.
,
……….Βρισκόμαστε στο 371 μ.Χ., περίοδο όπου ο ταπεινής καταγωγής (από την Παννονία), αύγουστος Βάλης, διοικεί το Ανατολικό τμήμα τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ ο συναυτοκράτορας και πρεσβύτερος αδελφός του, Βαλεντιανός, διοικεί το δυτικό. Οι πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον τού Πέρση Σαπώρη έχουν διακοπεί, και ο Βάλης έχει αποσυρθεί στα ανάκτορα τής Αντιόχειας.
……….Πέντε χρόνια έχουν περάσει από τον πρώτο διωγμό που είχε εξαπολύσει μετά την στάση τού Προκοπίου, όταν, προς το τέλος τού 371 μ.Χ., αποκαλύφθηκε μία νέα προδοτική συνωμοσία· από τις ανακρίσεις που ακολούθησαν ενοχοποιήθηκε κάποιος Θεόδωρος, άνθρωπος όπως περιγράφεται με εξαιρετική παιδεία και επί πλέον προικισμένος με σπάνια προσωπικά και διοικητικά χαρίσματα. Σε αυτή την συνωμοσία τον ενέπλεξαν μερικοί ανώτεροι αξιωματούχοι, οι οποίοι με χρήση μαντικών μέσων έθεσαν το ερώτημα, «ποιός θα διαδεχθεί τον αυτοκράτορα». Όταν σχηματίσθηκαν (όπως σήμερα χρησιμοποιούν την πνευματιστική δέλτο γνωστή ως πίνακα «Ουίτζα») τα πρώτα τέσσερα γράμματα «ΘΕΟΔ», κάποιος φώναξε «Θεόδωρος!», και η διαδικασία σταμάτησε, με όλους τούς παρισταμένους να συμφωνούν ως προς το όνομα και το πρόσωπο στο οποίο αναφερόταν. Η φλυαρία κάποιου Παλλαδίου, έφερε στα αυτιά τού Βάλεντος τα περί τής νέας συνωμοσίας, οπότε, ο Θεόδωρος προσκλήθηκε άμεσα στην Αντιόχεια γιά να λογοδοτήσει, ενώ εκατοντάδες άλλοι ανώτεροι υπάλληλοι, οι οποίοι καταδίδονταν από τούς ανακρινόμενους, αφού ανακλήθηκαν από την αυλή και από άλλα σημεία τής Αυτοκρατορίας, υπέστησαν απάνθρωπα βασανιστήρια και εκτελέσθηκαν. «Ἦν γὰρ πλήρη τὰ μὲν δεσμωτήρια τῶν μάτην οἰκούντων αὐτά, διὰ δὲ τῶν ὁδῶν ἐφέρετο πλήθη πλείονα τῶν ἐν ταῖς πόλεσι καταλελειμμένων», γράφει ο Ζώσιμος, επιβεβαιώνοντας την μαρτυρία τού Αμμιανού.
……….Η ανακριτική διαδικασία, κατά τον Αντιοχέα ιστορικό, γινόταν υπό φρικτές συνθήκες, έτσι ώστε η μεγάλη πλειονότητα αυτών που τελικά στραγγαλίζονταν ή καίγονταν κατά αυτοκρατορική διαταγή, να χρειάζεται να μεταφέρονται στον τόπο τής εκτελέσεως επάνω σε φορεία. Περιγράφοντας ο Αμμιανός το πώς η εξάρθρωση μιάς συνωμοσίας πήρε διαστάσεις επίσημου και συστηματικού διωγμού κατά διανοουμένων σε ολόκληρη την Ανατολή, έγραψε ότι παντού συναντούσε κανείς σκηνές σφαγείου. Όπως ορθά συνοψίζει ο Ζώσιμος, «πρὸς… ὀργὴν ἄμετρον ὁ βασιλεύς ἀναστάς ὑπόπτως εἶχε πρὸς ἅπαντας τοὺς ἐπὶ φιλοσοφίᾳ τηνικαῦτα διαβοήτους ἤ ἄλλως λόγοις ἐντεθραμμένους».
……….Ο Αμμιανός περιγράφει την σκηνή τής πυρπολήσεως σωρών βιβλίων με την παρουσία δικαστών στους δρόμους και στις πλατείες, με τον χαρακτηρισμό τους ως εγχειρίδια μαγείας. Πολύ μάλιστα έκαιγαν από μόνοι τους τις βιβλιοθήκες τους γιά να σώσουν την ζωή τους και τις περιουσίες τους.
……….Κατά τον Αμμιανό το αίσθημα κατωτερότητας που κατέτρυχε τον αυτοκράτορα έναντι των ευγενών, ήταν η πηγή τής συχνά ολέθριας ισχυρογνωμοσύνης του και η αιτία των βιαιοτήτων στις οποίες κατέφευγε γιά να εκδικηθεί μία τάξη τής οποίας τα πλεονεκτήματα φθονούσε, και που τού έδινε αφορμές γιά να αισθάνεται απειλούμενος. Και το περιβάλλον τόσο τού Βάλεντος όσο και τού Βαλεντιανού, αποτελούμενο κυρίως από άξεστους συμπατριώτες τους και βαρβάρους – κυρίως Φράγκους – έκανε ό, τι μπορούσε γιά να τούς αποξενώσει από την κατά παράδοση άρχουσα τάξη.