.

Ἀθανάσιος Διάκος
Ὁ πρῶτος μάρτυρας τοῦ ἀγῶνα
«ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ἤ ΘΑΝΑΤΟΣ».
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΛΑΜΑΝΑΣ
,
……….Μόλις έγιναν γνωστές οι λεπτομέρειες τού ξεσηκωμού στην Στερεά Ελλάδα, οι τουρκικές δυνάμεις στην Ήπειρο ήταν έτοιμες, μετά την επικείμενη εξόντωση τού Αλή πασά, να εξορμήσουν. Εκείνες που θα στέλνονταν στην Πελοπόννησο προς ενίσχυση τής πολιορκουμένης Τριπολιτσάς και των άλλων φρουρίων, θα διέρχονταν από την Στερεά Ελλάδα.
……….Ο Δράμαλης, εξορμώντας από την Λάρισα, διεσκόρπισε τους επαναστάτες τής Θεσσαλίας και τού Πηλίου. Ο Χουρσίτ πασάς, εντεταλμένος τού σουλτάνου γιά τα πράγματα τής Ελλάδος, διέταξε τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ, δύο από τους ικανότερους στρατηγούς του, να εκστρατεύσουν με αντικειμενικό σκοπό την κατάπνιξη τής επαναστάσεως σε Φθιώτιδα-Φωκίδα και Αττική-Βοιωτία και κατόπιν να εισβάλουν στην Πελοπόννησο. Ανέθεσε την αρχηγία στον Κιοσέ Μεχμέτ [ο Ομέρ Βρυώνης ήταν ικανότερος στρατηγός αλλά η παλαιά του φιλία με τον Αλή πασά ενέπνεε κάποια δυσπιστία].
……….Ο Χουρσίτ στηριζόταν στις ικανότητες τού Ομέρ Βρυώνη, όχι άδικα. Ο αλβανικής καταγωγής πασάς τού Βερατίου, ήταν πραγματικός στρατηγός και γνώριζε πολύ καλά τα εδάφη και τους Έλληνες οπλαρχηγούς, τους περισσότερους εκ των οποίων είχε γνωρίσει στην Αυλή τού Αλή πασά. Μαζί με τους παραπάνω ήταν και οι Αρβανίτες αρχηγοί, Τελεχά βέης, Χασάν Τομαρίτσας και Μεχμέτ Τσαπάρας.
……….Ο Διάκος και ο Δυοβουνιώτης, πηγαίνοντας στο χάνι τής Αλαμάνας, κοντά στο ιστορικό γεφύρι, κάλεσαν τον οπλαρχηγό τού Πατρατσικίου, Δημήτρη Κοντογιάννη, να ενωθεί μαζί τους και να επιτεθούν κατά τής Λαμίας, που ήταν σωστή «τουρκόπολη», όπως παρατηρεί ο Φιλήμων στο δοκίμιό του.
……….Εκεί είχαν συγκεντρωθεί και οι πρώτοι στρατολογημένοι τούρκοι από την Θεσσαλία, την Ήπειρο, την αλβανία και την Μακεδονία. Ο Κοντόγιαννης, παλαιός αρματολός, με αδιάκοπες και στενές σχέσεις με τους τούρκους, σκεπτόνταν να σώσει μόνο το αρματολίκι του και αρνήθηκε να ενωθεί με τους άλλους οπλαρχηγούς, αφήνοντας τους τούρκους τής Υπάτης να κινούνται ελεύθερα. Η αδράνειά του, ζημίωσε πολύ εκείνες τις στιγμές τού αγώνα. Οι οπλαρχηγοί τής ανατολικής ηπειρωτικής Ελλάδος, πληροφορήθηκαν πως οι δύο τούρκοι στρατηγοί, βάδιζαν εναντίον τους με δύναμη 8.000 πεζών και 1.000 ιππέων. Αντιλήφθηκαν πως ο κίνδυνος γιά την επανάσταση ήταν σοβαρός, και αποφάσισαν να αναχαιτίσουν την προελαύνουσα τουρκική δύναμη, αναμένοντας τον εχθρό σε στενές διαβάσεις, όπου το ατομικό θάρρος και η ορμή θα εκμηδένιζαν την αριθμητική υπεροχή του. Θεώρησαν κατάλληλη θέση το στενό τής Αλαμάνας, που δημιουργείται από τον Σπερχειό ποταμό. Πρόκειται γιά το ιστορικό στενό των Θερμοπυλών.
……….Μολονότι οι γεωλογικές μεταβολές και οι μέθοδοι διεξαγωγής τού πολέμου τότε περιόριζαν την παλαιά σημασία του, το στενό εξακολουθούσε να αποτελεί στρατηγική πύλη. Γιά να μπορέσουν απερίσπαστοι να αντιμετωπίσουν την τουρκική δύναμη, αποφάσισαν να απαλλαγούν από κάθε πλευρική απειλή των τούρκων. Γι’ αυτό επιτέθηκαν κατά του Πατρατσικίου, το οποίο εξακολουθούσε να κατέχεται από δύναμη 800 τούρκων.
