,
,
Οἱ πρῶτες προσπάθειες ἀνεγέρσεως Ὀρθοδόξου Ναοῦ
……….Στὶς παραμονὲς τῆς Ἁλώσεως, τὸ ρεῦμα τῶν Ἑλλήνων πρὸς τὴν Γαληνοτάτη αὐξήθηκε· ἦταν, τώρα, καὶ ὁ τουρκικὸς κίνδυνος ποὺ ἀνάγκαζε τοὺς Ἕλληνες νὰ εὑρίσκουν καταφύγιο στὴν Βενετία καὶ σὲ ἄλλες εὐημεροῦσες ἰταλικὲς πόλεις, ποὺ γνώριζαν τὴν Ἀναγέννηση. Ἡ ἑλληνικὴ παροικία τῆς Βενετίας ἀριθμοῦσε 4.000 σε σύνολο 110.000 βενετικοῦ πληθυσμοῦ καὶ ἐπιθυμοῦσε νὰ ζῇ σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξη παράδοση. Ἐτίθετο λοιπὸν τὸ βασικὸ ζήτημα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, τὸ ὁποῖο οἱ Ἕλληνες ἀντιμετώπισαν δυναμικῶς ἀπέναντι στὴν βενετικὴ καχυποψία ποὺ θεωροῦσε τοὺς Ἕλληνες «σχισματικούς».
……….Στὴν ἀρχὴ οἱ Ἕλληνες ἐκκλησιάζονταν κρυφὰ σὲ οἰκίες, μὲ ἱερεῖς οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταφύγει στὴν Βενετία ἀλλὰ θεωροῦντο ἀπὸ τοὺς Ρωμαιοκαθολικοὺς ὡς αἰρετικοὶ καὶ σχισματικοί. Μὲ τὴν Σύνοδο τῆς Φερράρας – Φλωρεντίας οἱ Ἕλληνες τῆς Βενετίας θεωρήθηκαν οἱονεὶ οὐνῖτες, γι’ αὐτὸ ἡ Βενετία τοὺς ἐπέτρεψε νὰ ἐκκλησιάζονται στὴν λατινικὴ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Βλασίου, παρ’ ὅλες τὶς δυσκολίες ποὺ προέβαλε ὁ λατινικὸς κλῆρος.
……….Ὑπὸ τὴν ἰδιότητα τῶν οὐνιτῶν (ποὺ δὲν ἦταν), οἱ Ἕλληνες ζήτησαν (1456) τὴν μεσολάβηση τοῦ Ἕλληνα καρδινάλιου Ἰσιδώρου, μητροπολίτου Κιέβου, γιὰ νὰ οἰκοδομήσουν ἰδιόκτητη ἐκκλησία.
……….Ἡ βενετικὴ Γερουσία στὶς 18 Ἰουνίου 1456 δέχθηκε τὸ αἴτημά τους, ἀλλὰ γρήγορα διαπίστωσε ὅτι ἡ συντριπτικὴ πλειονοψηφία τῶν Ἑλλήνων οὐδεμία σχέση εἶχε μὲ τὴν Οὐνία, καθὼς παρουσιαζόταν ἀνυπάκουη καὶ ἐχθρικὴ ἀπέναντι στὴν Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία, ὁπότε καὶ ἀνακάλεσε τὴν ἀπόφασή της μὲ νέο ψήφισμα τοῦ Συμβουλίου τῆν Δέκα τὸν ἐπόμενο χρόνο (1457).
……….Τρία αἰτήματα τῶν Ἑλλήνων στὰ ἔτη 1473, 1474 και 1479, δὲν εἶχαν ἀποτέλεσμα ἀφοῦ οἱ βενετικὲς ἀρχὲς ἐπέμεναν στὸν ἔλεγχο τῆς ἑλληνικῆς κοινότητας μέσῳ τῆς λατινικῆς ἐκκλησίας καὶ οἱ ἐφημέριοί τους ἦταν ὑποχρεωμένοι στὴν ὑποβολὴ ὁμολογίας πίστεως στὴν Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία.
