσερα χρόνια, εἶχε ἀναγκασθεῖ (τ. 133) νὰ ὑποσχεθῇ ὅτι θὰ ξαναπαντρευτεῖ.
*(Τὸ θέμα ἀνέπτυξε στὰ γερμανικὰ τὴν 10η Ἀπριλίου 1979 ὑπὸ μορφὴν διαλέξεως ἐνώπιον τῶν Δ/ετῶν φοιτητῶν τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.