,
,
Η συνάντηση τού Αλ. Παπάγου με τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Α. Ήντεν τον Δεκέμβριο τού 1953 και η παραίτηση τού Σ. Μαρκεζίνη τον Απρίλιο τού 1954
.
……….Το 1953 ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Άντονυ Ήντεν βρισκόταν στην Ελλάδα γιά ανάρρωση, μετά από εγχείρηση. Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος θεώρησε την παρουσία του μοναδική ευκαιρία γιά να ξεκαθαρίσει σε φιλικό κλίμα τις σκέψεις τής ελληνικής κυβερνήσεως αναφορικά με το Κυπριακό. Συναντήθηκαν στις 22 Δεκεμβρίου 1953 στην βρετανική πρεσβεία.
……….Η συνάντηση εκείνη κρίνεται αποφασιστική γιά τις περαιτέρω εξελίξεις τού Κυπριακού και ειδικά το μείζον θέμα τής προσφυγής τής Ελλάδος στον ΟΗΕ (στα πλαίσια τού ψηφίσματος τής 16ης Δεκεμβρίου 1952, γιά αυτοδιάθεση των λαών).
……….Μετά από μία επίμονη και άγονη προσπάθεια τού Παπάγου να αρχίσει συζήτηση γιά το Κυπριακό, ο Βρετανός υπουργός απάντησε έντονα: «Ήλθα με αναρρωτική άδεια εδώ. Δεν έχω σκοπό να συζητήσω αυτό το θέμα». Ο Παπάγος μάταια προσπάθησε να συζητήσει. Τότε ο Ήντεν έκαμε κάτι που είναι αδιανόητο στην διπλωματική εθιμοτυπία. Με νευρική χειρονομία αδημονίας, έστρεψε την ράχη του προς τον Παπάγο, στάθηκε μπροστά στο παράθυρο και κοίταζε έξω, παριστάνοντας ότι δεν άκουε τί τού έλεγε ο συνομιλητής του.
……….Οργισμένος τότε ο Παπάγος ύψωσε τον τόνο τής φωνής του και κραύγασε: «Είμαι πρωθυπουργός τής Ελλάδος. Και όταν ομιλώ με κάποιον, επιθυμώ να μού δείχνει το πρόσωπο και όχι την ράχη του».
……….Παρά την σκαιά συμπεριφορά τού Ήντεν, ο Παπάγος έκαμε ακόμα μία προσπάθεια γιά συζήτηση τού Κυπριακού, στα πλαίσια τής ελληνοβρετανικής φιλίας, που κι αυτή αποδείχθηκε ατελέσφορη. Ο Παπάγος στην συνέχεια πήρε την οριστική απόφαση γιά προσφυγή στον ΟΗΕ.
Η ανακοίνωση στην Βουλή
……….Ο Αλέξανδρος Παπάγος στις 7 Φεβρουαρίου 1955 περιέγραψε στην Βουλή την συνάντηση.
……….«… Είτα εισερχόμενος εις το θέμα, τού ανέπτυξα πώς έχει το Κυπριακόν, εις ποίαν δύσκολον θέσιν ευρίσκετο η ελληνική κυβέρνησις κατόπιν τής προσφυγής τής Εθναρχίας, διότι δεν υιοθέτησεν αυτήν, και επέμεινα επί τής ανάγκης όπως εξευρεθή μία λύσις τού Κυπριακού προβλήματος διά διμερών φιλικών συνομιλιών, αι οποίαι διμερείς συνομιλίαι ιδίως δεν θα έπρεπε να έχουν ως αποτέλεσμα την εκτράχυνσιν των καλών σχέσεων τας οποίας επιθυμούμεν να έχωμεν με την Μεγάλην Βρετανίαν. Ο κ. Ήντεν με ήκουσε με προσοχήν, εν τούτοις ξηρώς μού απήντησεν ότι: ‘’θα επαναλάβω εκείνο το οποίον είπα και άλλοτε, δηλαδή διά την βρετανικήν κυβέρνησιν δεν υφίσταται Κυπριακόν ζήτημα ούτε εις το παρόν ούτε εις το μέλλον’’!
……….Τού απήντησα τότε ότι, κατόπιν τής κατηγορηματικής ταύτης δηλώσεως, η ελληνική κυβέρνησις θα χειρισθή πλέον το ζήτημα αυτό όπως κρίνη καλύτερον και λυσιτελέστερον και ότι αποκτά πλέον πλήρη και απόλυτον ελευθερίαν ενεργείας.»