……….Στὶς 24 Ὀκτωβρίου τοῦ 1474, ἐπετράπη στοὺς Ἕλληνες νὰ λειτουργοῦνται στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Βλασίου, ἀλλὰ ἡ δικαιοδοσία τῶν δύο ἐφημερίων, περιοριζόταν στὶς ἐλεημοσύνες, στὶς προσφορὲς καὶ στὰ μνημόσυνα. Οἱ ἴδιοι ἦταν ὑποχρεωμένοι νὰ μνημονεύουν τ’ ὄνομα τοῦ Πάπα, τοῦ Λατίνου Πατριάρχου Βενετίας καὶ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καὶ νὰ δέχονται τὴν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν.
……….Μετὰ ἀπὸ δεκατρία χρόνια, ἡ κατάσταση παρέμενε ἀρνητικὴ καὶ ἀπογοητευτικὴ γιὰ τοὺς Ἕλληνες, ἀφοῦ ἀναγκάζονταν νὰ λειτουργοῦν στριμωγμένοι σὲ κάποια γωνιὰ τοῦ Ἁγίου Βλασίου, ἐλεγχόμενοι κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπο ἀπὸ τὸ βενετικὸ κράτος.
Ἡ πριγκίπισσα Ἄννα Παλαιολογίνα-Νοταρᾶ
……….Ἡ πριγκήπισσα Ἄννα Παλαιολογίνα Νοταρᾶ ἡ ὁποία ἐπίσης εἶχε καταφύγει στὴν Βενετία, διέθετε τὴν οἰκία της στοὺς Ἕλληνες γιὰ νὰ ἐκκλησιάζονται μὲ ὀρθόδοξους ἱερεῖς. Τὸ ἴδιο συνέβαινε καὶ στὴν οἰκία μιᾶς ἄλλης βυζαντινῆς ἀρχόντισσας, τῆς Εὐδοκίας Καντακουζηνῆς.
……….Ἡ Παλαιολογίνα-Νοταρᾶ ἀναζητοῦσε ἔως τὸν θάνατό της τρόπους ἀνεγέρσεως ὀρθοδόξου ναοῦ γιὰ τοὺς πολυάριθμους Ἕλληνες καὶ φρόντισε στὴν διαθήκη της νὰ ἀφήσῃ 500 δουκάτα γι’ αὐτὸν τὸν σκοπό.
……….Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτό, εἶχε δωρίσει στὴν Ἐλληνικὴ Ἀδελφότητα πολλὲς εἰκόνες (μεταξὺ αὐτῶν τὴν Παναγία Κρυπτή) καὶ κειμήλια ποὺ εἶχε φέρει μαζὶ της ὅταν ὁ πατέρας της, Λουκᾶς Νοταρᾶς τὴν φυγάδευσε στὴν Βενετία λίγο πρὶν τὴν Ἅλωση.
Ἡ ἐπίσημη ἵδρυση τῆς Ἑλληνικῆς Ἀδελφότητας
……….Τὸ 1498 ἡ Ἑλληνικὴ Ἀδελφότητα, πέτυχε τὴν ἐπίσημη ἵδρυσή της, ἐπικαλούμενη στὸ πανίσχυρο Συμβούλιο τῶν Δέκα τὸ προηγούμενο ἀναγνωρίσεων τῶν Δαλματῶν, καὶ ἄλλων ἐθνοτήτων. Τὰ μέλη της ἐκπροσωποῦσαν τὸ Ἑλληνικὸ Γένος, μιᾶς καὶ προέρχονταν ἀπὸ τὴν Κύπρο, τὴν Κρήτη, τὰ νησιᾶ τοῦ Ἀρχιπελάγους, τὴν Πελοπόννησο – Μονεμβασιᾶ, τὴν Ζάκυνθο καὶ τὴν Κεφαλλονιᾶ, τὴν Κέρκυρα, καὶ τὴν ἠπειρωτικὴ Ἑλλάδα. Τὰ ἔσοδα τῆς Ἀδελφότητας προέρχονταν ἀπὸ τὶς οἰκονομικὲς εἰσφορὲς τῶν μελῶν, ἀπὸ τὴν ἐγγραφὴ τους, τὴν ἐτήσια συνδρομὴ τους, ἐράνους, προσφορές, κληροδοτήματα.
