.

ΔΟΞΑΣΙΕΣ, ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ, ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

Σαν ανατολίτικος λαός κ’ οι Κοτυωρίτες ήσαν επηρεασμένοι από τον μυστικόπαθο περίγυρό τους. Είναι γνωστό ότι η Ανατολή προτιμά—προτιμούσε τουλάχιστον ως τελευταία—«το μεταφυσικό δόγμα από την επιστημονική υπόθεση και την ενόραση από την εμπειρική μελέτη». Έτσι η παράδοση τους κληροδότησε αρκετό πλούτο από δοξασίες, προλήψεις και δεισιδαιμονίες, τροφοδοτημένες κ’ ενισχυμένες, φυσικά, από την έλλειψη πνευματικής ανάπτυξης, εξαιτίας των γνωστών ιστορικών γεγονότων και των συνθηκών τής ζωής γενικά. Εκτός (από) εκείνες πού καταχωρήθηκαν ιδιαίτερα σε κάθε ανάλογο κεφάλαιο με το οποίο σχετιζόντανε, παρουσιάζομε παρακάτω και τ’ ακόλουθα:

ΒΑΣΚΑΝΙΑ

Όσο κι’ αν δεν ήταν θετικά εξακριβωμένο από πού και πώς προέρχεται το μάτιασμα—τ’ ομμάτ’ ή τ’ ομματίαμαν—όλοι όμως πιστεύανε στην απόσταση και στις βλαβερές επιδράσεις του. Η πίστη αυτή μεγάλωνε περισσότερο κι’ από την αναγνώριση τής βασκανίας από την Εκκλησία, που είχε καθιερωμένες και σχετικές ευχές κ’ ξορκισμούς, καθώς κι’ από τις κάθε τόσο εκδηλώσεις και τα περιστατικά που απόδιναν στο μάτιασμα.

Παραδέχονταν ότι η βασκανία γινότανε με το μάτι. Μάτιαζαν κυρίως οι οπωσδήποτε ηλικιωμένοι που είχαν μάλιστα γαλανά μάτια, κι’ όσοι είχαν βυζάνει γιά δεύτερη φορά μετά το πρώτο απόκομμα—αποκόλλισμαν —από το βυζί τής μάνας τους. Λέγανε και παραδεχόντανε γι’ αυτούς: Τακίνκον, ή χαβαλούν ομμάτ έχ’ =έχει μάτι που προσβάλλει, επικίνδυνο. Σην τεπέν απάν’ φέρ’ τον άνθρωπον ή λιθάρα κατασπάν’ τ’ ομμάτ’ν-ατ =φέρνει τον άνθρωπο κορώνα-γράμματα ή πέτρες κατακομματιάζει το μάτι του.
Ματιαζόντανε πολύ προπάντων τα παιδιά, οι λεχώνες, οι άρρωστοι— και μάλιστα οι από ευλογιά—οι επιμελείς μαθητές, οι έφηβοι κ’ οι νέες που παρουσίαζαν ιδιαίτερες ομορφιές και χαρίσματα.

Επίσης ματιαζόντανε και καλοθρεμμένα ζώα, γελάδες, άλογα, κατσίκες, καθώς και διάφορα όμορφα αντικείμενα και δέντρα οπωροφόρα. Παραδεχόνταν ακόμα ότι το μάτιασμα μπορούσε να γίνει και με τα λόγια—με το στομολόγεμαν—, με την έκφραση θαυμασμού γιά την ομορφιά, γιά την υγεία και γενικά γιά τις αρετές και τα προτερήματα ανθρώπων, ζώων, δέντρων και άψυχων αντικειμένων.

Το μάτιασμα ήτανε βαρύτερο, αν γινότανε με το μάτι και με σύγχρονο στομολόγεμαν —εστομολόγεσαν-εστομολόγεσαν κ’ έκοψαν την ελογίαν εμουν ή έφερανέ μας σο κιφάλ’ απάν’.

ΠΡΟΦΥΛΑΧΤΙΚΑ

Κανένας, βέβαια, δεν μάτιαζε θέλοντας, παρά ασυναίσθητα και χωρίς να ξέρει την επικίνδυνη επίδραση τού ματιού ή των λόγων τον. Μα επειδή πίστευαν όλοι στο μάτιασμα και υποπτευόνταν ότι μπορούσε ο καθένας να ματιάζει, γι’ αυτό βλέποντας ή επαινώντας ανθρώπους, ζώα κλπ. έπρεπε να λένε: Μάσαλλαχ, ή να μη ομματάεται, ή κακόν ομμάτ’ να μη παίρ’, ή κίρκ πιρ μασαλλάχ =λ.τ. σαράντα να μασαλλάχ. Επίσης έπρεπε να φτύσουν τρεις φορές, πριν, ή μετά τους παραπάνω προφυλακτικούς εξορκισμούς προς το πρόσωπο ή προς την πιθανή κατεύθυνση εκείνων που επαινούσαν ή  και στην φωτογραφία που κοίταζαν. Η εφαρμογή και η πιστή τήρηση των μέτρων και των διατυπώσεων αυτών ήταν αυστηρή. Αν τύχαινε κανείς να τα παραλείψει, οι ενδιαφερόμενοι τον προκαλούσαν : Πέϊ, μάσαλλαχ, και φτύσον το μωρόν, ή τ’ αγελάδ’ κτλ. ή τον… εστόλιζαν: να τσακούται το στόμαν-ατ’ς· έναν μάσαλλαχ πά ’κ‘ είπεν.  Για προφυλαχτικά χρησιμοποιούσαν και διάφορα φυλαχτά κι’ άλλα προληπτικά μέτρα. Δηλαδή:
.

Την συνέχεια μπορείτε να διαβάσετε στο: www.e-istoria.com