Η παραίτηση Μαρκεζίνη
……….Στις αρχές Απριλίου τού 1954, πέφτει ως κεραυνός εν αιθρία, η είδηση παραιτήσεως τού Σπύρου Μαρκεζίνη από την κυβέρνηση. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, αιτία τής παραιτήσεώς του από την κυβέρνηση, ήταν η ριζική του διαφωνία με τους χειρισμούς τού Παπάγου στο Κυπριακό. Αφ’ ενός ο στρατάρχης δεν δέχτηκε να τον ορίσει υπουργό Εξωτερικών, και, αφ’ ετέρου, ο ίδιος έκρινε εντελώς άκαιρη την ανακίνηση τού ζητήματος εκείνη την χρονική στιγμή. Ήδη ο πρέσβης τής Μεγάλης Βρετανίας, Πηκ, τού είχε παρουσιάσει εντελώς ωμά την κατάσταση λέγοντας ότι στην περίπτωση που η Ελλάδα ανακινούσε το θέμα τής Κύπρου τότε «… η Αγγλία θα αντιδράσει, ανακατεύοντας τους τούρκους στο Κυπριακό.»
Το «ουδέποτε-never» τού υπουργού Αποικιών
……….Στις 28 Ιουλίου τού 1954, ο υπουργός Αποικιών τής κυβερνήσεως τού Τσώρτσιλ, με αφορμή την αγγλοαιγυπτιακή συμφωνία γιά αποχώρηση τής Μ. Βρετανίας από το Σουέζ, και την δριμύτατη κριτική που δέχθηκε από Συντηρητικούς βουλευτές γιά «ξεπούλημα τής αυτοκρατορίας», απάντησε σε ερώτημα σχετικό με την Κύπρο ότι: «… ορισμένες περιοχές μέσα στην Κοινοπολιτεία, λόγω των ιδιαζουσών συνθηκών τους, δεν μπορούν να αναμένουν ότι θα είναι ποτέ δυνατό να γίνουν πλήρως ανεξάρτητες. […] Υπάρχουν μερικές περιοχές που ο υ δ έ π ο τ ε μπορούν να περιμένουν κάτι τέτοιο».
……….Γι’ αυτό το «ουδέποτε», ο Χόπκινς απολύθηκε από τον Τσώρτιλ, ο οποίος δήλωσε ότι «στην πολιτική η λέξη ουδέποτε…. ουδέποτε χρησιμοποιείται»! Στο υπουργείο Αποικιών τον Χόπκινς διαδέχθηκε ο Λέννοξ – Μπόυντ ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις.
Ο «Όρκος τής Φανερωμένης» και ο ένοπλος αγώνας τής ΕΟΚΑ
……….Στις 22 Αυγούστου 1954 ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ εκφώνησε στην εκκλησία τής Παναγίας Φανερωμένης στην Λευκωσία ομιλία, που έμεινε στην ιστορία ως: «Όρκος τής Φανερωμένης». Οι αντίπαλοί του, επικαλούνται αυτόν τον όρκο γιά να τον χαρακτηρίσουν αρκετά χρόνια αργότερα επίορκο.
……….Η άρνηση τής Βρετανίας να αναγνωρίσει στον κυπριακό λαό το δικαίωμα τής αυτοδιαθέσεως και η αποτυχία τού ΟΗΕ να προωθήσει τα δίκαιά του, οδήγησαν τους Έλληνες τής Κύπρου σε ένοπλο αγώνα, γιά να κινήσουν το διεθνές ενδιαφέρον γιά το πρόβλημά τους. Ο αγώνας ξεκίνησε με πρωτοβουλία τού εθνάρχη Μακαρίου στις αρχές τής δεκαετίας τού 1950. Ο συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας, με το ψευδώνυμο Διγενής, ανέλαβε αρχηγός τού ένοπλου αγώνα ο οποίος εκδηλώθηκε με εκρήξεις βομβών τα ξημερώματα τής 1ης Απριλίου 1955, ταυτόχρονα με την κυκλοφορία τής πρώτης προκηρύξεως τού Αρχηγού Διγενή.
……….Τον ίδιο μήνα ο Ήντεν, ως αντιπρόεδρος τής κυβερνήσεως Τσώρτσιλ και υπουργός Εξωτερικών, διαδέχθηκε τον Τσώρτσιλ στην πρωθυπουργία.
Πηγές:
-
Το βιβλίο τού συγγραφέα Ντίνου Ηλιάδη με τίτλο: «50 ιστορικές στιγμές που σημάδεψαν την Κύπρο», εκδ. Κάκτος.
-
Απομαγνητοφωνημένη συνέντευξη τού Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη στον δημοσιογράφο, σκηνοθέτη και παραγωγό ντοκιμαντέρ, Γιώργο Πετρίτση.
-
Επιμέλεια κειμένου-εικόνας και απομαγνητοφώνηση συνεντεύξεως: Ἑλληνικὸ Ἡμερολόγιο
-
Πηγή εικόνας: https://www.gettyimages.com.au/