Ἡ αὔξηση τῶν μελῶν της καὶ ἡ καθοριστικὴ συμβολὴ τῶν Ἑλλήνων stradioti
……….Ἡ Ἀδελφότητα συγκρότησε τὸ συμβούλιό της καὶ ἐν γένει κινεῖτο αὐτονόμως ὑπὸ τὴν προϋπόθεση ὅτι θὰ σεβόταν τοὺς νόμους τοῦ βενετικοῦ κράτους. Σταδιακῶς τὰ μέλη της αὐξάνονταν μὲ τὴν συρροὴ Ἑλλήνων ἀπὸ τὰ βενετοκρατούμενα μέρη τῆς Ἑλληνικῆς Ἀνατολῆς μετὰ τὴν ὀθωμανικὴ κατάκτηση. Ὅλοι αὐτοὶ ἦταν ναυτικοί, ἔμποροι, τεχνῖτες, στρατιῶτες, οἱ περίφημοι stradioti, στὴν ὑπηρεσία τῆς Βενετίας, γεγονὸς ποὺ προκάλεσε τὴν συμπάθεια τῆς ἐπίσημης Βενετίας καὶ πρὸς τὰ μέλη τῆς Ἀδελφότητος. Οἱ stradioti μάλιστα ζήτησαν στὶς 4 Ὀκτωβρίου τοῦ 1511 ἀπὸ τὴν Βενετία, τὴν ἄδεια νὰ κτίσουν ἐκκλησία στὸ ὄνομα τοῦ προστάτη τους, Ἁγίου Γεωργίου. Ἔχοντας ἐξαιρετικὲς διακρίσεις στοὺς βενετοτουρκικοὺς πολέμους, ἔχαιραν ἐκτιμήσεως ἀπὸ τοὺς Βενετούς.
Ἡ εὐνοϊκὴ στάση τοῦ φιλέλληνος Πάπα Λέοντος Ι, τῆς οικογενείας τῶν Μεδίκων
……….Μετὰ τὸ αἴτημα τῶν Ἑλλήνων stradioti, τὸ Συμβούλιο τῶν Δέκα καὶ ὁ Δόγης Λεονάρδο Λορεντάν, ἐνέκρινε στὶς 30 Ἀπριλίου τοῦ 1514 τὴν ἀγορὰ οἰκοπέδου γιὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, προστάτου τῶν πολεμιστῶν ποὺ βοηθοῦσαν τὴν Βενετία στοὺς συνεχεῖς πολέμους της μὲ τοὺς τούρκους. Ἐκείνη τὴν περίοδο στὸν παπικὸ θρόνο ἦταν ὁ φιλέλλην Λέων Ι, τῆς οἰκογενείας τῶν Μεδίκων ποὺ ὄχι μόνο παρέσχε τὴν ἄδεια, ἀλλὰ ἔδωσε ἐπὶ πλέον καὶ τὸ προνόμιο νὰ μὴν ὑπάγεται πνευματικῶς στὸν Λατίνο Πατριάρχη Βενετίας. Φαίνεται μάλιστα ὅτι στὴν ἀπόφασή του αὐτή, ἐπηρεάστηκε ἀπὸ δύο κορυφαίους του συνεργάτες, τὸν Ἰανὸ Λάσκαρι καὶ τὸν Μάρκο Μουσοῦρο. Ὁ Μουσούρος ἦταν ἄμεσος συνεργάτης τοῦ ἐκδότου τῶν κυριωτέρων συγγραφέων τῆς κλασσικῆς ἀρχαιότητος, Ἄλδου Μανουτίου.
Ἡ ἀγορὰ τοῦ οἰκοπέδου καὶ ἡ οἰκοδόμηση τοῦ Ἁγίου Γεωργίου
……….Τὸ 1526 ἡ Ἀδελφότητα ἀγόρασε σὲ κεντρικὸ σημεῖο τῆς Βενετίας οἰκόπεδο, καὶ ἀπὸ τὸ 1539 ἄρχισε ἡ ἀνέγερση τοῦ μεγαλοπρεποῦς ναοῦ, ὁ ὁποῖος ὁλοκληρώθηκε τὸ 1577. Σήμερα (2017) στέκει ἀκόμα ὄρθιος στὴν συνοικία τῶν Ελλήνων (Campo dei Creci) δίπλα στὸ Ἑλληνικὸ Ἵδρυμα καὶ τὸ Μουσεῖο, θυμίζοντας τὶς δόξες τῆς Ἀδελφότητος, ἀλλὰ καὶ τὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετώπισαν τὰ μέλη της μὲ αποφασιστικότητα.