……….Παρά τις εφόδους των Ελλήνων, οι αμυνόμενοι, οχυρωμένοι στα σπίτια, κρατούσαν την πόλη. Στις 18 Απριλίου, αποφάσισε να συμπράξει μαζί τους και ο Κοντογιάννης, όταν είδε να τον εγκαταλείπουν όλοι, ακόμη και τα ίδια του τα παλληκάρια, λόγω τής αρνητικής του στάσεως. Ήταν όμως πολύ αργά. Όταν οι Έλληνες πληροφορήθηκαν πως είχαν καταφθάσει οι Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνης, εγκατέλειψαν το Πατρατσίκι και έλυσαν την πολιορκία, χωρίς να επιτύχουν να εκμηδενίσουν την εκεί τουρκική δύναμη.
……….Οι τρείς οπλαρχηγοί τής ανατολικής ηπειρωτικής Ελλάδος, Διάκος, Πανουργιάς, και Δυοβουνιώτης, συσκέφθηκαν στις 20 Απριλίου στους Καμποτάδες. Η δύναμή τους ανερχόταν σε 1.500 άνδρες. Ο Δυοβουνιώτης πρότεινε να μείνουν ενωμένοι και να αντιμετωπίσουν τον εχθρό στο στενό των Θερμοπυλών. Ο Διάκος υπέδειξε να καταληφθούν οι τρείς δίοδοι τού στενού και η γνώμη του έγινε αποδεκτή. Στις 23 Απριλίου, ο Πανουργιάς κατέλαβε το Μουσταφάμπεη με 600 άνδρες. Ο Διάκος κατέλαβε την γέφυρα τής Αλαμάνας και την οδό προς τις Θερμοπύλες με 500 άνδρες, ενώ ο Δυοβουνιώτης, με 400 άνδρες ανέλαβε την υπεράσπιση τής γέφυρας τού Γοργοποτάμου.
……….Μόλις κατέλαβαν τις θέσεις τους και πριν προλάβουν να οργανωθούν, φάνηκε ο τουρκικός στρατός να πλησιάζει από το Λιανοκλάδι. Ήταν η δύναμη τού Ομέρ Βρυώνη, που κινήθηκε γοργά γιά να κτυπήσει τους Έλληνες και ιδιαίτερα τον Διάκο. Γιά να είναι το κτύπημα αποτελεσματικό, έπρεπε πρώτα να διαλυθούν τα τμήματα τού Πανουργιά και τού Δυοβουνιώτη, που υπεράσπιζαν τα δύο πλευρά. Ο Δυοβουνιώτης, αντιλαμβανόμενος πως ήταν αδύνατο να αντισταθεί στην επερχόμενη μεγάλη δύναμη πεζικού και ιππικού, υποχώρησε ταχύτατα και κατέλαβε φύσει οχυρές θέσεις, όπου λόγω τού ανωμάλου εδάφους θα ήταν αδύνατο να δράσει το τουρκικό ιππικό.
……….Ο Βρυώνης πλησίασε στο Μουσταφάμπεη και έστειλε τον Χασάν Τομαρίτσα και τον Μεχμέτ Τσαπάρα, να επιτεθούν στους οχυρωμένους στο χωριό. Οι αξιωματικοί τού Πανουργιά, παπά-Ανδρέας και Τράκας, είχαν οχυρωθεί στα σπίτια και στην εκκλησία και κρατούσαν γερά. Ο ίδιος ο Πανουργιάς, με άλλη δύναμη είχε καταλάβει την Χαλκομάτα.
……….Ο Βρυώνης έκρινε ότι η επίθεση κατά τού Μουσταφάμπεη θα ήταν επιζήμια και δεν κινήθηκε αποφασιστικά, από φόβο μήπως αλλοιωθεί το γενικό σχέδιο τής μάχης. Προτίμησε να στραφεί προς την Χαλκωμάτα, όπου βρισκόταν ο Πανουργιάς, και προς την γέφυρα τής Αλαμάνας, πριν καταφθάσει ο Μεχμέτ και κερδίσει αυτός την μάχη. Διαίρεσε την δύναμή του σε τρία τμήματα.
……….Το ένα επιτέθηκε κατά τής Χαλκωμάτας, το άλλο κατά τής Αλαμάνας, ενώ το τρίτο κατέλαβε θέσεις στα διπλανά υψώματα, γιά να καταδιώξει τους Έλληνες όταν θα αναγκάζονταν να υποχωρήσουν. Η δύναμη τού Πανουργιά κάμφθηκε μπροστά στην επίθεση των υπερτέρων εχθρικών δυνάμεων, ενώ ο ίδιος, μαχόμενος στην πρώτη γραμμή, τραυματίστηκε σοβαρά. Έτσι οι υπερασπιστές τής Χαλκωμάτας, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μαχόμενοι, με πολλές απώλειες. Εκεί βρήκε ηρωικό θάνατο ανάμεσα στα άλλα παλικάρια, και ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας και ο αδελφός του, Παπαγιάννης.
……….Το Σώμα τού Δυοβουνιώτη δέχθηκε τόσο ισχυρή επίθεση, ώστε δεν μπόρεσε να αντέξει. Τα παλικάρια λύγισαν και διασκορπίστηκαν άτακτα προς το Δέμα.
……….Στην Αλαμάνα, διεξαγόταν σκληρή μάχη.
-
Ολόκληρο το κείμενο γιά τον πρωτομάρτυρα τού Αγώνα, μπορείτε να διαβάσετε στο : www.e-istoria.com